۰۸:۱۴:۵۱ پایان بخش اول ادامه در بخش دوم
۰۸:۱۴:۴۹
گروه بورس- همایون دارابی: بازار سهام کشور در هفته گذشته شاهد رشد ۴/ ۰درصدی نماگر این بازار بود. بورس تهران به‌رغم برخی نگرانی‌ها، تحت تاثیر رشد بهای نفت و دیگر بازارهای جهانی توانست معاملات هفته گذشته را با بازدهی مثبت به پایان برساند.
با انتشار خبرهایی در مورد احتمال دوباره طرح فریز نفتی، بهای نفت برنت از ۴۵دلار در هر بشکه عبور کرده است. در همین حال بازار فلزات نیز شرایط خوبی را تجربه کرد.بهای هر تن مس به ۴هزار و ۸۷۴دلار و بهای سه فلز آلومینیوم، روی و سرب نیز به ترتیب یک هزار و ۶۴۶دلار در هرتن،دو هزار و ۳۱۰دلار در هر تن و یک هزار و ۸۳۹دلار در هر تن رسیده است. در بازار جهانی سنگ‌آهن از آنجا که رشد قیمت‌های اخیر سنگ‌آهن به میزان کافی از طرف بازار فولاد چین حمایت نشده، فولادسازان چینی از بازار نقدی سنگ‌آهن عقب‌نشینی کردند. از این رو روند صعودی قیمت این کالامتوقف شد. بر این اساس آخرین قیمت سنگ‌آهن خلوص۶۲ درصد وارداتی به چین با ۶/ ۱ دلار هر تن خشک کاهش یافته و به ۶۰ دلار و ۹۰ سنت هر تن خشک سی‌اف‌آر رسیده است.در بازار سواپ نیز آخرین قیمت قرارداد سنگ‌آهن ۱۰/ ۵۹ دلار هر تن خشک سی‌اف‌آر ثبت شد که نسبت به دوشنبه اخیر ۸/ ۱ دلار افت داشت.
در بازار چه خبر بود؟
بازار روز چهارشنبه بازار ضعیفی بود که در آن شاخص کل با افت ۱۷۸واحدی معادل ۲۳/ ۰ درصد مواجه شد.ادامه اصلاح و استراحت قیمتی در بازار که از میانه هفته آغاز شد دلیل این کاهش ارزیابی می‌شود. در بازار روز چهارشنبه تقریبا اکثر نمادهای عمده بازار با افت قیمت مواجه شدند. در همین حال روز چهارشنبه اعلام شد که یک شرکت بسیار کوچک دیگر به فرابورس می‌پیوندد. براین اساس تعداد ۷میلیون سهم شرکت دامداری تلیسه نمونه با نماد معاملاتی «تلیسه» در روز یکشنبه، ۲۴مردادماه جاری در بازار دوم فرابورس ایران عرضه اولیه می‌شود. در این عرضه اولیه ۵/ ۳ میلیون سهم به فرآیند کشف قیمت و ۵/ ۳ میلیون سهم به معامله‌گران برخط(آنلاین) اختصاص داده شده و محدودیت خرید هر کارگزاری به همراه تمامی شعب نیز ۳۵هزار سهم درنظر گرفته شده و به صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم هیچ سهمیه‌ای اختصاص نیافته است.
در ترکیب سهامداری شرکت دامداری تلیسه نمونه که از سال ۶۴ تاسیس و دارای ۱۵۳ نفر نیروی انسانی(تاشهریور سال گذشته) است، گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس و بنیاد مستضعفان با مالکیت ۵۱ و ۳۴ درصدی به‌عنوان سهامداران اصلی حضور دارند. عرضه این شرکت در راستای برنامههای بنیاد مستضعفان برای عرضه شرکت‌های این مجموعه در بازار سرمایه ارزیابی می‌شود با این عرضه شمار دامداری‌های عرضه شده در بازار سرمایه به رقم دو می‌رسد. در گروه بیمه‌ای دکتر مسعود حجاریان پس از ۱۴سال از مدیریت بیمه ملت کنار رفت.
در گروه واسطه گری مالی در پی فروش روز سه‌شنبه ۵/ ۱ درصد سهام صنایع شیمیایی ایران توسط سرمایه‌گذاری آتیه دماوند، نماد «واتی» برای تعدیل سود هر سهم بسته شد. این بلوک شامل ۶۹ میلیون و ۴۳۴ هزار و ۸۲۰ سهم «شیران» بود که به قیمت پایه هر سهم ۳۹۰ تومان و به‌صورت نقد عرضه و فروخته شد. انتظار می‌رود این امر ۷۸ریال به سود «واتی» اضافه کند، هرچند که احتمال تعدیل دیگر درآمدهای این شرکت وجود دارد. در گروه پلاستیک، گاز لوله در اطلاعیه‌ای از افزایش مطالبات از این شرکت خبر داد.
در گروه معدنی رشد بهای جهانی روی به تقویت این گروه منجر شده است. روز چهارشنبه همچنین اعلام شد نتیجه مناقصه واگذاری معدن مهدی آباد با تاخیری یک تا دو هفته مواجه شده است. در این گروه معاونت مالی و اقتصادی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات با بیان این مطلب عنوان کرد: انتظار می‌رود در پی یکسان‌سازی نرخ ارز، قیمتی در محدوده نرخ ارز دولتی و آزاد در نظر گرفته شود و میانگین این دو به‌عنوان نرخ ارز واحد تعیین شود که در این صورت این امر به نفع شرکت‌های صادرات محور خواهد بود. در گروه حملونقل عرضه بلوک مدیریتی حملونقل پارسیان با حضور دیر وقت دومین رقیب به روز شنبه موکول شد.این رقابت بر سر ۶۹درصد سهام توسعه حملونقل ریلی پارسیان است.
درگروه سیمانی با تصویب هیات وزیران، قیمت هر لیتر نفت کوره مصرفی کارخانه‌های سیمان زابل، خاش، لارستان، کیاسر و باقران و نیز آن دسته از کارخانه‌های سیمان که به دلیل کمبود گاز در ماه‌های سرد سال به تشخیص وزارت نفت مجبور به استفاده از نفت کوره تا پایان سال ۱۳۹۵ می‌شوند، معادل قیمت گاز مصرفی بخش صنعت و معدن تعیین شد.
در گروه پتروشیمی اعلام قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی در بورس کالا براساس نرخ ارز آزاد به بهبود وضعیت درآمدی این شرکت‌ها کمک خواهد کرد. در این گروه مدیر روابط عمومی پتروشیمی اروند در واکنش به یک خبر گفت: تقاضا برای محصول EPVC کم است که پس از خروج بخشی از این محصول دپو شده دوباره تولید آن آغاز می‌شود. از این رو تولید این محصول در پتروشیمی اروند متوقف شده است. در مجموع بازار روز چهارشنبه بازار ضعیفی بود که در آن شاخص با افت ۲۳/ ۰درصدی به ۷۸هزار و ۱۹۰واحد رسید ارزش معاملات نیز در بورس به ۳۰۶میلیارد تومان و در فرابورس به ۱۵۹میلیارد تومان(بدون حذف معاملات بلوک) بالغ شد.
۰۸:۱۴:۲۵ گروه بنگاه‌ها: در مراسم معارفه مدیرعامل جدید پگاه آذربایجان غربی برنامههای این شرکت برای افزایش سودآوری اعلام شد. مدیرعامل صنایع شیر ایران در این مراسم با تشکر از خدمات مهندس حق‌جو دلیل این تغییر مدیریتی را رسیدن به سن بازنشستگی و ابلاغ قانون عدم به کارگیری بازنشستگان عنوان کرد و گفت: مدیرعامل جدید پگاه آذربایجان غربی از اعضای موظف هیات مدیره شرکت بود و این تغییر مدیریتی برای ارتقای کارآیی و بهره‌وری صورت گرفته است. محمد‌تقی وقوعی گفت: احمد محمدپور از مدیران تولید و آشنا به صنعت لبنیات است که اشراف کامل به مسائل بازار دارد.
وی با اشاره به اینکه پگاه آذربایجان غربی با اقداماتی که در دوره مدیریت پیشین شاهد بودیم از شرایط خوب و مناسبی برخوردار است، افزود: شرکت توانسته با مدیریت و کنترل قیمت تمام‌شده، کاهش ضایعات و افزایش ظرفیت تولید در دوره سه ماه نخست امسال به تمام پیش‌بینی‌های خود دست یابد. وقوعی با اشاره به اقدامات حوزه بازاریابی و فروش خاطرنشان کرد: عملکرد «غشاذر» در این حوزه و تمرکز بر به دست آوردن حوزه‌های جدید منجر به افزایش سهم بازار «غشاذر» شده که افزایش عملکرد و سودآوری را به همراه داشته است. مدیرعامل صنایع شیر ایران در ادامه به تولید محصولات جدید در پگاه آذربایجان غربی اشاره و اظهار کرد: یکی از محورهایی که ما در شرکت به‌صورت جدی مورد تاکید قرار داده‌ایم بحث تحقیق و توسعه بوده که از مهم‌ترین آنها تولید محصولات پاستوریزه با افزایش مدت زمان ماندگاری (ESL) بود که رقابت جدی و مطلوبی را ایجاد کرده است.
وی با اشاره به اینکه محصول (ESL) افزایش دو برابری تولید و سهم بازار را در پی داشت، افزود: در همین حال تولید دسرهای جدید، پنیرهای جدید و کم‌نمک، شیر استریل کم لاکتوز که با کلسیم و ویتامین غنی شده از دیگر محصولات جدید «غشاذر» است که نوید افزایش فروش و سود شرکت را در بودجه سال ۹۵ خواهد داشت. مهندس وقوعی در ادامه با اشاره به برنامههای پگاه آذربایجان غربی در بخش صادرات افزود: با توجه به موقعیت جغرافیایی پگاه آذربایجان غربی به‌عنوان سکوی صادرات محصولات پگاه به کردستان عراق مدنظر است و با تمرکزی که در این بخش داریم امیدواریم شاهد رشد صادرات محصولات باشیم.
وی در ادامه با بیان اینکه ۴ کارخانه صنایع شیر ایران مجوز صادرات محصولات به روسیه را دریافت کرده بودند، ادامه داد: پگاه آذربایجان غربی هم به تازگی این مجوز را دریافت کرده است و امیدواریم برای صادرات به روسیه از ظرفیت‌های این شرکت به خصوص در بخش محصولات استریل استفاده کنیم.مهندس وقوعی همچنین با تاکید بر استفاده و به کارگیری از تکنولوژی روز دنیا در کارخانه جدید «غشاذر» خاطرنشان کرد: با توجه به توانمندی‌های این شرکت در مذاکره با برندهای خارجی و تولید مشترک با آنها برای جذب سرمایه‌گذار بر ظرفیت‌های پگاه آذربایجان غربی تمرکز داریم که امیدواریم تا چند ماه آینده به نتیجه برسد. وی در پاسخ به اینکه برای کارخانه قدیمی «غشاذر» چه تصمیمی گرفته شده، گفت: این کارخانه قدیمی در حال طی تشریفات لازم برای برگزاری مزایده و فروش است و براین اساس در صورتی که پیشنهاد خوبی دریافت کنیم قطعا کارخانه قدیمی را که در داخل شهر است به فروش می‌رسانیم و سود آن را شناسایی خواهیم کرد.
۰۸:۱۳:۵۶بورس تهران پس از شروع پرشتاب صعودی خود در تابستان، روزهای پایانی هفته گذشته را با نشانه‌هایی از فاز استراحت پشت‌سر گذاشت. این در حالی بود که بازار بدهی همچنان با رونق و استقبال ویژه‌ای همراه بود. به‌عنوان مثال، روز چهارشنبه ارزش معاملات اوراق بدهی حدود ۵ میلیارد تومان بالاتر از ارزش معاملات سهام بود که رقم قابل‌توجهی در مقایسه با ارزش کل این بازارها است. بنابراین همچنان سرمایه‌گذاران نرخ سودهای این بازار را با توجه به ریسک پایین جذاب می‌دانند.
گروه بورس، هاشم آردم: طی معاملات بورس تهران در هفته گذشته، شاخص کل ۳۳۴ واحد رشد کرد. این در حالی بود که از اواسط تیر‌ماه سال جاری، شاخص بورس و نمادهای شاخص‌ساز، روندی صعودی به خود گرفته بودند. در این مدت دماسنج بازار سهام بیش از ۶ درصد رشد نشان داد و بخش مهمی از ارتفاع از دست رفته‌اش را در سال جاری جبران کرد. بر این اساس زیان متوسط بورس تهران از ابتدای سال جاری تا کنون به ۵/ ۲ درصد رسید. به عبارت دقیق‌تر شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال جاری تاکنون ۵/ ۲ درصد از ارتفاع خود را از دست داده است. این در حالی است که پس از آغاز سال ۹۵، شاخص کل تقریبا به‌طور پیوسته از ارتفاع خود کاسته بود و در انتهای خرداد ماه سطح ۷۲ هزار و ۵۰۰ واحد را نیز تجربه کرده بود. در هفته گذشته حرکت شاخص کل به سمت کانال ۷۹ هزار واحدی ناکام ماند. این نماگر بازار در بیشترین میزان خود در هفته گذشته، سطح ۷۸ هزار و ۸۳۱ واحد را نیز به چشم دید، اما همان‌طور که انتظار میرفت، با توجه به نبود محرک‌های کافی برای رشد بازار، روند رو به رشد شاخص در هفته گذشته متوقف شد.
رونق معاملات در بازار بدهی
در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته آنچه توجهات را به خود جلب می‌کرد، رشد محسوس معاملات اوراق بدهی و با درآمد ثابت بود. ارزش معاملات اوراق بدهی در روز چهارشنبه گذشته بالغ بر ۱۴۷ میلیارد تومان شد. این در حالی بود که کل ارزش معاملات بورس تهران به زحمت به ۳۰۰ میلیارد تومان می‌رسید. حافظه فعالان بازار سهام به خوبی به خاطر می‌آورد که در سال ۱۳۹۳ (که ضعیف‌ترین بازدهی بورس در آن رخ داد) ارزش معاملات بازار سهام نسبت به ارزش معاملات اوراق بدهی تا چه حد پایین بود و حتی در برخی روزها ناچیز به نظر می‌رسید. این مساله میتواند نشان از آن داشته باشد که به‌رغم افزایش میزان شاخص کل بورس، فعالان بازار هنوز سرمایه‌گذاری در اوراق کم‌ریسک‌تر با نرخ‌های فعلی را جذاب می‌دانند. اگرچه نرخ سود سپرده‌های بانکی به‌طور رسمی کاهش یافته است، اما مشاهدات بازار حاکی از ورود نقدینگی جدید به بازار سهام نیست. نرخ‌های سود حدود ۲۰ درصدی که اوراق بدهی برای صاحبان خود تضمین میکنند، نسبت به انتظار سرمایه‌گذاران مطلوب به نظر می‌رسد. در حالی که نرخ تورم در محدوده ۱۰ درصدی قرار دارد و بانک مرکزی در چاپ پول و رشد نقدینگی منضبط عمل میکند، نرخ ۲۰ درصدی سود تضمین شده اوراق بدهی جذاب به نظر می‌رسد. روند اخیر معاملات این اوراق نیز این نکته را تایید میکند. در این شرایط می‌توان ادعا کرد که فعالان کوچک و بزرگ بازار سهام، مشارکت چشمگیر در معاملات بورس را در برنامه ندارند. پس از آغاز سال ۹۵، ارزش معاملات بورس روندی نزولی به خود گرفت. با وجود رشد شاخص کل در یک ماه اخیر نیز خبری از افزایش قابل ملاحظه معاملات به چشم نمی‌خورد. اما تقاضا برای خرید اوراق بدهی در بدترین حالت کاهش نداشته است.
حمایت حقوقی‌ها ادامه دارد
اگرچه اشخاص حقیقی بورس را در شرایط فعلی چندان برای سرمایه‌گذاری مناسب نمی‌دانند، اما برخی اشخاص حقوقی همچنان بر حمایت از قیمت‌ها اصرار دارند. شاخص بورس از ابتدای تابستان تا کنون بیش از ۶ درصد رشد داشته‌است. عمده بار رشد شاخص بر دوش نمادهای شاخص‌سازی از قبیل گروه کانه‌های فلزی، فلزات اساسی، مخابرات و پالایشگاه‌ها قرار داشت. حرکت و رشد قیمت در این نمادها، به دلیل بزرگی و تاثیرگذاری، جز از دست بزرگان بازار بر‌نمی‌آمد. در واقع رشد بازار از ابتدای تابستان، مرهون حمایت‌های همه جانبه اشخاص حقوقی از نمادهای شاخص ساز بود. این در حالی بود که نمادهایی که برای مدت‌ها به‌عنوان پرپتانسیل ترین گروه‌ها در پسابرجام مورد توجه فعالان بازار قرار گرفته بود، در بهترین شرایط در مسیری کم‌نوسان و باثبات قرار گرفته بود. خودرویی‌ها کم فروغ ظاهر شدند و بانکی‌ها به دلیل ابهامات صورت‌های مالی ۱۲ ماهه و عدم برگزاری مجامع، متوقف بودند. از آنجا که این دست گروه‌ها به‌زعم فعالان حقیقی بازار، امکان رشد قیمت را داشتند، می‌توان ادعا کرد که بخش بزرگی از فعالان بازار دست‌کم بخش قابل توجهی از سبد دارایی‌های خود را به این گروه‌ها اختصاص داده بودند. ارزش بالای معاملات در گروه‌های خودرویی، بانکی و سایر گروه‌های وابسته به برجام میتواند این ادعا را تایید کند. بنابراین از ابتدای تابستان سال جاری و با آغاز رشد قیمت در نمادهای شاخص ساز، شکاف قابل توجهی بین بازدهی شاخص کل و میانگین پرتفوهای بازار شکل گرفت و عکس‌العمل بازار به رشد اخیر شاخص کل چندان مثبت نبود.
از طرف دیگر همان‌طور که اشاره شد، نرخ سود اوراق با درآمد ثابت همچنان جذاب به نظر می‌رسد و لذا دور از انتظار نیست اگر مشارکت حقیقی‌ها در بازار کاهش یابد.اشخاص حقوقی یا به عبارت دقیق‌تر صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت با محوریت صندوق سرمایه‌گذاری گنجینه آرمان‌شهر، صعود اخیر بازار را کلید زدند و با خریدهای هدفدار خود باعث رشد شاخص کل شدند. معاملات هفته گذشته نیز نشان داد که به‌رغم افزایش قیمت ها، خریدهای این صندوق ادامه داشته است. ارزش سبد سهام تحت تملک صندوق سرمایه‌گذاری گنجینه آرمان شهر در هفته گذشته به اندازه ۴۰ میلیارد تومان افزایش یافت که میتواند نشانگر انگیزه این صندوق برای ادامه خریدها باشد. اما سوابق بورس و تجربه در این بازار نشان می‌دهد که این دست معاملات نمی‌تواند برای مدت قابل توجهی ادامه داشته باشد. حقوقی‌های بزرگ بازار برای ادامه روند فعلی باید در قیمت‌های بالاتر نیز به‌عنوان خریدار ظاهر شوند و از آنجا که منابع این اشخاص نامتناهی نیست، دیر یا زود این روند به پایان می‌رسد. پس از آن اگر اتفاق جدید و مثبتی در اقتصاد رخ ندهد و تقاضای بازار برای خرید سهام کاهش یابد، سقوط آزاد قیمت‌ها آغاز می‌شود و چیزی جز زیان برای حقوقی‌ها باقی نمی‌ماند. آمار معاملات هفته گذشته نشان می‌دهد که تغییر مالکیت از حقیقی به حقوقی مثبت بوده است. روند خروج فعالان بازار تشدید شده است و منابع جدید تزریق شده به بازار، آینده‌ای جز تبدیل شدن به سودهای شناسایی شده در سبد دارایی‌های فعالان بازار نخواهد داشت.
سهامداران بانکی، همچنان بلاتکلیف
انتظارات برای بازگشت لیدرهای گروه بانکی در هفته گذشته نیز به پایان نرسید. از آنجا‌که تصمیمات لازم برای برگزاری مجامع بانکی در مردادماه امسال اتخاذ شده بود و جلسه بانک‌ها با مقامات بانک مرکزی منجر به تعیین تکلیف صورت‌های مالی بانک‌ها شده بود، انتظار میرفت که هفته گذشته نمادهای بانکی مهم بازگشایی شوند تا سهام بانکی در بازار قابل معامله شود. اما در هفته گذشته نیز پیام ناظر درباره بازگشایی این نمادها منتشر نشد و همه چیز به هفته جاری موکول شد. در این زمینه این نگرانی وجود دارد که تا زمان برگزاری مجمع بانک‌ها، بازگشایی نمادهای بانکی عملی نشود. با توجه به آنکه شرایط برگزاری مجامع بانک‌ها تا حدودی تغییر کرده است، باید اجازه معامله این سهم‌ها تا پیش از برگزاری مجامع وجود داشته باشد. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» نیز مطرح شد، یکی از چالش‌های مهم رئیس جدید سازمان بورس، نحوه مدیریت چالش‌های مجامع بانکی است که حالا به نظر می‌رسد ممکن است بیش از آنچه انتظار میرفت مطول شود.
ناکامی شاخص در فتح کانال ۷۹ هزار واحد
همان طور که اشاره شد، شاخص بورس در هفته گذشته با رشد ۳۳۴ واحد به سطح ۷۸ هزار و ۱۹۰ واحد رسید. این در حالی بود که در میانه‌های هفته، دماسنج بازار سطح ۷۸ هزار و ۸۳۱ واحد را نیز تجربه کرد و تنها چند قدم تا رسیدن به کانال ۷۹ هزار واحدی فاصله داشت. در هفته گذشته نمادهای گروه‌های فلزات اساسی، عرضه یوتیلیتی، چندرشته‌ای صنعتی و بانکی‌ها بیشترین رشد را برای شاخص کل به ارمغان آوردند و در طرف دیگر گروه‌های پالایشی، خودرویی و ماشین‌آلات بیشترین تاثیر منفی را بر دماسنج بازار گذاشتند.
همچنین در هفته گذشته ۲۸ صنعت از صنایع ۳۷ گانه بورسی، با رشد شاخص مواجه شدند و در طرف دیگر نیز ۹ صنعت سهامداران خود را با زیان به تعطیلات آخر هفته فرستادند. بیشترین رشد متعلق به گروه‌های زراعت، ساخت دستگاه‌های ارتباطی و محصولات چوبی بود. شاخص این صنایع در هفته گذشته به ترتیب با رشد ۸/ ۱۵، ۴۵/ ۷ و ۳۴/ ۷ درصدی مواجه شدند تا در صدر سودده‌ترین صنایع بازار قرار گیرند. همچنین در طرف دیگر گروه‌های ماشین‌آلات برقی، پالایشگاه‌ها و محصولات کاغذی بیشترین افت هفتگی شاخص صنعتی را ثبت کردند و هریک به ترتیب ۷۶/ ۳، ۶۵/ ۳ و ۱۲/ ۳ درصد به سهامداران خود زیان تحمیل کردند.
از میان گروه‌های بورسی، بیشترین ارزش معاملات در هفته گذشته به ترتیب به گروه‌های خودرو و ساخت قطعات، فرآورده‌های نفتی (پالایشگاه‌ها) و فلزات اساسی اختصاص یافت. همچنین گروه‌های استخراج کانه‌های فلزی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و محصولات شیمیایی در رتبه‌های بعدی ارزش معاملات قرار گرفتند. در هفته گذشته شاخص بازار اول با ۱۰۰ واحد افزایش به رقم ۵۵۳۴۹ واحد بالغ شد و شاخص بازار دوم با ۱۵۱۲ واحد افزایش عدد ۱۶۷۲۶۹ واحد را تجربه کرد و به ترتیب با ۲/ ۰ درصد و ۹/ ۰درصد افزایش نسبت به هفته قبل مواجه شدند. در ۵ روز کاری این هفته ارزش کل معاملات سهام و حق‌تقدم به ۱۱۱۳۹ میلیارد ریال بالغ شد که نسبت به هفته قبل ۴۳ درصد رشد داشت. در ضمن تعداد ۴۸۵۸ میلیون سهم و حق‌تقدم در ۳۸۲ هزار دفعه مورد معامله قرار گرفت و به ترتیب ۲۶ درصد و ۴۱ درصد افزایش را نسبت به هفته گذشته تجربه کرد. همچنین ارزش معاملات نرمال به ۱۰۸۶۸میلیارد ریال رسید و حجم معاملات نرمال با ۴۷۸۹ میلیون سهم به ترتیب با ۴۱ درصد و ۲۶درصد افزایش نسبت به هفته گذشته همراه شدند. براین اساس تعداد ۲۱۶۲۴۲۱ برگه اوراق مشارکت به ارزش ۲۲۳۹ میلیارد ریال معامله شد که به ترتیب ۱۱۶ و ۱۱۲ درصد افزایش نسبت به هفته گذشته را نشان می‌دهد.
۰۸:۱۳:۱۲گروه بورس، سلیمان کرمی: از اوایل مرداد (۴ مرداد) شاهد افزایش محسوس مشارکت حقوقی‌ها در سمت خرید سهام بودیم. این موضوع محرکی برای افزایش فعالیت معامله‌گران خرد در سمت خرید سهام شد. با سوق نقدینگی حقیقی‌ها روند رشد شاخص کل بورس تهران پرشتاب‌تر از پیش ادامه یافت. این روند تا ابتدای هفته گذشته ادامه یافت اما در ادامه یک بار دیگر شاهد افزایش مشارکت معامله‌گران حقوقی در بازار بودیم.
بر این اساس در جریان معاملات روز شنبه مالکیت سهام با ارزش بیش از ۱۸ میلیارد تومان از سوی معامله‌گران حقوقی به حقیقی تغییر کرد. در ادامه معاملات اما با سیگنال‌هایی از شروع یک روند اصلاحی رفتار معاملاتی حقیقی‌ها در کل بازار تغییر کرد. به نظر می‌رسد نگرانی از ادامه افت قیمت سهام، فعالیت بیشتر حقیقی‌ها را این بار در سمت فروش به دنبال داشته است. گرچه کاهش حجم و ارزش معاملات در کنار عدم تشکیل صف‌های فروش به کاهش تمایل به فروش در بازار اشاره دارد، با این حال در فضای کم حجم معاملات، تشدید فشار فروش به خصوص از جناح حقیقی‌ها محسوس بود. از سوی دیگر نیز به نظر می‌رسد حقوقی‌های بازار به منظور کسب اعتماد و کاهش شدت نگرانی‌ها در بازار سهام بر مقدار خرید سهام شرکت‌های مختلف افزوده‌اند. با وجود حمایت حقوقی‌ها اما غلبه فضای منفی بر بازار نتوانست ادامه رشد شاخص کل را به دنبال داشته باشد.
پایان سیکل معیوب نوسانات شاخص
پس از ثبت رشدهای پیاپی شاخص، انتظار برای شروع یک روند اصلاحی در قیمت سهام وجود داشت. در این میان از میانه معاملات روز یکشنبه عرضه به تدریج بر تقاضا غلبه کرد و شاخص که در ابتدای معاملات این روز با رشد قابل توجهی مواجه شده بود، با فشار فروش معامله‌گران مواجه شد. از طرفی حقیقی‌ها با هراس از پایان روند صعودی شاخص در‌صدد تخلیه پرتفوی خود برآمدند. این روند بارها در سال‌های اخیر تکرار شده است. شاخص با خوش‌بینی به آینده اقتصادی و بهبود روند سودآوری شرکت‌ها با چاشنی هیجان روند صعودی را در پیش می‌گرفت. با اضافه شدن چاشنی هیجان، رشد قیمت بعضا از خوش‌بینانه‌ترین انتظارات بازار نیز سبقت می‌گرفت.
این موضوع سیگنالی برای شروع موج اصلاحی شاخص بود. نکته جالب توجه در این میان رفتار مشابه حقیقی و حقوقی در این دوره‌ها بوده است. در ابتدا با ارزیابی از کف قیمتی و شروع رشد شاخص در آینده‌ای نزدیک حقوقی‌ها حضور پررنگ‌تری را در سمت خرید سهام دارند. خرید معامله‌گران عمده بازار اعتماد معامله‌گران خرد را جلب میکند؛ این مرحله که معمولا با ورود هیجانی سرمایه حقیقی‌ها در بازار سهام همراه است، به این ترتیب رشدهای پرشتابی را برای نماگر بازار رقم می‌زند. در این میان سیکل‌های زمانی رشد شاخص و در ادامه شروع روند اصلاحی بسته به مقدار سرمایه حقیقی متفاوت است. در صورتی که مقدار سرمایه‌ها بسیار زیاد باشد (مطابق با سه ماه پایانی سال گذشته که ۱۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی از سوی معامله‌گران حقیقی به بورس تهران جذب شد) مدت زمان حرکت پرشتاب شاخص نیز طولانی خواهد بود. با این حال قرار گرفتن در یک مسیر اصلاحی حالتی تکراری و ملزم پس از هر دوره صعودی است.
این سیکل‌های تکراری باعث شده که با مشاهده نخستین سیگنال از شروع فاز اصلاحی، هراس از ادامه روند افت قیمت سهام و حرکت در مسیر فرسایشی شدن معاملات سهام، معامله‌گران به دنبال نقد کردن سهام خود برآیند. این روند در هفته گذشته نیز قابل مشاهده بود. از روز یکشنبه بار دیگر شاهد افزایش فشار فروش از سوی معامله‌گران حقیقی بودیم. در نتیجه این موضوع از روز یکشنبه تا پایان هفته در مجموع شاهد تغییر مالکیت سهام با ارزش نزدیک به ۲۸ میلیارد تومان از سبد حقیقی‌ها به حقوقی‌ها بودیم. به این ترتیب مجموع تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی در هفته گذشته بیش از ۱۰میلیارد تومان ثبت شد.
به این ترتیب بار دیگر با شروع یک فاز اصلاحی دیگر در بورس تهران تشدید حمایت حقوقی‌ها را از بازار شاهد هستیم. در این میان باید در انتظار بود که آیا این حمایت حقوقی‌ها میتواند منجر به پایان زودهنگام اصلاح شاخص شود یا اینکه سهام همچنان تمایل به اصلاح بیشتری دارند؟
ادامه خرید پررنگ گنجینه آرمان
در هفته‌های اخیر صندوق گنجینه آرمان شهر از جمله حقوقی‌های فعال در سمت خرید سهام بوده است. در هفته گذشته نیز این صندوق همچنان خرید خود در برخی از شرکت‌های سهامی را ادامه داد. در این خصوص گنجینه آرمان بیش از ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار سهم از شرکت بیمه البرز را خریداری کرده است. این صندوق همچنین در سمت خرید «شبندر» نیز حضور فعالی داشته است. این شرکت بیش از ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار سهم از شرکت پالایش نفت بندرعباس را طی معاملات هفته گذشته به پرتفوی خود افزوده است. این شرکت همچنین در فولاد هرمزگان و داروسازی کاسپین نیز به عنوان خریدار حضور پیدا کرده است. بیش از ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار سهم از «هرمز» و همچنین یک میلیون و ۱۰۰ هزار سهم از «کاسپین» در هفته گذشته توسط صندوق گنجینه آرمان شهر خریداری شده است.
خرید متوالی اما کم جان مدبران اقتصاد
شرکت مدبران اقتصاد نیز از دیگر حقوقی‌های فعال در سمت خرید سهام در هفته گذشته بوده است. بیش از ۹۹ درصد از مدبران اقتصاد به گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان اختصاص دارد (۶۵ درصد از سهام «پترول» نیز متعلق به هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس است). مدبران اقتصاد در سمت خرید نمادهای «شگل»، «جم»، «ثشرق»، «شیراز»، «ثشاهد» و «رتکو» فعال بوده است. در حالی که حجم خرید این شرکت در شرکت‌های سهامی اندک بوده، اما به‌طور کلی در تمام روزهای معاملاتی به‌عنوان خریدار در سهام شرکت‌های مزبور حضور داشته است. مدبران اقتصاد ۱۸ هزار سهم گلتاش، ۶۱ هزار سهم پتروشیمی جم، ۱۰۰ هزار سهم پتروشیمی کرمانشاه، ۲۱هزار سهم سرمایه‌گذاری مسکن شمالغرب، ۹۰هزار سهم پتروشیمی شیراز، ۹۵ هزار سهم سرمایه شاهد و همچنین ۲۰۰ هزار سهم کنترل خوردگی تکین کو را خریداری کرده است. توسعه معادن و فلزات از جمله سهام مورد توجه بازار در هفته‌های اخیر بوده است. شرکت توسعه صنعتی صبانور از جمله سهامداران درصدی «ومعادن» است که در هفته گذشته حضور پررنگی در سمت خرید سهام داشته است. این شرکت طی معاملات هفته گذشته بیش از ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار سهم از توسعه معادن و فلزات را خریداری کرده است.
از سوی دیگر توسعه معادن و فلزات از جمله شرکت‌هایی بوده است که خریدار فولاد امیر‌کبیر کاشان بوده است. «فجر» در تمامی روزهای هفته گذشته با صف خرید، معاملات را به پایان رسانده است. در این میان توسعه معادن و فلزات به‌عنوان سهامداران نزدیک به ۷درصدی در معاملات این سهم نقش فروشنده داشته است. سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات طی معاملات این هفته ۹۳۰ هزار سهم از «فجر» را به فروش رسانده است. قیمت تمام شده هر سهم «فجر» در پرتفوی «ومعادن» معادل ۱۹۱۴ ریال بوده است. بر این اساس به نظر می‌رسد پرتفوی ماهانه توسعه معادن و فلزات همراه با شناسایی سود از این محل باشد. فولاد خراسان از دیگر شرکت‌های سهامی است که با حضور پررنگ توسعه معادن و فلزات در معاملات مواجه بوده است. در حالی که در نخستین روز از معاملات هفته این شرکت سرمایه‌گذاری یک میلیون از سهم «فخاس» را به بازار عرضه کرده است، در سه روز معاملاتی بعد شاهد خرید بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار سهم از فولاد خراسان توسط توسعه معادن و فلزات بوده‌ایم.
از نمادهای خودرویی نیز شاهد خرید پررنگ سرمایه‌گذاری سمند در «خودرو» بودیم. این شرکت سرمایه‌گذاری طی هفته گذشته بیش از ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار سهم از سهام ایران‌خودرو را خریداری کرده است. در فضای اصلاحی این گروه سرمایه‌گذاری سمند خریدهای قابل توجهی را در نماد «خودرو» به ثبت رسانده است.
۰۸:۱۱:۴۷گروه بورس کالا: بازار داخلی محصولات پتروشیمی در هفته گذشته از روندی افزایشی ولی آرام برخوردار بود، هرچند که برخی از گریدها با التهاب قیمتی رو به رو شدند. این در حالی بود که اعلام کاهشی قیمت‌های پایه نیز در ابتدای هفته نتوانست به کاهش قیمت‌ها منجر شود، اما در پایان هفته گذشته شاهد تخلیه شدن بخش بزرگی از التهابات این بازار بودیم. پایین بودن نسبی حجم معامله پلیمرها در بورس کالا در کنار عدم عرضه کافی بسیاری از پلیمرها، رشد قیمت‌ها در بورس کالا با رقابت بین خریداران، پایین بودن موجودی انبارها در بازار داخلی، افزایش آرام حجم تولید در صنایع پایین دستی و افزایش تقاضای واقعی در بورس و بازار را می‌توان از مهم‌ترین ویژگی‌های معاملات پلیمرها در روزهای اخیر دانست. با توجه به التهاب بازار در کنار بهبود واقعی حجم تولید در روزهای گرم سال، هم اکنون افزایش حجم عرضه‌ها در بورس کالا از یک نیاز به یک ضرورت تبدیل شده که در صورت عدم توجه دقیق به این واقعیت میتواند التهاب روزهای گذشته، باز هم در بازار داخلی تکرار شود. از طرف دیگر در صورت افزایش حجم عرضه‌ها در بورس کالا، گام بزرگی برای حمایت از تولید در صنایع پایین‌دستی برداشته خواهد شد.
نکته مهم روزهای اخیر را باید اهتمام بورس کالا برای مدیریت کدهای معاف از مالیات دانست که تاکنون تاثیر خود را در بازار گذاشته است؛ یعنی در روزهای اخیر واقعی شدن قیمت‌ها را می‌توان در بازار داخلی به وضوح مشاهده کرد. با توجه به این شرایط بازار داخلی مستعد بازگشت به شرایط طبیعی خود بوده هرچند تا زمانی که حجم عرضه‌ها به قدر کافی در بورس و بازار تزریق نشود، نمی‌توان به خروج از التهاب در این بازار امیدوار بود. با توجه به روند کاهشی قیمت‌ها در بازارهای جهانی و ترس از ادامه تضعیف قیمت‌های پایه در بورس کالا، ممکن است بتوان به رشد عرضه‌ها در هفته پیش رو امیدوار بود، زیرا در نهایت احتمال کاهش قیمت‌های پایه جدید میتواند جذابیت رشد عرضه‌ها در هفته جاری را تقویت کند. این موارد باعث خواهد شد که حجم معامله پلیمرها در بورس کالا در هفته جاری از اهمیت بیشتری برخوردار شده و سمت و سوی بازار را به دقت بالایی ترسیم کند.
۰۸:۱۱:۳۷گروه بازار پول: در آخرین روز هفته گذشته، دلار در مسیر افزایشی قرار گرفت تا کار هفتگی خود را در محدوده ۳ هزار و ۵۴۰ تومان پایان دهد. با این رشد، میزان بازدهی هفتگی دلار به ۳/ ۰ درصد رسید تا مسیر قیمت این ارز نیز تغییر کرده باشد. دو هفته پیش، شاخص ارزی افت ۴/ ۰ درصدی را تجربه کرده بود.
دلار در حالی در آخرین روز هفته گذشته افزایشی شد که در مورد هفته جاری، پیش‌بینی‌های متفاوتی در بازار وجود دارد. این پیش‌بینی‌ها عمدتا حکایت از توقف احتمالی روند افزایش قیمت دارند. یکسان بودن تقریبی نرخ فردایی با نرخ نقدی، نبود نوسانات افزایشی در معاملات پشت خطی روز جمعه، مقطع زمانی انتهای ماه و رسیدن به سقف دامنه ۱۷ روزه از جمله نشانه‌هایی هستند که انتظار پایین آمدن قیمت را در میان برخی معامله‌گران بالا برده است. این در حالی است که گروه دیگری اعتقاد دارند که نشانه‌های افزایشی نیز در بازار وجود دارد. به گفته این دسته، بالا بودن ارزش دلار در مناطق همسایه از جمله هرات افغانستان و ماندن درهم در محدوده ۹۷۰ تومان دو عاملی هستند که می‌توانند قیمت را افزایشی کنند. البته دو عامل یاد شده در روزهای گذشته نیز وجود داشتند، ولی نتوانستند چندان روند قیمت را دستخوش تغییر کنند.
هفته آرام
دلار در هفته گذشته نوسانات چندانی را تجربه نکرد و در محدوده ۳ هزار و ۵۳۰ تومان و ابتدای محدوده ۳ هزار و ۵۴۰ تومان حرکت کرد. در ۲روز ابتدایی هفته گذشته، قیمت دلار در مسیر افزایشی قرار داشت تا انتظارات افزایشی برخی معامله‌گران برای عبور این ارز از میانه کانال ۳ هزار‌و ۵۰۰ تومان بیشتر شود. شاخص ارزی روز شنبه با ۵ تومان افزایش به قیمت ۳ هزار و ۵۳۵ تومان و روز یکشنبه با ۸ تومان رشد به قیمت ۳ هزار و ۵۴۳ تومان رسید. با اینکه انتظارات افزایشی پس از این ۲ روز بالا رفته بود، دلار روز دوشنبه در مسیر کاهشی قرار گرفت و با ۷ تومان کاهش به قیمت ۳ هزار و ۵۳۶ تومان رسید. روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه، شاخص ارزی نوسان چندانی را تجربه نکرد و نهایتا در پنجمین روز هفته روی قیمت ۳ هزار و ۵۳۵ تومان قرار گرفت. روز پنج‌شنبه، تمایل معامله‌گران به خرید دلار بالاتر بود و همین موضوع موجب شد که قیمت این ارز ۵ تومان افزایش را تجربه کند و روی نرخ ۳ هزار و ۵۴۰ تومان بایستد.
غافلگیری معامله‌گران؟
بازار ارز در حالی فعالیت خود در روز شنبه را آغاز میکند که تعداد زیادی از معامله‌گران انتظار دارند روند افزایشی روز پنج‌شنبه به ابتدای هفته جاری سرایت نکند. یکسان بودن نرخ معاملات فردایی با قیمت دلار در معاملات نقدی یکی از نشانه‌هایی است که انتظارات بازار را از حالت افزایشی خارج کرده است. به گفته فعالان، به‌طور معمول در بازار، قیمت دلار در معاملات آتی شاخصی از سنجش سطح انتظارات معامله‌گران بازار است. روز پنج‌شنبه، با اینکه قیمت دلار به آرامی در مسیر افزایشی قرار گرفته بود، معامله‌گران تمایلی نداشتند که با قیمت بالاتری نسبت به روز پنج‌شنبه، ارز روز شنبه را خریداری کنند. اتفاقی که این تصور را در بازار ایجاد کرده است که معامله‌گران انتظار افزایش قیمت خاصی را ندارند. ماندن دلار در ابتدای محدوده ۳هزار و ۵۴۰ تومان و بعضا پایین رفتن از آن در معاملات پشت خطی روز جمعه دیگر نشانه‌ای است که خبر از قطع روند افزایشی می‌دهد. به گفته فعالان، معمولا معامله‌گران در روزهای تعطیل و در معاملات پشت خطی سعی میکنند با خرید یا فروش ارز روند قیمت در روز بعد را تحت‌تاثیر قرار دهند. با این حال، هیچ نشانه‌ای از این اتفاق در روز جمعه وجود نداشت. همین امر موجب می‌شد تصورات افزایشی کم‌رنگ‌تر شود.
نزدیک شدن به روزهای انتهایی ماه و ورود دلار به محدوده ۳ هزار و ۵۴۰ تومان دو عامل دیگری هستند که انتظارات افزایشی بازار را کاهش دادند. به گفته فعالان، به‌طور سنتی در بازار این انتظار وجود دارد که با نزدیک شدن به روزهای انتهایی ماه، حجم نقدینگی در بازار افت کند و تقاضای معامله‌گران برای خرید ارز پایین بیاید. تسویه معاملات ماهانه دیگر عاملی است که از نظر بازیگران به کاهش حجم معاملات در انتهای ماه کمک میکند. قیمت دلار از ۵ مرداد تاکنون در دامنه ۳ هزار و ۵۳۰ تومان تا ۳ هزار و ۵۴۵ تومان نوسان کرده است. در این شرایط، هر گاه قیمت دلار به محدوده ۳ هزار و ۵۳۰ تومان نزدیک شده است، حجم خرید در بازار بالا رفته و قیمت در مسیر افزایشی قرار گرفته است، حال آنکه هرگاه قیمت وارد محدوده ۳ هزار و ۵۴۰ تومان شده است، تمایل به فروش ارز بیشتر شده است. برخی معامله‌گران انتظار دارند که این سناریو در روز شنبه نیز تکرار شود. این در حالی است که برخی معامله‌گران از احتمال غافلگیری بازار سخن گفته‌اند. به گفته یکی از بازیگران با تجربه بازار، هرگاه این تصور در میان معامله‌گران وجود داشت که قیمت میل به افت دارد، گروهی دیگر با استفاده از این انتظار و افزایش خریدهای خود بازار را غافلگیر کرده‌اند. ماندن نرخ حواله درهم در محدوده ۹۷۰ تومانی و بالا بودن ارزش دلار در شماری از مناطق همسایه دو عامل دیگری هستند که میتواند موجب غافلگیری بازار شود.
مقاومت سکه
پنج‌شنبه سکه تمام بهار آزادی تحت فشار کاهش بهای اونس در بازار جهانی قرار گرفت، ولی در کانال یک میلیون و ۱۲۰ هزار تومان باقی ماند. در آخرین روز هفته گذشته، سکه تمام بهار آزادی ۴ هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و به قیمت یک میلیون و ۱۲۰ هزار تومان رسید. با وجود این افت، فلز گرانبهای داخلی رشد ۳ دهم درصدی را تجربه کرد تا روند افزایشی هفتگی آن قطع نشود. سکه تمام بهار آزادی هفته گذشته عمدتا روند آرامی داشت. با این حال، ۲ روز هیجانی نیز در بازار رخ داد. اولین بار، سکه در ابتدای هفته ۱۲ هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و به قیمت یک میلیون و ۱۰۵ هزار تومان رسید. افت سکه در این روز وابسته به کاهش بهای اونس بود. روز چهارشنبه دومین روز پرهیجان بازار بود و عبور دو کانالی سکه در همین روز بود که منجر به رشد هفتگی آن شد. در پنجمین روز هفته، سکه با ۱۵هزار تومان رشد به قیمت یک میلیون و ۱۲۴ هزار تومان رسید. افزایش ارزش سکه بیش از هر چیزی ناشی از افزایش بهای اونس و ورود به محدوده هزار و ۳۶۰ دلار بود. روند قیمت روز شنبه نیز به احتمال زیاد بسیار تحت‌تاثیر بهای نهایی اونس در روز جمعه خواهد بود.
۰۸:۰۸:۳۷دنیای اقتصاد: جمعی از صاحب‌نظران اقتصادی و شهرساز با هشدار درباره «بی‌عملی» در تامین مسکن اقشار ضعیف و دهک‌های کم‌درآمد اعلام کردند ادامه این وضعیت میتواند بازگشت سیاست‌های انتحاری – هزینه‌زا و پرخطر- به بخش مسکن را موجب شود. هم‌اکنون عمده برنامههای کلید خورده در بازار مسکن، نیاز مالی تقاضای متوسط را اصل قرار داده و سه دهک اول به‌عنوان جامعه هدف نیازمند مداخله دولت، فعلا از اقدامات بی‌نصیب مانده است. در سال پایانی دولت باید دست‌کم یک برنامه با ویژگی مسکن اجاره‌ای –نه ملکی- به‌صورت پایلوت روی زمین (فراتر از مصوبه) اجرا شود.
گروه مسکن: جای خالی «کم‌درآمدهای نیازمند حمایت» در مجموعه برنامههای به اجرا درآمده سه سال گذشته در بخش مسکن، بازار ملک را با خطر جدی بازگشت «سیاست‌های انتحاری» مواجه کرد. جمعی از استادان دانشگاه‌های معتبر و صاحب‌نظران شهرسازی، اقتصاد و جامعه‌شناسی، با مرور کارنامه عملکردی دولت یازدهم در بخش مسکن و سنجش میزان موفقیت برنامه‌ها در دو سطح «توسعه بازار و رفاه تقاضا» معتقدند: وضع موجود بازار مسکن تحت تاثیر پارادوکس سیاست‌گذاری در این مقطع، به گونه‌ای شده که جامعه درآمدی متوسط و متوسط رو به بالا عملا در صدر برنامههای تامین مسکن و پشتیبانی‌های مالی قرار گرفته اما طیفی از تقاضا که خارج از بازار رسمی ملک است و بدون حمایت دولت اصلا قادر به پوشش دادن نیاز خود نیست، هنوز مشمول اقدامات عملیاتی متولیان نشده است. صاحب‌نظران در برداشت خود از وضعیت فعلی بخش مسکن، ضمن هشدار بابت تبعات «تداوم بی‌عملی نسبت به نیاز کمدرآمدها» اعلام کردند: این وضعیت در صورتی که ظرف حداکثر نیمه دوم امسال متحول نشود، میتواند بستر بازگشت پوپولیسم به بازار مسکن و بروز اقدامات پرخطر هم برای این بخش و هم برای کل اقتصاد را به‌وجود آورد.
این طیف از تقاضای مسکن، شامل سه دهک اول و بخشی از دهک چهار جامعه است که حدود ۴۰ درصد کل جمعیت اجاره‌نشین کشور را شکل می‌دهند. در دنیا و حتی کشورهای پیشرو در اقتصاد آزاد، حمایت از جامعه کم‌درآمد متقاضی مسکن با «مداخله دولت» و در قالب برنامههای اجتماعی انجام می‌شود. برنامه‌هایی که تاکنون دولت یازدهم برای بخش مسکن کلید زده، بدون مداخله و عمدتا معطوف به نیاز بخش کمی از دهک۴ و کل دهک‌های ۵ تا ۷ بوده که بر «تقویت قدرت خرید مسکن تقاضای مصرفی از طریق پس‌انداز و افزایش سقف تسهیلات، ایجاد مسیر کنترل شده برای ورود تدریجی خانه‌اولی‌ها به بازار، تحریک سازنده‌ها به از سرگیری سرمایه‌گذاری با پرداخت وام بدون سپرده ساخت و از همه مهم‌تر، برقراری ارتباط بین بازار سهام و بازار مسکن برای استفاده از ابزارهای نوین و غیرتورمی تامین مالی» پایه‌ریزی شده است.
در این میان، طیف تقاضای کم‌درآمد، چون‌که از حداقل قدرت اقتصادی برای بازپرداخت تسهیلات بانکی برخوردار نیست و حتی فاقد کمترین موجودی برای ورود به نظام پس‌انداز است، از گردونه برنامههای بازار رسمی خارج مانده است. آنچه در حال حاضر برای تامین نیاز مسکن فقرا و کمدرآمدها به‌عنوان «تقاضای هدف نیازمند حمایت دولت»، باید در دستور کار قرار بگیرد، برنامه‌ای است که ریز آن در متن نسخه تازه تدوین شده طرح جامع مسکن آمده است. این برنامه مغفول، «هدایت طیف ضعیف تقاضا از بازار غیررسمی به بازار رسمی» را از طریق توان‌پذیر شدن ۴ دهک اول برای ورود به جامعه خریداران مسکن دنبال میکند. اطلاعات طرح جامع مسکن درباره آخرین ساختار اقتصادی کل متقاضیان که براساس آمار سال‌های ۹۲ و ۹۳ تهیه شده است، نشان می‌دهد: جامعه تقاضای هدف، ۲ میلیون و ۵۵۲ هزار خانوار در ۴ دهک اول است که همگی اجاره‌نشین و بد مسکن ساکن در درون شهرها یا مناطق حاشیه‌نشین و سکونتگاه‌های غیررسمی هستند. این جمعیت، تقاضای انباشته بازار غیررسمی هستند ضمن آنکه در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۵، مطابق برآورد طرح جامع، سالی ۶۴ هزار خانوار کم‌درآمد به این بازار اضافه می‌شود.
صاحب‌نظران در توصیه خود به دولت بابت در اولویت قرار گرفتن نیاز مسکن کمدرآمدها، اعلام کردند: در فرصت زمانی باقی‌مانده از عمر دولت یازدهم، با توجه به اینکه «نقشه راه» برای نحوه تامین مسکن اقشار ضعیف جامعه، از قبل و در متن طرح جامع مسکن طراحی شده است، می‌توان دست‌کم یک برنامه به‌صورت پایلوت روی «زمین» و فراتر از مصوبات روی کاغذ، برای متقاضیان هدف شروع کرد. استادان دانشگاه در کنار این مشورت‌دهی به مسوولان بخش مسکن، با تشریح تجربه‌ای که از دوره‌های قبلی بازار و برخورد دولت‌ها داشته‌اند، تاکید کردند: نیاز مسکن به‌عنوان مهم‌ترین دغدغه طبقات پایین جامعه، اگر در زمان موثر پاسخ داده نشود، به ابزاری برای یکسری منافع سیاسی تبدیل خواهد شد.
مجموع نقدهایی که به نظام فعلی سیاست‌گذاری در بخش مسکن وارد است، مشخص میکند: از نگاه صاحب‌نظران، در این دوره، از عنصر «کوتاه‌مدت، ضربتی و آنی» در برنامه‌ریزی‌ها غفلت شد و در عین حال، بسته‌های سیاستی به اجرا درآمده اگر چه کارآمدی خود را از اوایل امسال به شکل خروج آهسته و غیرتورمی بازار ملک از رکود نشان داده است اما برای طیف «اصلی» تقاضا، تدارکی ندیده است. تا جایی که در برخی دانشگاه‌ها، دانشجویان با اشاره به برنامه‌ای تحت عنوان مسکن‌اجتماعی که دو سال پیش برای کمدرآمدها صرفا تعریف شد، از استادان خود درباره چند و چون و کمیت این برنامه سوال میکنند.
راه، اشتباه بود یا واجب؟
به گزارش «دنیای اقتصاد»، هم‌اکنون در بین کارشناسان بخش مسکن، دو نگاه به نحوه عملکرد متولیان این بخش وجود دارد. نگاه اول، متقاضیان اصلی و نیازمند حمایت دولت را «اقشار ضعیف» معرفی میکند و خلأ برنامه عملیاتی برای آنها را پیامدزا هم برای دولت و هم برای کل اقتصاد می‌داند. اما نگاه دوم که تا به حال کمتر در مورد آن صحبت شده، جمیع شرایط اقتصاد ایران و بازار مسکن را مدنظر خود دارد. در قالب این نگاه، دولت یازدهم طی این سه سال با دو مانع اساسی برای شروع برنامههای حمایتی دست به گریبان بوده که شامل «پروژه‌های ناتمام مسکن‌مهر» و «رکود اقتصادی در کنار تنگنای مالی دولت و بانک‌ها» بوده است.
تیم اقتصادی دولت با استناد به واقعیت متغیرهای اقتصادی و رابطه اثبات شده بین بخش مسکن و سایر بخش‌ها، طی دو سال اخیر، برای خروج از رکود اقتصادی، بر تحریک بخش مسکن متمرکز شد و برای این منظور، چاره‌ای جز طراحی ابزار مالی برای طبقات میانی جامعه که با کمترین حمایت می‌توانند سمت عرضه (ساخت و ساز) را به تحرک وادارند، نداشت. اکنون، تسهیلات مرتبط با دهک‌های متوسط برای خرید مسکن و همچنین وام ساخت، تاثیر اولیه خود را بر بخش مسکن و همین طور بخش‌های بالادست به شکل رشد هر چند جزئی در ساخت و ساز و تولید گذاشته است. کارشناسان برای ماه‌های باقی مانده، توصیه میکنند: دولت ضمن حفظ وضعیت در بازار مسکن و ادامه برنامههای اخیر، برنامههای جدید را به تقاضای ضعیف، شیفت دهد.
برنامه عاجل با دوره بازگشت ۶ ماهه
فردین یزدانی یکی از صاحب‌نظران در جریان بررسی عملکرد بخش مسکن در سه سال اخیر، از دولت خواست با اقدام هماهنگ مجموعه‌ای از وزارتخانه‌ها و مدیریت وزارت راه و شهرسازی و همچنین نهادهای اجتماعی و عمومی متولی دو دهک اول جامعه، یک برنامه عاجل با دوره بازدهی ۶ ماهه را برای تامین مسکن گروه‌های کم‌درآمد کلید بزند. سال گذشته، طرح «مسکن اجتماعی» روی کاغذ به تصویب رسید که در قالب آن قرار شد سالانه ۱۲۵ هزار خانوار کم‌درآمد تحت پوشش هزینه‌های اجاره‌نشینی یا ساخت مسکن ارزان قیمت قرار بگیرند. یزدانی –نویسنده اصلی طرح جامع مسکن- در این باره با اشاره به اینکه اتکای بیش از حد به فرآیندهای بوروکراتیک میتواند برنامه‌ها را از حیز انتفاع خارج کند، اعلام کرد: غفلت از اقشار ضعیف میتواند موجب سوار شدن جناح‌های سیاسی بر آرای آنها و به انحراف کشیده شدن اقتصاد منجر شود. چرا که پوپولیسم همواره بر بستر فقر شکل می‌گیرد. بنابراین دولت باید کار عملی و اجرایی فراتر از مصوبات و روی زمین که قابل ملموس برای متقاضیان هدف باشد، انجام دهد.
یزدانی با تاکید بر اینکه، حمایت از نیاز مسکن اقشار ضعیف مستلزم شکل‌گیری نهادهای اجتماعی و مشارکت سازمان تامین اجتماعی، صندوق‌های بازنشستگی، بنیاد مسکن و سازمان‌های خیریه است، گفت: اما نباید فراموش کنیم که این نهادها در بستر اقدامات اجرایی شکل می‌گیرد بنابراین دولت باید اقداماتی را به‌صورت محدود شروع کند. یکی از استادان شهرسازی دانشگاه تهران، اقدام عاجل را مستلزم شناخت نوع نیاز کمدرآمدها دانست. تامین مسکن کمدرآمدها، از طریق برنامه‌ریزی برای مسکن ملکی، امکان‌پذیر نیست. برای این منظور باید طرح مسکن‌اجاره‌ای در قالب تامین هزینه اجاره‌نشینی یا استقرار این طیف در واحدهای اجاره‌ای تحت حمایت دولت، به اجرا دربیاید. تجربه نشان‌داده واگذاری مسکن ملی به دو دهک اول، بلافاصله باعث فروش واحدها برای تامین نیازهای زودگذر و در نتیجه بروز دوباره مشکل مسکن در این گروه خواهد شد.
دومین ملاحظه برای تامین نیاز مسکن کمدرآمدها، پرهیز از اجرای برنامه واحد برای همه شهرهای کشور و رو آوردن به طرح‌های منطقه‌ای است. کارشناسان در بیان دیدگاه‌های خود به مسولان بخش مسکن دولت یازدهم، هشدار دادند: اگرچه بخشی از توان این دولت صرف مسکن‌مهر شد اما از آنجا که جامعه هدف این طرح، از قبل معرفی شده بود، چنانچه انباشت کمدرآمدها در بازار غیررسمی مسکن در ماه‌های پیشرو، مورد توجه سیاست‌گذاران قرار نگیرد، احتمال دارد سیاست‌های انتحاری در آینده با استفاده از اهرم‌های جبران‌ناپذیر به‌کار گرفته شود. منظور از سیاست‌های انتحاری در بخش مسکن، دست زدن به اقداماتی برای تامین مسکن است که پنج ویژگی انحرافی در خود دارد. این سیاست‌ها، به جای آنکه الگوی جهانی خانه‌دار شدن که همان پرداخت هزینه خرید با موجودی آینده (پرداخت قسط) است را تشویق کند، بر تامین مسکن به پشتوانه وام‌های بدون اعتبار تاکید میکند.
همچنین وعده ساخت مسکن ارزان‌قیمت در دوره زمانی به مراتب کوتاه‌تر از روال طبیعی ساخت و ساز آن هم با قیمت گمراه‌کننده، از جمله اشکالات این قبیل سیاست‌ها است که در عمل، باعث نقض هر دو وعده و بی‌اعتمادی تدریجی مخاطبان به سیاست‌ها می‌شود. اشکال دیگر سیاست انتحاری در بخش مسکن، تعریف طرح‌هایی با مقیاس چندبرابر توان ساخت و ساز است که این موضوع نیز منجر به تاخیرهای طولانی در پاسخ نهایی به تامین مسکن اقشار هدف می‌شود. برآیند یک سیاست انتحاری در بخش مسکن، نه‌تنها بازار مسکن را برای دوره‌ای با رونق هیجانی و سپس بروز رکود عمیق مواجه میکند که تبعات آن به دلیل پیوند قوی بخش مسکن با سایر بخش‌ها، باعث دو آسیب به کل اقتصاد (تورم ناشی از تزریق منابع بدون اعتبار و رکود اقتصادی) خواهد شد. نگرانی از شیوع دوباره چنین سیاست‌هایی، باعث شده به دولت یازدهم توصیه شود که اجرای مسکن‌اجتماعی اجاره‌ای را برای کمدرآمدها به‌عنوان آخرین ماموریت این دولت، استارت بزند.
۰۸:۰۸:۱۰گروه دیپلماسی: وزیر امور خارجه ایران با رمزگشایی از عصبانیت عربستان سعودی در برخورد با ایران، آن را ناشی از تحولی می‌داند که برجام در سطح منطقه ایجاد کرده و آن آزادسازی ظرفیت استراتژیک تهران و عبور جمهوری اسلامی از شرایط سخت تحریم است. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران که آشکارا درباره راهبرد خطرناک عربستان در برخورد با ایران هشدار می‌دهد، معتقد است کارهایی که امروز دولت سعودی انجام می‌دهد کارهایی نیست که یک دولت عاقل انجام دهد، چون آل‌سعود تصور نمی‌کرد یک روزی ایران بتواند از این شرایط عبور کند؛ بنابراین از همه ابزارشان استفاده میکنند و هدفشان این است که شرایط را به گذشته بازگردانند. او گفت عربستان برجام را راهبردی دیده و به‌دنبال تدارک و پاسخ راهبردی است.
موضوعی که پیش‌تر خبرگزاری «رویترز» از آن پرده برداری کرده و نوشته بود عربستان سعودی در حال گسترش راهبرد ضدایرانی خود است و تلاش دارد کشورهای فراتر از خاورمیانه را علیه تهران متحد کند. به گزارش خبرگزاری فارس، محمدجواد ظریف در بخشی از دیدار با اصحاب رسانه که به مناسبت روز خبرنگار صورت گرفت اما اخیرا منتشر شده‌است گفت: «اگر شرایط گذشته خیلی خوب بود اینقدر دشمنان ما سعی نمی‌کردند به گذشته برگردند. اگر خیلی خوب بود، چرا اینقدر سعودی‌ها و اسرائیلی‌ها و منافقان و دشمنان ما عصبانی هستند؟» او با بیان اینکه برخی می‌گویند این جرات پیدا کردن دولت سعودی است، پرسید: «این چه جرات پیدا کردنی است؟ جرات است که انور عشقی را به اسرائیل می‌فرستند که با اسرائیلی‌ها متحد شوند و بعد اعلام میکنند ما کسی را نفرستاده‌ایم. اگر جرات داشتند اعلام می‌کردند فرستادیم.» وزیر امور خارجه گفت: «ترکی الفیصل را کنار مریم رجوی می‌فرستند و بعد اعلام میکنند ترکی الفیصل در موقعیت شخصی بوده نه موقعیت دولتی، اگر جرات داشتند که اعلام می‌کردند.»
او با بیان اینکه آنها وحشت کردند و مضطرب شده و دست و پا می‌زنند، تاکید کرد: «تصوری که من دارم این است که اگر شما به صحبت دیگران در خارج به‌خصوص کسانی که با ما بد هستند، توجه کنید تصوری که در دنیا هست، این است که یک تحول راهبردی اتفاق افتاده است.»
تحول استراتژیک با برجام
ظریف در ادامه با طرح این پرسش که چرا برجام اینقدر عربستان را عصبانی میکند، گفت: «سعودی‌ها از این نگران هستند که احساس میکنند با برجام یک تحول استراتژیک اتفاق افتاده است. البته بیشتر چند ماه پیش خیلی احساس خطر می‌کردند و الان این احساسشان خیلی کم شده است، ولی هنوز این احساس را دارند.» او ادامه داد: «فکر میکنند ایرانی که قدرت داشت؛ اکنون قدرتش از حصار شورای امنیت و تحریم خارج شده. لطفا دقت کنید. من نمی‌گویم ایران قدرت نداشت، ایران اتفاقا بسیار قدرت داشت. قدرت ایران از انقلاب و گفتمان امام و مقاومت مردم نشأت گرفته است. این قدرت هم در طول ۳۰ و اندی سال انباشته شد و فشارهایی را هم در این دوران تحمل کردیم.»
رها سازی ظرفیت استراتژیک ایران
وزیر امور خارجه در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به این موضوع که آنچه مبانی قدرت ماست بر اثر یک فداکاری و آینده نگری درازمدت به دست آمده است، افزود: «قدرت ما حاصل مذاکرات برجام نیست؛ بلکه برجام این قدرت را از حصار فشار بین‌المللی رها ساخت. تحولی که در نتیجه برجام رخ داد این بود که بسیاری از دشمنان و به ویژه بدخواهان نظام و کشور و مردم ما احساس کردند که این قدرت رها شد.»وزیر امور خارجه اضافه کرد: «معتقدم قطعنامه‌ها، فشارها و بازی هسته‌ای که علیه ایران شد، برای تخلیه قدرت راهبردی ایران بود؛ یعنی برای این بود که قدرت استراتژیک ایران را به تحلیل ببرند. وقتی دیدند مذاکرات به نتیجه رسید و این همه قطعنامه باطل شد گفتند این قدرت استراتژیک رها شده و ظرفیت استراتژیک ایران رها شده، این امر به این دلیل است که برجام را راهبردی می‌دیدند. نکته مهم اینجا است وقتی دشمن طرف مقابل خطر را راهبردی ببیند پاسخ راهبردی تدارک می‌بیند.»اشاره ظریف به حجم کارشکنی های عربستان در برابر ایران پس از برجام است که خرداد ماه در گزارش خبرگزاری رویترز هم مورد تحلیل قرار گرفته بود. رویترز در توضیح این موضوع نوشت: «از زمانی که سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی اوایل سال ۲۰۱۵ به قدرت رسید و توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ به ثمر نشست، ریاض راهبرد خود را برای مقابله با نفوذ ایران در آفریقا، آسیا و حتی آمریکای لاتین به کار گرفت.» برخی کارشناسان معتقدند راهبرد عربستان از اعتقاد سلمان و تیم سیاسی- امنیتی او نشات گرفته، مبنی‌بر اینکه نفوذ ایران تنها به این دلیل افزایش یافته که هیچ‌کس مقابل آن نایستاده است.
آزاد شدن ظرفیت استراتژیک
وزیر امور خارجه در ادامه با تحلیل زوایای این تحول استراتژیک گفت: «آنچه درباره آن حساب کرده بودند، به هم خورد. به همین دلیل الان هم برای مقابله با ما طراحی استراتژیک میکنند. هر جا که می‌رویم آنها هم می‌روند. یک سال است یمن را چگونه به خاک و خون کشیدند. پیغام‌هایی که به سوریه رساندند در جریان هستید. دعوا سر ایران و آزاد شدن ظرفیت استراتژیک ایران است و برای همین از همه تلاش‌هایشان و امکاناتشان استفاده میکنند.» ظریف با اشاره به افزایش میزان حملات توئیتری به ایران نیز گفت: «ما اینقدر گرفتار دعوای داخلی شدیم که یادمان رفته بازی راهبردی در منطقه در حال انجام شدن است. آنقدر روی افکار عمومی برخی کشور های عربی کار کرده‌اند که هر شهروندی از این کشورها پشت توئیتر نشسته و علیه ایران توئیت میکند.» او افزود: «علت این است که برای آنها جا افتاده یک تهدید از ناحیه تحول استراتژیک صورت گرفته که از آن به غلط برداشت یک تهدید راهبردی از سوی ایران دارند و برای ما جا نیفتاده است که از دید بدخواهان ما، یک تحول راهبردی صورت گرفته و آنها خود را به آب و آتش می‌زنند که آن را خنثی و حتی مسیر را بر عکس کنند.» رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به این موضوع که اگر از این فرصت به‌وجود آمده پس از برجام استفاده نکنیم، چون طرف مقابل این فرصت ما را یک تهدید استراتژیک برای خودش دیده و بنا دارد تا با طراحی این فرصت را تبدیل به تهدید برای ایران کند، افزود: «برای همین هم از همه چیز مایه می‌گذارند، اسرائیل که سهل است با خود شیطان هم مذاکره میکنند. کما اینکه عمری است سرسپرده شیطان بوده‌اند.»
او در پایان خطاب به رسانه‌ها گفت: «خواهشم از دوستان این است که اولا قدرت خودتان را بفهمید. رسانه بسیار قدرتمند است. تک‌تک دوستان قدرتمندند. ثانیا محیط و شرایط جدید جهانی شدن را متوجه شوید و با این شرایط در راستای منافع مردم کاری را صورت دهید. چون ما و شما هرچه داریم مدیون همین مردم هستیم.»
۰۸:۰۵:۱۰دنیای اقتصاد: کمیسیون برنامه و بودجه در بند مربوط به تسعیر دارایی ارزی اصلاحیه بودجه، پیشنهادی را مصوب کرده که در صورت تصویب در صحن میتواند امتیازی ویژه برای بدهکاران به حساب بیاید. این کمیسیون به پیشنهاد دولت برای مصرف منابع حاصل از تسعیر ارزی، دو محل خرج دیگر اضافه کرده است. دولت در اصلاحیه، منابع حاصل از تسعیر ارزی را برای پرداخت تعهدات بانک‌ها پیش‌بینی کرده بود. اما در مصوبه کمیسیون، دولت مکلف شده منابع حاصل از یکسان‌سازی را نیز از این محل پیش‌بینی کند. با وجود این بند که از نظر کارشناسان اقدام بجایی بوده، کمیسیون برنامه و بودجه محل سوم را نیز برای منابع حاصل از تسعیر پیش‌بینی کرده است. براساس پیشنهاد کمیسیون «سود» تسهیلات غیرجاری تا ۱۰۰ میلیون تومان نیز از محل منابع حاصل از تسعیر ارزی پرداخت شود. بنابر این مصوبه، بدهکاران تسهیلات غیرجاری تا ۱۰۰ میلیون تومان فقط ملزم به پرداخت اصل بدهی هستند و پرداخت سود آن بر عهده دولت است. جریمه تاخیر نیز باید از سوی بانک‌ها بخشیده شود. بخشودگی سود تسهیلات، چراغ سبزی است که به بدحسابان داده شده است. این رویه باعث کاهش انگیزه پرداخت وام‌گیرندگان می‌شود. «دنیای‌اقتصاد» در تحلیلی پیامدهای سوء این مصوبه بر اقتصاد و بازار پول را بررسی کرده است.
گروه بازار پول: در حالی که پیش از این، در کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات، خبرهایی مبنی‌بر مخالف بودن این کمیسیون با تسویه بدهی‌های دولت از طریق تسعیر دارایی‌ها صورت گرفته و حتی صحبت از رد کلیات لایحه اصلاح قانون بودجه سال ۱۳۹۵ به میان آمده بود، اما در هفته گذشته کلیات لایحه با اصلاحات و الحاقاتی به تصویب رسید و قرار است که در هفته آینده در دستور کار جلسات علنی مجلس قرار گیرد. مهم‌ترین بند لایحه اصلاح قانون بودجه سال ۹۵ بند ۳۵ است که با تغییرات کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به این شکل منتشر شده است: «به دولت اجازه داده می‌شود که از محل حساب مازاد حاصل از ارزیابی خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، پس از کسر منابع لازم برای اجرای ماده (۴۶) قانون رفع موانع تولید و ارتقای نظام مالی کشور (مصوب سال ۱۳۹۴ مجلس شورای اسلامی) و کسر مازاد تسعیر ناشی از منابع ارزی بلاوصول یا بلوکه‌شده یا مصادره‌شده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و پیش‌بینی منابع لازم برای تامین هزینه‌های یکسان‌سازی نرخ ارز (در صورت اجرا)، مطالبات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از بانک‌ها را برای تسویه مطالبات قانونی این بانک‌ها از دولت و افزایش سرمایه دولت در بانک‌های دولتی و همچنین بخشودگی سود تسهیلات تا یک میلیارد ریال حداکثر تا سقف چهارصد و پنجاه هزار میلیارد ریال به شرح جدول بالا و با رعایت برخی از بندها (هفت بند که با تبصره ۳۵ اضافه شده است)تسویه کند.»
هفت بند برای تبصره ۳۵
لایحه اصلاح شده، اجرای تبصره ۳۵ را منوط به رعایت هفت بند کرده است. بند نخست به این شکل است که «افزایش پایه پولی از این محل» ممنوع شده است. بند دوم «تسویه مطالبات بانک‌ها از دولت را تنها پس از احراز قانونی بودن مطالبات و تایید سازمان حسابرسی» قابل انجام می‌داند. در بند سوم «افزایش مانده بدهی دولت و شرکت‌های دولتی به هریک از بانک‌ها و بانک مرکزی در پایان سال ۱۳۹۵ نسبت به ارقام پس از اجرای این قانون» را ممنوع کرده است. بند چهارم نیز به این موضوع اشاره میکند که بخشودگی سود تسهیلات، منوط به بازپرداخت اصل تسهیلات بوده و کلیه جرائم متعلق به این تسهیلات در زمان تسویه بخشوده می‌شود. بند پنجم نیز در خصوص ارائه گزارش اجرای هر مرحله از تسویه مطالبات و افزایش سرمایه است که باید در مقاطع سه‌ماهه به «دیوان محاسبات کشور»، «کمیسیون‌های برنامه و بودجه و محاسبات و اقتصادی مجلس» ارائه شود که نظارت بر حسن اجرای این ماده واحده نیز بر عهده دیوان محاسبات خواهد بود. بند ششم، وزارت امور اقتصادی و دارایی را مکلف کرده که در اجرای ماده (۱۰۳) قانون محاسبات عمومی کشور، منابع استفاد شده از محل حساب مازاد حاصل از ارزیابی خالص دارایی خارجی بانک مرکزی را در صورت حساب عملکرد بودجه درج کند. در بند هفتم نیز اشاره شده که «نحوه اجرای این جزء بر مبنای آیین‌نامه‌ای است که به پیشنهاد مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی، به تصویب هیات‌وزیران می‌رسد.»
نیمه پنهان لایحه جدید
مقایسه تبصره جدید بعد از تغییرات به‌وجود آمده توسط کمیسیون برنامه و بودجه مجلس حاوی چند نکته است. نخست آنکه در تبصره جدید منابع لازم برای تامین‌های یکسان‌سازی ارزی نیز از این محل تامین خواهد شد که در لایحه پیشنهادی دولت به آن اشاره نشده بود. اگرچه این اقدام میتواند یک رویکرد مثبت تلقی شود، اما هنوز برآورد مشخصی که نشان بدهد رقم این منابع چقدر خواهد بود، وجود ندارد. نکته دوم که باید به آن اشاره کرد «بخشودگی سود تسهیلات تا یک میلیارد ریال» است که توضیح مشخصی در خصوص این عبارت مطرح نشده است، اما بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که این رقم سود غیرجاری وام‌هایی است که مردم تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان از بانک‌ها دریافت کردند. برای توضیح بیشتر می‌توان این موضوع را با یک مثال توضیح داد. به فرض اینکه در سال‌های گذشته شخصی مبلغ ۱۰ میلیون تومان، با نرخ سود ۲۰ درصد وام دریافت کرده باشد، این فرد باید علاوه بر اصل پول (۱۰ میلیون تومان) مبلغی را به عنوان سود بانک‌ها در قالب اقساط ماهانه یا سالانه خود پرداخت کند. علاوه بر این اصل و فرع در صورت تاخیر نیز مبلغی را باید برای هزینه دیرکرد به بانک‌ها اعطا کند. در تبصره جدید اشاره شده که تنها اصل وام‌های غیرجاری، به بانک‌ها بازپرداخت شود، مبلغ سود از محل تسعیر دارایی ارزی صورت گیرد و جریمه دیرکرد نیز توسط بانک‌ها بخشیده شود. محمدمهدی مفتح، سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در گفت و گو با «دنیای‌اقتصاد» در توضیح چنین تصمیمی گفت: برخی از نمایندگان معتقد بودند، حال که دولت دارد از این ذخیره انباشته شده برای تسویه بدهی‌های خود استفاده میکند، مردم نیز از این ذخایر بهره‌مند شوند. به گفته او، با هدف بهره‌مندی مردم قرار شده است تسهیلات غیر جاری تا ۱۰۰ میلیون تومان در صورت پرداخت اصل رقم، سود تسهیلات از این محل تامین شود.» اما این موضوع رابه انفجار یک بمب در بازار اعتبارات تشبیه کرد زیرا شاید تمام مرزها را در بازار پول جابه‌جا کند. نخستین اثر این موضوع است که تسهیلات‌گیرندگان با امید به این که امکان دارد، بازهم نرخ سود و جریمه، از محل دیگری تامین شود، بازپرداخت تسهیلات را به تاخیر می‌اندازند، در نتیجه بانک‌ها با مشکل ترازنامه‌ای روبه‌رو خواهند شد، در نتیجه انگیزه‌ها نیز در بازار پول تغییر خواهد کرد که البته این موضوع تنبیه خوش‌حساب‌ها نیز خواهد بود زیرا افرادی که طبق روال قانونی، تسهیلات خود را بازپرداخت کردند دیگر تمایلی به تداوم این رویه نخواهند داشت. نکته بعدی نیز در این‌خصوص این است که اگر فرض بر این باشد که به گفته طراحان این مصوبه منابع حاصل از تسعیر نرخ ارز، یک منابع عمومی است، چرا باید این منابع برای گروهی که از تسهیلات استفاده کردند و اتفاقا خوش‌حساب نبودند، خرج شود؟ نکته بعدی این است که به نظر می‌رسد هنوز محاسبه دقیقی از میزان سود تسهیلات مطالبات غیرجاری وجود ندارد و نمی توان عنوان کرد که چه بخشی از منابع حاصل از تسعیر دارایی ارزی در این بخش هزینه خواهد شد. بنابراین لازم است که در این لایحه، رقم کل سود تسهیلات این مطالبات مشخص شود. یکی دیگر از مهم‌ترین موضوعاتی که در بند نخست این تبصره به آن اشاره شده این است که باید از افزایش پایه پولی از محل اجرای این تبصره جلوگیری شود اما سیاست مشخصی برای این رویکرد مطرح نشده است. آمارهای منتشر شده در جدول تبصره مذکور نشان می‌دهد که تمام مبلغ ۴۵هزار میلیارد تومان یا صرف افزایش سرمایه بانک‌ها شده یا اینکه صرف تسویه‌بدهی دولت به بانک‌ها شده است و منابعی برای بخشودگی سود تسهیلات در نظر نگرفته شده است، بنابراین اگر قرار باشد منابع بیش از مقدار مقرر، در اختیار بانک‌ها قرار گیرد، در نتیجه در چارچوب قواعد حسابداری منجر به افزایش پایه پولی خواهد شد. عدم توجه به نکات مطرح شده میتواند، بازهم بازار پول را با یک چالش جدید روبه‌رو کند.
۰۸:۰۴:۵۹ایتارتاس نوشت: گرایش برای ایجاد همکاری های بیشتر بین ایران و روسیه از یک سو تلاش برای ایجاد روابط بهتر بین تهران و رقیب منطقه ایش یعنی ترکیه از سوی دیگر سبب ایجاد برخی تحلیل های امیدوار کننده نسبت به ایجاد یک مثلث اسزاتژیک در منطقه خاومیانه شده است.
۰۷:۵۶:۲۱ فری بیکن ادعا کرد آمریکا به ایران اجازه داده تا دو نیروگاه هسته‌ای جدید بسازد/فارس
۰۷:۵۵:۳۱ ظریف نتایج سفر روز جمعه خود به آنکارا و دیدارهای فشرده با رئیس جمهوری، نخست وزیر و وزیر امورخارجه ترکیه را پربار و صمیمی ارزیابی کرد و از برنامه سفر جهانگیری معاون ریاست جمهوری در آینده به این کشور خبر داد.
ظریف پیش از ظهر روز جمعه در راس هیات بلندپایه سیاسی وارد آنکارا شد. وی ابتدا با همتای ترکیه ای خود دیدار کرد. سپس هر دو وزیر در کنفرانس خبری بر لزوم توسعه همه جانبه دو کشور و همکاری های منطقه ای تاکید کردند.
وزیر امور خارجه کشورمان سپس با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری و «بینالی یلدریم» نخست وزیر ترکیه دیدار و گفت و گو کرد و جمعه شب با بدرقه مقامات ترکیه و «محمد ابراهیم طاهریان فرد» سفیر جمهوری اسلامی ایران در آنکارا، عازم میهن اسلامی شد.
وزیر امورخارجه کشورمان پیش از ترک فرودگاه آنکارا به مقصد تهران در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا، به تشریح نتایج دیدارهای خود با مقامات بلند پایه ترکیه پرداخت و گفت: با وزیر امورخارجه ترکیه گفت وگوهای خصوصی و همراه با اعضای هیات داشتیم.
وی افزود: در این سفر با آقای رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه نیز تبادل نظر مفصلی در مورد مسائل دوجانبه و حوزه های همکاری از جمله در مورد افزایش حجم مبادلات اقتصادی دو کشور و ضرورت برداشتن موانع بر سر راه توسعه تجارت انجام شد.
ظربف گفت: براساس تصمیم روسای جمهوری دو کشور، قرار است حجم مبادلات ایران وترکیه به ۳۰میلیارد دلار برسد.
وی اظهار داشت: اردوغان بر اهمیت روابط ترکیه با ایران و ضرورت تحقق حجم مبادلات ۳۰ میلیاردی تاکید کرد.
وی اظهار داشت: در این دیدار در مورد همکاری ها در زمینه گاز، برق و انرژی، حوزه حمل و نقل، آب و محیط زیست بحث های خوبی صورت گرفت.
ظریف بررسی مسائل منطقه ای، مبارزه با تروریسم و همکاری های امنیتی و سیاسی را از دیگر محورهای این گفت وگو بیان کرد.
وی گفت: در مورد مسائل منطقه به ویژه موضوع سوریه و همکاری های دو کشور در این خصوص تبادل نظر شد.
وی در خصوص دیدار خود با نخست وزیر ترکیه نیز اظهار داشت: در زمینه رفع موانع توسعه همکاری های دو جانبه گفت وگوهای خیلی خوبی صورت گرفت.
وزیر امورخارجه کشورمان اظهار داشت: قرار شد در آینده رفت و آمد بین بخش های تخصصی میان کمیسیون مشترک حمل و نقل و کمیسیون مشترک اقتصادی انجام شود.
ظریف افزود: نخست وزیر ترکیه در این دیدار بر رفع موانع به ویژه موانع بانکی تاکید کرد.
وی اعلام همبستگی مجدد با دولت و مردم ترکیه در مقابل کودتای نافرجام را از دیگر اهداف سفر خود به ترکیه بیان کرد و گفت: برای نشان دادن جنبه نمادین این همبستگی بازدیدی از مجلس ملی ترکیه صورت گرفت که مورد حمله کودتاگران قرار گرفته بود.
ظریف افزود: در این سفر فرصتی شد تا همراه رئیس جمهوری، نخست وزیر و وزیر امورخارجه ترکیه در مراسم نماز جمعه شرکت کنم.
وی تاکید کرد: این فرصت بسیار خوبی بود که نشان دهیم در این شرایط و در شرایط دشوار و همکاری هایی که در آینده می تواند زمینه را برای بازگشت ثبات و امنیت به منطقه فراهم کند مردم ایران در کنار مردم ترکیه است.
وزیر امورخارجه کشورمان در مورد سفر اسحاق جهانگیری معاون اول ریاست جمهوری اسلامی ایران به ترکیه گفت: در این زمینه قرار است برنامه ریزی هایی برای تعیین زمان سفر صورت بگیرد و منتظر تبادل تاریخ هستیم که سفر را حتمی کنیم.
همچنین قرار است علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز به دعوت اسماعیل قهرمان رئیس مجلس ملی ترکیه به آنکارا سفر کند تا در مراسمی که اول سپتامبر ( ۱۱ شهریور ماه آینده ) روز جهانی صلح در مجلس ترکیه با حضور شماری از رئیسان مجالس کشورهای خارجی برگزار می شود، شرکت کند.
۰۷:۴۷:۴۶ ۸ نفر از نمایندگان مجلس، محمدجواد ظریف را روز سه شنبه (۲۶ مردادماه) به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس احضار کردند.
۰۷:۴۷:۲۴ به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس ، عباس آخوندی در خصوص مصوبه دولت برای فروش واحدهای مسکن مهر فاقد متقاضی برای تامین منابع مالی خدمات زیربنایی واحدهای مسکن مهر گفت: برخی از واحدهای مسکن مهر در جاهایی ساخته شده که فاقد متقاضی بوده‌اند بنابراین مناطقی که دارای متقاضی هستند با دریافت تسهیلات اکثر آنها روند خوبی برای ساخت گرفته‌اند اما عمده مشکلات تأسیسات زیربنایی واحدهای مسکن مهر است.
وی در پاسخ به این سوال که اگر دولت بتواند واحدهای فاقد متقاضی را بفروشد میتواند به واحدهای مسکن مهر دارای متقاضی که در تأمین خدمات زیربنایی مشکل دارند کمک کند گفت: در حال حاضر ۱۱۷ هزار واحد مسکن مهر فاقد متقاضی داریم که در نقاطی احداث شده‌اند که فاقد متقاضی هستند در هر صورت وقتی اعلام می‌شود واحدهای فاقد متقاضی فروش آنها نیز مشکل خواهد بود.
وی افزود: بخش اعظم واحدهای مسکن مهر به اتمام رسیده و پیشرفت واحدها به طور متوسط ۹۳ درصد است.
وی در پاسخ به سوال مجری برنامه پیک بامدادی که چه زمانی پرونده مسکن مهر به اتمام می‌رسد خاطرنشان کرد: مسکن مهر بیش از ۲۰۰ پروژه است که به نوبت و شهر به شهر به اتمام می‌رسد بنابراین برخی واحدها چون مسأله‌دار بودند و اگر بحث مالکیت و اراضی آنها به اتمام برسد آنها نیز واگذار می‌شوند.
به گفته وی، ۴۹ هزار واحد مسکونی داریم که به همین دلیل در دادگاه مشکل مالکیت آنها در حال بررسی است.
*مسکن مهر به اتمام برسد مسکن اجتماعی آغاز می شود
آخوندی در پاسخ به این سوال که در طرح‌های جایگزین مسکن مهر مثل مسکن اجتماعی آیا این طرح به مرحله اجرایی نزدیک شده است گفت: عمده مسأله مسکن در کشور این است که براساس ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ در اختیار بخش خصوصی بوده اما متأسفانه مسکن مهر یک نوع مداخله گسترده دولت در مسکن بود اما برنامه ای که ما از ابتدا داشتیم این بود که از طریق سیستم پس‌انداز بتوانیم به تولیدکنندگان مسکن کمک کنیم.
وی ادامه داد:در حوزه پس‌انداز در سمت تقاضا هم تلاش ما بالا بردن قدرت خرید بود بطوریکه تعداد کسانی که در صندوق پس‌انداز یکم تاکنون سپرده‌گذاری کرده‌اند از ۶۰ هزار واحد عبور کرد و بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان تجهیز منابع شده است.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد:امسال در ۴ ماهه اول سال رشد تسهیلاتی که برای متقاضیان خرید و ساخت داده شده ۹۱ درصد بوده است و به همان سیاست خروج غیر تورمی از رکود در بخش مسکن بازگشتیم پس متقاضیان می‌توانند با دریافت وام ۸۰ میلیونی واحدی که خودشان می‌خواهند خریداری کنند.
آخوندی در پاسخ به این سوال که آیا برنامه‌ای برای مسکن اقشار کم درآمد دارید؟ گفت: فعلاً باید مسکن مهر به اتمام برسد چرا که این پروژه تمام منابع دولت را به خود اختصاص داده تا طرح مسکن اجتماعی را آغاز کنیم پس نیاز داریم که ابتدا مسکن مهر را به پایان برسیم تا دولت بتواند منابعی را آزاد کند چرا که تامین منابع همزمان برای دو پروژه سخت است.
آخوندی در پاسخ به این سوال که آیا برای مسکن اجتماعی اقداماتی صورت گرفته و آیا مکان‌هایی برای احداث این واحدها در نظر گرفته شده است، گفت: اگر به اندیشه‌های امام با راه‌اندازی حساب ۱۰۰ امام و فرمان امام برای خانه‌دار کردن اقشار کم درآمد توجه کنید با محتوای مسکن اجتماعی برابر است و ما برابر این کار با بنیاد مسکن هماهنگیهای اولیه را صورت داده ایم اما فعلاً اعلام نمی‌کنیم تا بعد از اتمام مسکن مهر و تامین اعتبار لازم آنرا اعلام کنیم.
*افزایش سقف تسهیلات مسکن اقدام خوبی بود/سقف وام ۸۰ میلیونی فعلا افزایش نمی یابد
وی در پاسخ به این سوال که افزایش سقف تسهیلات مسکن از ۲۵ میلیون به ۸۰ میلیون تومان یک اقدام بسیار مناسبی بود که انجام شد آیا احتمال اینکه سقف تسهیلات افزایش می‌یابد، گفت: پرداخت تسهیلات خرید مسکن از محل صندوق پس انداز خانه یکم ۸۰ میلیون تومان است و برای زوجین خانه اولی هم این مبلغ به ۱۶۰ میلیون تومان افزایش یافته است پس به نظر می‌رسد چون در ۳ سال گذشته تورم قیمت مسکن اندک بوده است این افزایش سقف تسهیلات اقدام خوبی بود.
وی افزود: تصور نمی‌شود که به این زودی سقف تسهیلات بخواهد افزایش یابد چرا که باید به فکر بازپرداخت تسهیلات هم باشیم چرا که این رقم ۸۰ میلیون تومان برای سایر شهرها رقم خوبی است.
*افزایش عرضه اوراق مسکن تا ۲ هفته آینده و کاهش قیمت آن
وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به این سوال که مردم گلایه میکنند که قیمت اوراق حق تقدم که در فرابورس به فروش می‌رسد بالا است و برای تهیه ۵۰ میلیون تومان اوراق باید متقاضی ۱۰ میلیون تومان هزینه کند، گفت: دو سیستم در حال حاضر برای خرید مسکن وجود دارد که یک سیستم، سیستم پس‌انداز است که رقم آن ۸۰ میلیون تومان با نرخ سود ۱۱ درصد است و متقاضی سپرده‌گذاری میکند و آنرا دریافت میکند.
وی افزود: در مورد سیستم دوم که تهیه اوراق حق تقدم است در پی این هستیم که میزان عرضه را افزایش دهیم و تا ۲ هفته آینده با رایزنی که با بانک مسکن انجام خواهم داد عرضه را افزایش می دهیم تا قیمت اوراق در فرابورس مجدداً کاهش یابد.
*۳۰۰ هزار خانه خالی از سکنه در تهران
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به کاهش صدور پروانه ساختمانی آیا احتمال اینکه سیستم تقاضا و عرضه مسکن به هم بریزد و احتمال افزایش قیمت مسکن وجود دارد، گفت: مجموعه صدور پروانه‌های ساختمانی و واحدهای خالی از سکنه را اگر در نظر بگیرید فعلا هنوز در مرحله عرضه با مشکل مواجه نیستیم و در تهران ۳۰۰ هزار واحد خالی از سکنه داریم و امکان عرضه وجود دارد.
*فعلاً افزایش قیمت پیش‌بینی نمی شود
وی در پاسخ به این سوال که پس افزایش قیمت مسکن در کار نخواهد بود، گفت: برآورد بنده و اکثر افرادی که پیگیر بازار مسکن هستند فعلاً افزایش قیمت را پیش‌بینی نمی‌کنند.
۰۷:۴۵:۰۰ به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل خبرگزاری فارس، به نقل از بلومبرگ، نیکولاس مادوئور رئیس‌جمهور ونزوئلا دوباره برنامه طرح فریز نفتی را آغاز کرده است وی قصد دارد با اجرای این طرح، قیمت نفت در بازارهای جهانی به بشکه‌ای ۷۰ دلار برسد.
مادوئور نخستین بار با سعودی‌ها صحبت کرده است تا تولید نفت خود را کاهش دهند و قرار است در روزهای آتی با رؤسای جمهوری روسیه، ایران و قطر هم مذاکره کند.
ونزوئلا که بیشترین ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارد می‌خواهد با پایداری قیمت که هفته گذشته به کمترین میزان چهار ماه گذشته رسید، اقتصاد کشورش را رونق بخشد. برنامه رساندن قیمت به بشکه‌ای ۷۰ دلار است.
طی سال‌های گذشته تورم بیش از اندازه در ونزوئلا اقتصاد این کشور را تضعیف کرده است.
آلبرتو راموس تحلیلگر گلدمن سَکِس اخیراً اعلام کرد که کشور ونزوئلا با بحران مالی شدیدی به دلیل تورم بیش از حد مواجه شده است.
طرح فریز نفتی در حالی مطرح می‌شود که امروز سازمان اوپک اعلام کرد کشورهای عضو روزانه ۳ میلیون تن عرضه مازاد دارند.
در نشست اخیر سازمان اوپک تصمیم‌گیری شد تا سقف تولید کشورهای عضو این سازمان از روزانه ۳۰ میلیون بشکه تجاوز نکند، همچنین در گزارش سازمان اوپک اشاره شده است که عربستان سعودی در ماه جولای ۳۰ هزار بشکه در روز تولید خود را افزایش داده است.
این سیاست سعودی‌ها برای رقابت در کسب سهم بیشتر از بازار صورت می‌گیرد چرا که سعودی ها طی دو سه سال گذشته با افت ۷۰ درصدی قیمت نفت با کسری بودجه شدیدی مواجه شده‌اند، به طوری که آنها مجبور شدند قیمت حامل‌های انرژی را افزایش دهند.
اخیراً گزارشی اعلام شد که کارگران هند و پاکستان در این کشور آواره شده‌اند و سعودی‌ها قادر به پرداخت هزینه‌های آنها نیستند. این کارگران در کمپ‌هایی بی و آب غذا مانده‌اند که حتی ویزای سفر به کشورشان نیز صادر نمی‌شود.وزرای امور خارجه دو کشور هند و پاکستان به این مسئله به شدت اعتراض کردند.
به هر حال طرح فریز نفتی سال گذشته هم باز به رهبری نیکولاس مادورو آغاز شد اما به دلیل عدم همراهی کشورها، این طرح با شکست مواجه شد.
عدم همراهی کشورهای تولیدکننده از آن جهت است که اقتصاد این کشورها عمدتاً متکی به نفت است و بدون درآمدهای نفتی، امکان مدیریت کشور برای آنها میسر نیست، از این رو، برای جبران خسارت‌های گذشته کاهش قیمت نفت، به افزایش سهم بیشتر از بازار روی می‌آورند.
حال باید دید که آیا طرح فریز نفتی با پیشقراولی ونزوئلا این بار به نتیجه خواهد رسید؟
۰۷:۴۲:۳۲ به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، با آزادی آخرین خیابان‌ها و مراکز تحت اشغال تروریست‌های داعش، شهر «منبج» پس از ۷۳ روز عملیات نظامی آزاد شد.
بعد از محاصره کامل تروریست‌ها در منطقه «السرب» سرانجام ساعتی قبل نیروهای کرد سوریه موفق شدند بطور کامل منطقه را پاکسازی کنند و سپس عملیات پاکسازی خیابان‌های مجاور منطقه و مرکز خرید و منطقه فرهنگی را آغاز کردند.
تروریست‌ها طبق پیش بینی بدلیل نبود خانه و ساختمان متراکم و نبود مکانی برای مخفی شدن و وجود فضای باز بسرعت در مقابل نیروهای کرد شکست خوردند و سرانجام نیروهای کرد موفق شدند شهر را بطور کامل پاکسازی کنند.
در حال حاضر نیروهای کرد در حال گشتن خانه به خانه بدلیل احتمال وجود عناصر داعش و بررسی خانه ها از وجود بمب‌ها و مین‌ها می‌باشند.
۰۷:۴۱:۳۵وزیر امور خارجه کشورمان در کنفرانس مطبوعاتی مشترک که با چاووش اغلو گفت:
* همکاری‌های تهران و آنکارا در زمینه‌های برق، گاز، انرژی و همکاری در زمینه گردشگری با رفع برخی موانع گسترش خواهد یافت.
* برای مبارزه مشترک با تروریسم، افراط‌گرایی و فرقه‌گرایی دو کشور نظر و هدف مشترکی دارند.
* همکاری‌مان با ترکیه را در زمینه‌های مختلف گسترش خواهیم داد.
۰۷:۴۱:۲۷ وزیر خارجه ایران در اولین سفرش به ترکیه پس از کودتا گفت:
?ایران، روسیه و ترکیه از بازیگران مهم در منطقه به‌شمار می‌آیند و نیاز است با یکدیگر گفت‌وگو و همکاری داشته باشند.
?اگر اختلاف‌نظری هم میان کشور های منطقه باشد می‌توان آن را از طریق گفت‌وگو برطرف کرد.
?ما معتقدیم دوران زورگویی و کودتا دیگر سپری شده و در منطقه ما جایی ندارد. به همین دلیل همه مقام‌های ایران از مقام معظم رهبری، ریاست‌جمهوری، رییس مجلس و من و سایر مقامات ایران کودتا را محکوم کردیم.
۰۷:۳۷:۵۸ امیدواریم بازار خوبی داشته باشید
۰۷:۳۷:۴۲ کیانوش شیر بچه کرمانشاهی همه را خوشحال کرد
۰۷:۳۷:۳۲ سلام صبح شما عزیزان و بخیر و شادی
