آخرین تحلیل‌ها
مقایسه دلار اقتصادی و دلار بازار آزاد
دلار اقتصادی، دلاری است که بر اساس پارامترهای کلان اقتصادی، قیمت گذاری می شود(ارزش واقعی نسبت ریال به دلار) و دلار بازار آزاد، دلاری است که در بازار آزاد(بر اساس عرضه و تقاضا و شرایط مختلف اقتصادی و سیاست گذاری) در حال معامله و ارزشگذاری است.
با استفاده از دو روش “برابری قدرت خرید” و هم چنین “نظریه مقداری پول”، قیمت دلار اقتصادی در طی سال ها بدست آمده و برای چند سال آینده پیش بینی شده است. هم چنین برای محاسبه قیمت دلار اقتصادی نیاز به داشتن سال پایه داریم. بنا به دلایل زیر، سال های پایه ۶۱ و ۸۱ را انتخاب کرده ایم:
- سال ۶۱- عبور از سال های اولیه انقلاب و جنگ که شرایط اقتصاد دارای نوسان بوده و در این سال، شرایط اقتصاد پایدارتر شده است.
- سال ۸۱- تک نرخی شدن قیمت ارز
بنابراین ۴ حالت مختلف برای قیمت گذاری دلار اقتصادی و پیش بینی آینده آن داریم. نکته قابل توجهی بعدی این که در تمام این حالت ها، برای سال ۱۴۰۰ تنها یک سناریو(پیش بینی) برای دلار اقتصادی در نظر گرفته شده اما برای سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ سه سناریو(پیش بینی) مختلف(خوشبینانه، بدبینانه، نرمال) برای دلار اقتصادی در نظر گرفته شده است. برای دلار آزاد نیز تنها یک سناریو قیمتی برای سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ در نظر گرفته شده است.
تحلیل و پیش بینی دلار اقتصادی
حالت اول- نظریه برابری قدرت خرید سال پایه ۶۱
در دهه ۶۰ دلار بازار آزاد بالاتر از دلار اقتصادی بوده است؛ چرا که به واسطه شرایط جنگی مردم حاضر بودند پریمیوم بیش تری بابت دلار پرداخت کنند. در محاسبات این روش در سال ۸۱ دلار آزاد و دلار اقتصادی نرخ یکسانی دارند(در واقعیت نیز در سال ۸۱ این اتفاق افتاد و ارز تک نرخی شد). بعد از آن، نرخ دلار اقتصادی از دلار بازار آزاد پیشی می گیرد.
دوباره در سال ۹۶ نرخ دلار آزاد از دلار اقتصادی پیشی می گیرد که این موضوع نیز به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد بوده که مردم حاضرند پریمیوم بیش تری پرداخت کنند(به دلیل عدم اعتماد به پول ملی، شروع بازگشت تحریم ها، احتمال وقوع جنگ و … )
بر اساس آمار منتشره تا سال ۹۹، میانگین قیمت دلار اقتصادی برای این سال در این حالت ۱۴۹۰۰ تومان بوده است. در این حالت برای سال ۱۴۰۰ فرض می شود که تورم ایران ۳۰ درصد و تورم سالانه آمریکا ۲ درصد باشد که میانگین قیمت دلار اقتصادی در سال ۱۴۰۰ عدد ۱۹۱۰۰ تومان خواهد بود.
همانطور که گفته شد، برای سال های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، سه سناریو مختلف بر اساس مفروضات زیر خواهیم داشت(تورم سالانه آمریکا برای همه حالت ها ۲ درصد در نظر گرفته شده است):
- سناریو خوشبینانه: برجام عواید زیادی برای کشور داشته باشد. در این صورت تورم سالیانه ۱۰ درصد در نظر گرفته شده است. که در این حالت، قیمت دلار اقتصادی به ترتیب سال، ۲۰۶۰۰، ۲۲۳۰۰ و ۲۴۱۰۰ تومان خواهد بود.
- سناریو بدبینانه: آمریکا به برجام باز نگردد و ایران – امریکا شرایط دوره ترامپ را سپری کنند. در این صورت تورم ایران ۳۱ درصد در نظر گرفته شده که قیمت دلار اقتصادی به ترتیب سال، ۲۴۶۰۰، ۳۱۶۰۰ و ۴۰۶۰۰ تومان خواهد بود.
- سناریو متوسط: نه برجام اثرات مثبت زیادی بگذارد و نه اتفاقات بدی برای اقتصاد بیفتد. در این حالت تورم ایران ۲۱ درصد در نظر گرفته شده که قیمت دلار اقتصادی به ترتیب سال، ۲۲۷۰۰، ۲۶۹۰۰ و ۳۱۸۰۰ تومان خواهد بود.
برای تمام این سال ها فرض شده که دلار بازار آزاد ۲۲۰۰۰ تومان باشد. نمودار قرمز که عددهای روی آن به صورت درصد هستند، در واقع اختلاف قیمت دلار بازار آزاد و دلار اقتصادی(به صورت درصد) می باشد. مثلا در سال ۱۳۹۹ میانگین دلار بازار آزاد، ۶۸ درصد بیش از میانگین دلار اقتصادی بوده است. بر اساس این توضیحات و با فرض دلار ۲۲ هزار تومانی آزاد برای ۴ سال آینده، اختلاف این دو دلار برای سناریوهای مختلف روی نمودار قرمز نشان داده شده است.
حالت دوم- نظریه برابری قدرت خرید سال پایه ۸۱
این حالت نیز شبیه به حالت اول است با این تفاوت که سال پایه آن ۸۱ است. تمام مفروضات برای تمام سناریوهای مختلف مانند حالت اول است. در این حالت میانگین قیمت دلار اقتصادی برای سال ۱۳۹۹ برابر ۱۵۱۰۰ بوده و برای سال ۱۴۰۰ عدد ۱۹۳۰۰ خواهد بود. برای سال های آینده (یعنی ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳) و سناریوهای مختلف آن، روی نمودار مشخص شده است:
- سناریو خوشبینانه: قیمت ها به ترتیب ۲۰۹۰۰، ۲۲۶۰۰ و ۲۴۴۰۰ خواهد بود
- سناریو بدبینانه: قیمت ها به ترتیب ۲۴۹۰۰، ۳۱۹۰۰ و ۴۱۱۰۰ خواهد بود
- سناریو متوسط: قیمت ها به ترتیب ۲۲۹۰۰، ۲۷۲۰۰ و ۳۲۲۰۰ خواهد بود
حالت سوم و چهارم- نظریه مقداری پول برای سال های پایه ۶۱ و ۸۱
در این روش، از نظریه مقداری پول برای محاسبه تورم استفاده شده و منطق نمودارها همانند برابری قدرت خرید است با این تفاوت که مفروضات زیر(متناسب با نحوه محاسبه این روش) لحاظ شده است:
برای سال ۱۴۰۰- رشد نقدینگی ۲۷ درصد و رشد اقتصادی ایران ۳ درصد باشد
برای سال های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ به صورت سالیانه خواهیم داشت:
- سناریو خوشبینانه: رشد نقدینگی ۲۵ درصد رشد اقتصادی ۶ درصد
- سناریو بدبینانه: رشد نقدینگی ۳۰ درصد و رشد اقتصادی ۰ درصد
- سناریو متوسط: رشد نقدینگی ۲۷ درصد و رشد اقتصادی ۳ درصد
برای سال های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ اختلاف رشد نقدینگی با رشد اقتصادی برای آمریکا سالیانه ۳ درصد در نظر گرفته شده است.
لذا برای نظریه مقداری پول و برای سال پایه ۶۱، روند حرکت نرخ دلار اقتصادی و دلار بازار آزاد تا سال ۸۶ به شکل زیر خواهد بود:
برای سال ۸۷ به بعد و نهایتا قیمت دلار اقتصادی در سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۳ به شکل زیر خواهد بود:
همانطور که در نمودار بالا مشاهده می شود، در این حالت، میانگین قیمت دلار اقتصادی برای سال ۹۹ عدد ۲۵ هزار تومان بوده که این عدد در سال ۱۴۰۰ برابر ۲۹۸۰۰ تومان خواهد بود. برای سال های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ برای سه سناریو مختلف، اعداد زیر را خواهیم داشت:
- سناریو خوشبینانه: قیمت ها به ترتیب ۳۳۹۰۰، ۳۸۷۰۰ و ۴۴۱۰۰ خواهد بود
- سناریو بدبینانه: قیمت ها به ترتیب ۳۷۲۰۰، ۴۶۵۰۰ و ۵۸۱۰۰ خواهد بود
- سناریو متوسط: قیمت ها به ترتیب ۳۵۴۰۰، ۴۲۱۰۰ و ۵۰۱۰۰ خواهد بود
نهایتا طبق نمودار بالا و براساس مفروضات نظریه مقداری پول و برای سال پایه ۸۱، میانگین قیمت دلار اقتصادی در سال ۹۹ عدد ۲۰۷۰۰ تومان بوده که این عدد در سال ۱۴۰۰ برابر ۲۴۷۰۰ خواهد بود. برای سال های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ برای سه سناریو مختلف اعداد زیر را خواهیم داشت:
- سناریو خوشبینانه: قیمت ها به ترتیب ۲۸۱۰۰، ۳۲۱۰۰ و ۳۶۶۰۰ خواهد بود
- سناریو بدبینانه: قیمت ها به ترتیب ۳۰۸۰۰، ۳۸۶۰۰ و ۴۸۲۰۰ خواهد بود
- سناریو متوسط: قیمت ها به ترتیب ۲۹۴۰۰، ۳۴۹۰۰ و ۴۱۶۰۰ خواهد بود
سوال: کدام یکی از دو روش برابری قدرت خرید و نظریه مقداری پول، اصالت بهتری دارد و قابل اتکا تر است؟
از آن جا که در ایران، با قیمت گذاری دستوری، دولت ها تورم را کنترل می کنند(مانند استفاده از ارز چند نرخی و هم چنین کنترل قیمت حامل های انرژی و …)، روش برابری قدرت خرید، اصالت کم تری دارد و داده های آن، واقعیت کم تری از اقتصاد را نشان می دهد. اما در روش نظریه مقداری پول، به این دلیل که از داده های نقدینگی و رشد اقتصادی استفاده می شود و این داده ها، به صورت واقعی و متناسب با واقعیت اقتصاد اعلام می شوند، این روش اصالت بیش تری دارد.
قیمت دلار اقتصادی در انتهای ۹۹ چقدر بوده است؟
از آن جا که اعدادی که برای ۹۹ برای این ۴ حالت بدست آمده، میانگین سال ۹۹ است، برای بدست آوردن قیمت دلار اقتصادی در انتهای ۹۹، این اعداد را در ۱.۱۵ ضرب می کنیم. بنابراین اعداد زیر برای انتهای ۹۹ بر اساس این ۴ حالت خواهیم داشت:
۱۷۱۳۵/ ۱۷۳۶۵/ ۲۸۷۵۰/ ۲۳۸۰۵
بنابراین، قیمت دلار اقتصادی برای انتهای ۹۹ بین ۱۷۱۳۵ تا ۲۸۷۵۰ تومان بوده که جمع بندی تیم تحلیل بین ۲۲ تا ۲۳ هزار تومان می باشد (با در نظر گرفتن این بازه و نظر کارشناسان مختلف).
سوال: چرا قیمت ۲۲۰۰۰ تومان برای ارز بازار آزاد برای ۱۴۰۰ و سال های بعد؟
برای سال ۱۴۰۰-
مهم ترین عاملی که قیمت را در بازار آزاد رقم می زند، عرضه و تقاضا می باشد. بنابراین پارامترهای عرضه و تقاضا را بصورت تیتروار بیان می کنیم:
- بصورت مقایسه ای، بانک مرکزی، مانند چند سال گذشته و اوایل دهه ۹۰ قدرت سرکوب ارزی نخواهد داشت چرا که احتمالا نتواند همانند انتهای دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ به اندازه کافی نفت بفروشد و به منابع ارزی قابل توجهی دست پیدا کند
- ذخایر ارزی بانک مرکزی در چند سال گذشته صرف کنترل دلار و رفع نیازهای دلاری کشور شده و این موضوع ذخایر بانک مرکزی را در شرایط بدی قرار داده است.
- کاهش شدید سرمایه اجتماعی؛ به علت اتفاقات چند سال گذشته، اعتماد مردم به پول ملی کاهش جدی داشته است و تا اتفاق کوچکی می افتد مردم به سمت دلار حرکت می کنند
- پارامترهای اقتصادی برای بلندمدت، تغییر معناداری نخواهند داشت
بنابراین بطور خاص برای سال ۱۴۰۰ میانگین قیمت دلار ازاد ۲۲ هزار تومان و کف آن در میان مدت حدود ۲۰ هزار تومان بسته خواهد شد(اگرچه ممکن است بصورت لحظه ای به زیر ۲۰ هزار تومان نیز بیاید اما ماندگار نخواهد بود).
برای سال های بعد-
احتمالا طبق روال گذشته، سیاست گذار پولی در دوره اول ریاست جمهوری، نرخ ارز را کنترل خواهد کرد مگر اینکه سیاست شناوری نرخ ارز را در پیش بگیرد یا توان کنترل نرخ ارز را از دست بدهد که این موضوع در حال حاضر قابل پیش بینی نیست و نیاز به گذر زمان دارد. اگر سیاستگذار پولی تصمیم به کنترل آن داشته باشد، احتمالا زیر محدوده ۲۵ هزار تومان خواهد بود.
منبع: همفکران
گروه تحلیل گری بتا سهم…
