بازار دیروز شروع متعادلی داشت، اما رفته رفته با نزدیکی به ساعت پایانی بازار، معاملات تقویت شد و ‌به‌رغم عرضه‌های سنگین برخی از معامله‌گران حقوقی، شاخص کل توانست به رشد ۶/ ۰ درصدی معادل ۴۷۰واحد دست یابد. در پایان معاملات دیروز نماگر بازار سهام به رقم ۷۸هزار و ۳۲۶واحد رسید و با این کارنامه مجددا (پس از ۳ماه)سطح حمایتی ۷۸هزار واحد را تصرف کرد.همان‌طور که گفته شد، روز چهارشنبه هسته معاملات قطع شد و در حالی که سرمایه‌گذاران خواهان ابطال معاملات در ساعات خرابی سیستم بودند، اما این امر محقق نشد. این امر نارضایتی را از سوی سرمایه‌گذاران به همراه آورد.در همین حال هنوز به‌صورت رسمی دلیل این خرابی و راهکارهای مسوولان بازار برای جلوگیری از ایجاد این مساله اعلام نشده است.

در بازار دیروز عمده توجه معامله‌گران به گروه‌های معدنی، فلزی و پالایشی بود. در همین حال سرمایه‌گذاری‌های دارای سهام این گروه‌ها از جمله معادن و فلزات، صنعت و معدن، سپه و هلدینگی‌هایی نظیر امید نیز با رشد قیمت همراه شدند. گروه سیمانی نیز دیروز در نبود فروشندگان قوی شاهد صف‌های خرید کم حجمی بود.در گروه پترو -پالایشی قیمت نفت در پایان معاملات روز جمعه مورد توجه بود.افزایش بهای نفت برنت به بیش از ۴۴ دلار جریان کاهشی بهای این محصول را فعلا متوقف کرده است. در این گروه مدیرکنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی از راه‌اندازی واحد پارازایلین پتروشیمی بوعلی سینا ظرف دو تا سه ماه آینده خبر داد و گفت: شرکت فرانسوی اکسنس برای مشاوره و بازسازی این واحد به‌صورت کوتاه مدت با ما همکاری می‌کند.در گروه پتروشیمی دیروز دو شرکت یوتیلیتی فجر و مبین نیز با صف خرید همراه شدند. بهای ارز دولتی که دیروز با رشد ۳۰ریالی به ۳هزار و ۱۰۲تومان برای هر دلار رسید از جمله دلایل این رشد به شمار می‌رود.در گروه غذایی دیروز قند چهارمحال در شفاف‌سازی خود از افزایش سود ناشی از تصفیه شکر خام وارداتی خبر داد.در این‌باره علیرضا جانی قربان با ارسال نامه‌ای به سازمان بورس خاطر نشان کرد که این شرکت علاوه بر سهمیه ۶هزار تنی خود با خرید سهمیه شرکت‌های دیگر میزان تصفیه شکر خود را به ۸۱هزار تن می‌رساند.در گروه دارویی نیز دیروز دومین واحد سرم‌سازی بزرگ کشور، شهید قاضی در بازار پایه فرابورس درج شد.

در ابتدای این جلسه سیدفضل‎الله امیر ارجمندی مدیرعامل «تلیسه» با ذکر این موضوع که امروزه تامین غذا از مسائل مهم در دنیا است، گفت: این شرکت دومین شرکتی است که در حوزه فعالیت دامداری و دامپروری در کشور از طریق فرابورس وارد بازار سرمایه می‎شود و در حوزه کشاورزی، دامپروری و شیلات فعالیت دارد که این مجموعه روزانه بیش از ۱۰۰تن شیر تولید می‎شود.وی افزود: شرکت در نظر دارد طی برنامه‏های آتی به‎منظور تکمیل زنجیره تولید و توانمندسازی نیروی انسانی، گلخانه مدرن به وسعت ۳۰ هکتار برای تولید صیفی‌جات و سبزی‌جات با کیفیت احداث کند.

مدیرعامل«تلیسه» یکی از مهم‌ترین مزیت‏های این شرکت را نزدیک بودن محل آن به شهر تهران دانست و گفت: سرمایه شرکت در حال حاضر ۷۰ میلیارد ریال است که با توجه به پروژه‎های موجود در شرکت و پیش‎بینی‏هایی که صورت گرفته تا پایان سال گزارش توجیهی افزایش سرمایه شرکت نهایی و به مرحله عملیاتی برسد. در ادامه این جلسه مظاهر ربیعی، مدیر مالی «تلیسه» با اشاره به اینکه در مجمع سالانه سال۹۴ به ازای هرسهم ۶۵۰ریال سود تقسیم شده است، گفت: سود خالص شرکت در سال گذشته ۴۹میلیارد ریال بود که براساس تصویب مجمع ۴۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال آن بین سهامداران تقسیم شد.

وی با اعلام پیش‏بینی سال ۹۵ به مبلغ ۵۷ میلیارد ریال تصریح کرد: برای سال جاری به ازای هرسهم ۸۲۵ ریال سود پیش‎بینی شده که طی ۳ ماهه ابتدایی سال ۲۹ درصد، معادل ۲۴۳ ریال سود برای هرسهم محقق شده است و امیدواریم تا پایان سال ۱۰۰درصد از سود پیش‏‎بینی شده محقق شود.وی یادآور شد براساس حمایت‎های دولت، شرکت از معافیت ۱۰۰درصدی مالیاتی برخوردار است و حاشیه سود این شرکت در سه ماه ابتدایی سال یک هزار و ۵۳۰ریال، معادل ۱۲درصد است و برای سال‌جاری معادل ۱۰درصد پیش‌بینی شده است.

باید توجه داشت که متوسط بازدهی سرمایه‌گذاری در بورس در حال حاضر به ۱۰ درصد می‌رسد و این در حالی است که نرخ سپرده‌های طولانی مدت پس از کاهش نرخ، حدود ۱۵ درصد است؛ چنانچه مسوولان امر بخواهند پول‌ها به سمت بازار سرمایه نقل مکان کند، باید باز هم نرخ سود سپرده بانک‌ها کاهش پیدا کند که البته کاهش نرخ سود بانک‌ها خود پیامدهای منفی قابل توجهی نیز خواهد داشت؛ لکن در شرایط فعلی که سرمایه‌گذاری در بازارهای سوداگرانه مثل ارز – طلا- مسکن تقریبا با رکود روبه‌رو است و جذابیتی در‌بر‌ندارد، با مدیریت صحیح و ایجاد ابزارهای مناسب امکان رفتن پول به بازار سرمایه وجود دارد. برای تحقق این مساله لازم است:

۱-بانک مرکزی با همکاری بازار سرمایه در جهت رفع موانع و اتخاذ سیاست‌های صحیح در جهت انتقال پول به بازار سرمایه اقدامات حمایتی انجام دهد.

۲- نرخ سود وام‌های اعطایی به وام‌گیرندگان بخش تولید حدودا ۲۲ درصد است، با کاهش واقعی نرخ سود شرکت‌های صنعتی و بازار سرمایه کم کم به سمت سود دهی پیش خواهند رفت و بازار سرمایه جذاب خواهد شد.

۳- انجام اقداماتی که باعث شود جذابیت سرمایه‌گذاری در بازارهای سوداگرانه کاهش یابد. به‌عنوان مثال اقدام به فروش ارز از طریق بانک‌ها جهت تک‌نرخی کردن ارز اقدام موثری می‌تواند باشد.

۴-تسریع در واگذاری شرکت‌های دولتی از طریق بورس و ایجاد جذابیت برای سرمایه‌گذاری از طریق فروش سهام شرکت‌های سودده به مردم و تحقق اصل ۴۴ قانون اساسی به‌صورت واقعی.

۵-راه‌اندازی اوراق مشتقه کنترل‌کننده ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام از جمله اوراق اختیار خرید و اختیار فروش.

۶-تسهیل در ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بورس و بین‌المللی کردن بورس کشور.

داستان از آنجا آغاز شد که پس از اصلاح قیمت‌ها از فروردین‌ماه سال جاری، با فرارسیدن فصل مجامع و تقسیم سود نقدی، برخی قیمت‌های سهام روی تابلو به محدوده نسبتا جذابی برای خرید رسید. برخی پالایشگاه‌ها سود سال گذشته خود را تعدیل مثبت دادند و گزارش‌های سه ماهه بهتر از انتظار بازار بود. در همین حال خودرویی‌ها که برای چند ماه لیدری بازار سهام را به عهده گرفته بودند، روند اصلاح قیمتی و زمانی را در پیش گرفتند. در همین مدت و همزمان با برگزاری مجامع شرکت‌ها و انتشار گزارش‌های مالی سه ماهه شرکت‌ها شاخص بورس از محدوده ۷۲ هزار و ۵۰۰ تا نیمه‌های کانال ۷۵ هزار واحدی رشد کرد. گفتنی است که در آن مدت حمایت‌های اشخاص حقوقی، معاملات بلوکی در نماد عادی و رفتارهایی مبنی بر تلاش برای رشد شاخص توسط حقوقی‌های بازار مشهود بود.

همان‌طور که اشاره شد، رشد بازار در آن مقطع با نگاهی به روند انتشار گزارش‌های مالی و وقایع مخابره شده از مجامع شرکت‌ها، تا حدودی توجیه‌پذیر بود. اما رفته رفته توان بازار برای ادامه رشد تحلیل می‌رفت و درست در آستانه قرار گرفتن شاخص بورس در کانال ۷۶ هزار واحدی، نشانه‌های پایان آن روند صعودی مشهود بود. اما ناگهان خبر تقریبا غیرمنتظره کوچ دکتر فطانت از سازمان بورس و انتقال ردای ریاست به دکتر محمدی به بازار مخابره شد. در اولین روزی که شاپور محمدی وظیفه هدایت سازمان بورس و اوراق بهادار را بر عهده گرفت، به یک باره جهشی در نمادهای شاخص ساز بورس تهران آغاز شد. در اولین روز (چهارشنبه ششم مرداد ماه) شاخص بورس بیش از ۷۰۰ واحد رشد نشان داد. در آن دوره به نظر می‌رسید حقوقی‌های بازار تلاش دارند به هر دلیلی رونق را به بازار بازگردانند. اولین رشد به دلیل به وجود آمدن خوش‌بینی احتمالی از نقل و انتقال مدیریتی در عالی ترین سطح اجرایی بازار سرمایه قابل درک بود.

اما ماجرا به همین رشد هیجانی ختم نشد. از آن روز تا کنون (با گذشت ۶ روز کاری از روی کار آمدن دکتر محمدی به‌عنوان رئیس جدید سازمان بورس) شاخص کل بورس با سه کانال شکنی، بیش از دو هزار و ۸۰۰ واحد (معادل ۷۵/ ۳ درصد) رشد کرده است. در این مدت دقیقا نمادهایی بیشترین رشد را ثبت کرده‌اند که به لحاظ بزرگی، توان بالایی برای ارتقای شاخص کل دارند. اغلب این نمادها متعلق به شرکت‌هایی هستند که کالا محور بوده و به قیمت جهانی کالاها (کامادیتی) ارتباط مستقیم داشته‌اند. این در حالی است که طی دو هفته گذشته بهای جهانی نفت حدودا ۱۰درصد افت است. وضعیت سودآوری شرکت‌های مذکور در بهترین حالت تغییری نکرده است. نرخ سود سپرده‌های بانکی (به‌عنوان تعیین‌کننده هزینه فرصت پول) کاهش محسوسی نداشته و خبری از گشایش‌های چشمگیر اقتصادی نیست.

عملکرد بال‌های پرواز شاخص

بیراه نیست اگر مسبب حرکت اخیر شاخص بورس از کانال ۷۲هزار واحدی تا به این جا را اشخاص حقوقی بدانیم. حمایت‌های حقوقی در ۱۶ روز کاری اخیر بر‌کسی پوشیده نبوده است. قرار دادن سفارش‌های خرید تا آستانه مثبت نوسان (اصطلاحا رنج‌کشی در محدوده مثبت) و رها کردن قیمت‌ها و سپس از سرگیری رنج-کشی‌ها در روز معاملاتی بعد، در این دوره در اغلب نمادهای شاخص‌ساز مشهود بود. پس از آغاز کار دکتر محمدی به‌عنوان رئیس جدید، این رفتارها شدت بیشتری نیز به خود گرفت. این روند تا حدی ادامه یافت که حقیقی‌های بازار را نیز به قرار گرفتن در صف‌های خرید ترغیب کرد. در میان فعالان بازار این زمزمه به گوش می‌رسید که صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت خریداران اصلی این روزها در بازار سهام تهران بودند.

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که در مدت زمان یک ماه گذشته تنها یک صندوق، ترکیب سرمایه‌گذاری‌های خود را به نفع بازار سهام تغییر داده است. از میان ۱۰ صندوق بزرگ با درآمد ثابت حاضر در بازار سرمایه، صندوق سرمایه‌گذاری گنجینه آرمان شهر طی دو ماه گذشته تقریبا ۲۰۰ میلیارد تومان پول به بورس تهران تزریق کرده است. این صندوق ۱۷ هزار میلیارد تومانی که بزرگ‌ترین‌ صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت به شمار می‌رود، طبق قانون می‌تواند ۱۰ درصد از ارزش خالص دارایی‌های خود را وارد بازار نسبتا پرریسک سهام کند. در حالی که این صندوق در نیمه تیر ماه گذشته به اندازه ۷۹۵ میلیارد تومان از سبد دارایی‌های خود را به بازار سهام اختصاص داده بود، حالا ارزش سهام تحت تملک این صندوق به بیش از هزار میلیارد تومان رسیده است. بخش سهام سبد دارایی‌های سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری تقریبا تغییر محسوسی نداشته است. از میان ۱۰ صندوق بزرگ بازار سرمایه، لوتوس پارسیان، ارزش‌آفرینان دی و گنجینه امید ایرانیان معاملات سهام ندارند و سایر این صندوق‌ها از قبل ره آورد آباد مسکن، یکم کارگزاری بانک کشاورزی، کوثر یکم و گسترش فردای ایرانیان نیز تغییری در ترکیب سرمایه‌گذاری‌های خود به نفع بازار سهام نداشته‌اند.

آرمان شهر، قیمت‌های سهام را ارزنده می‌داند

صندوق سرمایه‌گذاری گنجینه آرمان شهر متعلق به شرکت تامین سرمایه آرمان است که تحت فرمان محمودرضا خواجه نصیر مدیر سابق نظارت بر بورس‌ها اداره می‌شود. ضامن نقدشوندگی این صندوق، بانک شهر (مالک ۳۵ درصد از این صندوق) است و بانک توسعه صادرات با مدیریت دکتر صالح‌آبادی (رئیس اسبق سازمان بورس) نیز مالک ۳۵ درصد دیگر از این صندوق سرمایه‌گذاری است. دکتر صالح آبادی به‌عنوان نایب رئیس هیات مدیره این صندوق نیز مشغول به کار است. این صندوق بزرگترین صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت محسوب می‌شود و طبق قانون می‌تواند تا هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از دارایی‌های خود را به شکل سهام شرکت‌های بورسی نگهداری کند. به عبارت دقیق تر این شرکت در حال حاضر و با خالص فعلی دارایی‌ها می‌تواند به اندازه ۷۰۰ میلیارد تومان دیگر پول به بازار سهام تزریق کند.

عظیم ثابت یکی از مدیران سرمایه‌گذاری در این صندوق سرمایه‌گذاری درباره رویکرد این صندوق به «دنیای اقتصاد» گفت: با توجه به اتفاقات مثبتی که در ماه‌های اخیر رخ داده است، به نظر می‌رسد که می‌توان چشم‌انداز مناسبی برای بورس تهران متصور بود. از طرفی سود سپرده‌های بانکی کاهش‌یافته است که با یک اختلاف زمانی می‌تواند روی بازار سهام تاثیر مثبت داشته باشد و منجر به انتقال نقدینگی از بازار پول به سمت بازار سرمایه شود. اگرچه در هفته‌های گذشته قیمت‌های جهانی افت داشته‌اند، اما از ابتدای سال قیمت‌ها در محصولات معدنی و فلزی رشد داشته است. از طرف دیگر بورس تهران طی چهار ماه گذشته در مسیری اصلاحی قرار داشته است و قیمت‌ها تا حدودی جذاب شده‌اند. در کنار همه این مسائل حضور دکتر محمدی در ساختمان اصلی سازمان بورس را باید به فال‌نیک گرفت. این مدیر، مردی از جنس بازار سرمایه که مشکلات این بازار را به خوبی درک می‌کند. وی در پاسخ به این سوال که آیا صندوق سرمایه‌گذاری گنجینه آرمان شهر با همین تحلیل‌ها اقدام به خرید سنگین در بازار سهام داشته است، افزود: تحلیل مجموعه آرمان شهر و کارشناسان این صندوق نشان می‌داد که بازار سهام به منطقه اشباع فروش رسیده است و ورود به بازار در شرایط فعلی منطقی به نظر می‌رسید. ثابت در پایان افزود: از آنجا که صندوق گنجینه آرمان‌شهر هنوز به لحاظ قانونی می‌تواند در بازار خرید داشته باشد، این احتمال وجود خواهد داشت که حضور این صندوق در بورس پررنگ تر شود، اما طبیعتا تمام تلاش این صندوق بر این خواهد بود که بازار به واسطه خریدهای نسبتا بزرگ آرمان شهر، متلاطم نشود.

ادامه پیشتازی فلزی‌ها در بازار سهام

در بازار دیروز عمده صنایع فعال در بازار با رشد شاخص مواجه شدند. در همین راستا شاخص ۲۱صنعت با رشد و شاخص ۱۴ صنعت با افت مواجه شد و شاخص ۲ صنعت نیز بدون تغییر باقی ماند. گروه استخراج نفت و گاز به جز اکتشاف در صدر پربازده‌ترین گروه‌های بورسی قرار گرفت. ساخت دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی نیز توانست در رتبه دوم جدول بازدهی صنایع قرار گیرد. در مقابل دو گروه ابزار پزشکی، اپتیکی و اندازه‌گیری و محصولات چوبی نیز بیشترین زیان را به سهامداران خود تحمیل کردند. بیشترین حجم و ارزش معاملات نیز در کارنامه گروه خودرو رقم خورد. پس از خودرو گروه فلزات اساسی بیشترین حجم و ارزش معاملات را در اختیار داشتند. در معاملات دیروز بورس تهران همچنان نمادهای گروه فلزات اساسی بیشترین اثرگذاری مثبت بر شاخص کل بورس را داشتند. در همین راستا در جریان معاملات دیروز «فولاد» در صدر نمادها با بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص کل قرار گرفت. به نظر می‌رسد رشد قیمت در بازارهای جهانی در خلال چند هفته اخیر توجه‌ فعالان بازار را بار دیگر به لیدر‌های سابق بورس برگردانده است.

تغییر نگاه بورس از خودرو

ایمان مقدسیان، تحلیلگر کارگزاری بانک کشاورزی نیز با اشاره به تغییر مسیر بازار به سمت گروه‌هایی متفاوت از گروه خودرویی به «دنیای اقتصاد» گفت: پس از انتشار حجم زیادی از گزارش‌های سه ماهه، نگاه سهامداران و دیگر فعالان بازار سهام به سمت گروه‌هایی همچون معادن و فلزات متمایل شد، به‌طوری‌که رشد ۴۷۰ واحدی روز گذشته مدیون شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه اصفهان، شرکت ملی صنایع مس ایران و فولاد خوزستان بود که با صف‌های خرید چندمیلیونی به کار خود پایان دادند.وی افزود: علاوه بر نمادهای حاضر در گروه فلزات اساسی دیروز در نمادهای دیگر بازار نیز توجهاتی را داشتیم. بر این اساس دیروز پتروشیمی مبین با توجه به احتمال افزایش سودآوری به واسطه تک‌نرخی شدن ارز تاثیر ۵۱ واحدی بر رشد شاخص گذاشت. در گروه پالایشی نیز روز شنبه شاهد رشد قیمتی بودیم. سودآوری نمادهای حاضر در این گروه همچنان به تصمیمات شرکت‌ پالایش و پخش وابسته است؛ اما همین فاصله گرفتن قیمت نفت از کف نیز می‌تواند افزایش هر چند مختصر در میزان سودآوری این شرکت‌ها را به ارمغان بیاورد. با این حال در همه خریدها و گروه‌ها باید میزان رشد قیمت‌ها با انتظارات از میزان رشد سودآوری و دوره سرمایه گذاری همخوانی داشته باشد تا دچار بیش‌واکنشی نشویم.این کارشناس بازار سهام تاکید کرد: از اتفاقات مثبت و قابل توجه این روزها، رشد شاخص، بدون خودرویی‌ها است که نشان می‌دهد بازار سهام توانسته به گروه‌هایی به غیر از گروه خودرو نیز نگاه مثبت داشته تا انتظار داشته باشیم این حرکت مثبت در میان صنایع بورسی تداوم پیدا کرده و شاخص کل را وادار به کانال‌شکنی‌های بیشتر کند. تحلیلگر کارگزاری بانک کشاورزی نگاهی نیز به شوک روانی حاصل از تغییر ناگهانی مدیریت سازمان بورس انداخت و گفت: با توجه به شناخته شده بودن مدیریت جدید سازمان بورس برای اهالی بازار تاثیر روانی حاصل از این تغییر مدیریت مثبت ارزیابی شد؛ اما باید توجه داشت که این تغییر با توجه به متغیرهای واقعی قابل ارزیابی نیست. انتظار می‌رود رئیس جدید سازمان بورس رفع مشکلات سیستم معاملات، برداشتن محدودیت‌های بازار همچون حجم مبنا و دامنه نوسان را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد.وی پیش‌بینی وضعیت آتی بازار سهام را وابسته به تغییر برخی متغیرهای اقتصادی و سیاسی دانست و عنوان کرد: تغییرات قیمت نفت، تغییر قیمت در بازارهای جهانی کالایی همچون فلزات، تداوم روند نزولی نرخ سود، تحقق انتظارات پس از اجرایی شدن برجام و دستیابی شرکت‌های بورسی به بازارهای جدید برای فروش محصولات از جمله عواملی است که می‌تواند در تعیین مسیر بورس تاثیرگذار باشد.

در بازار چه گذشت

همان‌طور که اشاره شد طی معاملات روز گذشته بورس تهران شاخص کل با رشد ۴۷۰ واحدی در عدد ۷۸ هزار و ۳۲۶ واحدی قرار گرفت و پس از تقریبا سه ماه کانال ۷۸ هزار واحدی را دوباره فتح کرد تا برای شانزدهمین روز متوالی بدون وقفه رشد کند. بر این اساس دیروز فولاد مبارکه اصفهان، گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید، پتروشیمی مبین، ملی صنایع مس ایران و فولاد خوزستان در مجموع تاثیر ۲۷۳ واحدی بر رشد شاخص داشتند و در مقابل سایپا با تاثیر منفی ۴۴ واحدی خود مانع از رشد بیشتر شاخص شد. همان‌طور که اشاره شد فلزی – معدنی‌ها در شرایطی که مدت‌ها از چشم بازار دور بودند، بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل در طول روزهای اخیر داشتند. در عین حال از نکات قابل توجه بازار در روز گذشته افزایش حجم و ارزش معاملات بود. بر این اساس دیروز ارزش کل معاملات بورس تهران به حدود ۳۰۰میلیارد تومان بالغ شد که ناشی از دست به دست شدن بیش از یک میلیارد و ۳۱۷ میلیون سهم طی بیش از ۹۶ هزار دفعه معاملاتی بود.

آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که شاخص قیمت تولیدکننده در تیرماه سال جاری به رقم ۱۰/ ۲۲۰ واحد رسید. این در حالی است که این عدد در مقایسه با مدت مشابه در ماه پیش از آن ۸۷/ ۰ درصد رشد داشته که بالاترین حد در ۱۳ ماه اخیر به‌شمار می‌آید، همچنین این رقم در مقایسه با سال قبل ۷۱/ ۲ درصد رشد داشته است. در خردادماه نیز شرایط مشابهی حاکم بوده ولی شتاب رشد قیمت‌ها در مقایسه با تیرماه وضعیت متعادل‌تری را نشان می‌دهد. در خردادماه شاخص بهای تولیدکننده رقمی نزدیک به ۲۰/ ۲۱۸ واحد را نشان می‌دهد که در مقایسه با ماه قبل از آن ۲۸/ ۰ درصد و در مقایسه با سال قبل از آن ۶۳/ ۱ درصد رشد داشته است. اگر متوسط رشد ۱۲ ماه سال گذشته را ملاک بررسی افزایش هزینه‌های تولید ماهیانه قرار دهیم به این نتیجه می‌رسیم که متوسط تورم ماهیانه تولیدکننده در سال گذشته رقمی نزدیک به ۲۲۵/ ۰ درصد در ماه خواهد بود یعنی در ۴ ماه ابتدایی سال جاری، رشد بهای تولیدکننده بیش از رشد متوسط یک سال گذشته خود بوده یعنی در صورت ادامه این وضعیت می‌توان رشد مجدد تورم پیش‌نگر سالیانه را هشدار داد. به عبارت ساده‌تر در صورت ادامه وضعیت ماه‌های اخیر، تورم تولیدکننده سالیانه رشد محسوسی خواهد داشت که می‌تواند تورم مصرف‌کننده را نیز تحت‌الشعاع قراردهد. این مطلب هم‌اکنون تنها یک هشدار است ولی به سادگی به سرنوشت بازار تبدیل خواهد شد.

با توجه به تاثیرپذیری تورم تولیدکننده از بازارهای کالایی شاید ساده‌ترین راه برای مقابله با افزایش تورم پیش‌نگر تسهیل روند عرضه مواد اولیه و کاهش قیمت این گروه از کالاها باشد که غالب آن توسط شرکت‌های بزرگ دولتی، شبه‌دولتی و بورسی تامین شده همچنین بخش بزرگی از آن نیز در بورس کالا توزیع و معامله می‌شود. با توجه به این ویژگی مهم و در صورت دخالت دولت و تسهیل شرایط عرضه مواد اولیه با قیمت‌های پایین‌تر یا حتی فروش اعتباری، می‌توان تورم تولیدکننده را به‌صورت دست‌ساخته‌ای پایین نگه داشت تا از یکسو از نوسان قیمت‌های جهانی در امان مانده و از سوی دیگر با افزایش حجم تولید به مقابله با تورم مصرف‌کننده رفت. این در حالی است که با توجه به عدم تزریق و یا تحریک نقدینگی در این شیوه حمایت دولتی، تورم مصرف‌کننده تاثیر کمتری پذیرفته و به افزایش رشد اقتصادی نیز کمک خواهد کرد. با توجه به وضعیت تولید در کشور می‌توان این‌گونه ارزیابی کرد که این شیوه حمایتی بیش از همه بر بنگاه‌های کوچک و متوسط تاثیرگذار خواهد بود که به افزایش حجم تولید، کاهش بیکاری و افزایش رشد اقتصادی منجر می‌شود.

اهمیت تورم تولیدکننده را می‌توان در دو نکته اساسی جست‌وجو کرد. اول آنکه تورم تولیدکننده با یک تاخیر زمانی می‌تواند به تورم مصرف‌کننده منتقل شده و قیمت‌ها را در سطح جامعه افزایش دهد. از طرف دیگر تورم تولیدکننده سیگنال بسیار مهمی برای بررسی شرایط و نوسان هزینه در واحدهای مختلف تولیدی در کشور است که می‌تواند واقعیت‌های بسیاری را شفاف کند. با توجه به این وضعیت یعنی افزایش محسوس تورم تولیدکننده در تیرماه در کنار کاهش تورم مصرف‌کننده به نسبت ماه قبل از آن، شاید تورم مصرف‌کننده نیز در ادامه با افزایش جدیدی رو‌به‌رو شود، هرچند که این افزایش به‌صورت مقطعی خواهد بود، ولی توجه به نوسان قیمت‌ها در بازارهای جهانی و رشد ادامه‌دار تورم تولیدکننده، به احتمال قوی و به کمک رشد نقدینگی در جامعه، شاهد ادامه افزایش تورم مصرف‌کننده نیز خواهیم بود یعنی نمی‌توان به کاهش تورم مصرف‌کننده در تیرماه دلخوش کرد. البته در ادامه وضعیت بازارهای جهانی و شاخص‌های کالایی این ادعا را با شفافیت بیشتری توجیه می‌کند زیرا روند عمومی تورم تولیدکننده می‌تواند باز‌هم با افزایش رو‌به‌رو باشد که در نهایت تورم مصرف‌کننده را نیز با خود همراه خواهد ساخت.

تاثیرگذاری شاخص‌های کالایی جهانی بر تورم تولیدکننده

همان‌گونه که شاخص کالایی CRB یا همان شاخص کالایی تامسون رویترز نشان می‌دهد، بازارهای کالایی در جهان در هفته‌های اخیر در نقطه اوج خود قرار گرفته ولی سپس وارد یک فاز کاهشی شده‌اند. این در حالی است که در هفته‌های گذشته باز هم شاهد افزایش قیمت‌ها در بسیاری از بازارهای کالایی بودیم که احتمال افزایش مجدد این شاخص را تقویت کرد. افزایش قیمت‌ها در اغلب بازارهای فلزی، رشد قیمت‌ها در بازار محصولات کشاورزی، سنگ‌آهن‌ و فولاد و همچنین افزایش قیمت نفت مخصوصا تا ابتدای ماه جولای به رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی منتهی شده است. این در حالی است که با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی از شتاب رشد قیمت‌ها کاسته شده یعنی احتمال رشد محسوس شاخص‌های کالایی محدود شده است هرچند که هنوز پتانسیل افزایش قیمت دارد.

با توجه به این موارد و برای مقایسه با واقعیت‌های بازارهای کالایی در داخل، باید به این واقعیت اشاره کرد که هزینه‌های تولیدکننده به کمک عدم رشد جدی قیمت‌ها در بازارهای جهانی برای مردادماه می‌تواند کاهش یابد یعنی تورم تولیدکننده در بازار داخلی پتانسیل تعدیل داشته ولی متوقف نخواهد شد. این در حالی است که پس از طی یک بازه زمانی، باز هم رشد قیمت‌ها به بازارهای کالایی بازگشته و حتی ممکن است ارقام بزرگ‌تری نیز به ثبت برسد. افزایش مجدد بهای نفت در پایان معاملات هفته گذشته، دلیلی بر ادامه رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی به‌شمار می‌رود.

دورنمای تورم تولیدکننده

با توجه به کاهش قیمت‌ها در بازارهای جهانی در روزهای اخیر در کنار میل به افزایش مجدد نرخ‌ها در کنار زمان مورد نیاز برای تاثیرگذاری نوسان قیمت‌های جهانی بر بهای کالاها در بازار داخلی همچنین عدم تغییر جدی بهای بسیاری از خدمات و هزینه‌ها در مردادماه، به احتمال قوی تورم تولیدکننده از شتاب رشد فعلی فاصله گرفته و شرایط منطقی‌تری را تجربه خواهد کرد. به عبارت ساده‌تر باز‌هم شاهد رشد هزینه‌های تولید در کشور خواهیم بود ولی از شتاب رشد آن کاسته شده و تورم تولیدکننده به نسبت ماه قبل از آن به احتمال زیاد تعدیل خواهد شد. این در حالی رخ خواهد داد که با تحریک مجدد بازارهای کالایی در هفته‌های پیش‌رو باز‌هم تورم تولیدکننده به روند افزایشی خود ادامه داده و به احتمال قوی رکوردهای بالاتری را نیز تجربه می‌کند.

به گزارش «دنیای اقتصاد» آن‌طور که شنیده‌ها حکایت دارند ارز به زودی در کشور تک نرخی خواهد شد. این تصمیم البته نشانه‌هایی نیز با خود دارد از جمله آنکه دولت به بانک‌ها اجازه داده تا در عملیات خرید و فروش ارز دخالت فعالانه داشته باشند یا شاهد کاهش طبقات کالاهای وارداتی هستیم که از ارز مبادلاتی استفاده می‌کنند. به این ترتیب وضعیت به سمت تک نرخی شدن ارز در حرکت است.

در این بین بیشتر پیش‌بینی‌ها آن است که با تک نرخی شدن ارز احتمال افزایش قیمت آن در بازار نیز افزایش می‌یابد؛ چراکه اولا تقاضای نرخ مبادلاتی به بازار آزاد منتقل می‌شود از طرفی موضوعات روانی بر قیمت و تقاضا برای ارز فشار وارد خواهد کرد. در نتیجه لااقل در کوتاه‌مدت قیمت ارز بعد از تک رقمی شدن افزایش خواهد یافت.

در مقابل برخی نیز معتقدند ممکن است نرخ ارز در بدبینانه‌ترین حال ثبات داشته باشد؛ چراکه دولت برای آماده باش بازار و از طرفی کاهش نگرانی‌های تورمی ناشی از تک نرخی شدن ارز اقدام به تغذیه مناسب بازار کند به این ترتیب بازار روند باثباتی را پشت سر بگذارد. به این ترتیب در سناریوی افزایش قیمت ارز با تک نرخی شدن آن باید سه بخش را بررسی کرد؛ قیمت خوراک، واردات محصول در بخش‌های بالادستی و پایین دستی و در نهایت صادرات در دو بخش.

به تحلیل اگزیم نیوز با افزایش بهای ارز در بازار داخلی قیمت ریالی خوراک گاز نیز با افزایش روبه‌رو‌ می‌شود و این موضوع اگرچه بر دارایی‌های شرکت‌های پتروشیمی از یک طرف اثر مثبت دارد اما هزینه‌های ریالی خرید مواد اولیه از جمله خوراک را برای این شرکت‌ها افزایش خواهد داد. بررسی حاضر نشان می‌دهد که به ترتیب شرکت‌های متانولی بیشترین تاثیر منفی را از افزایش نرخ آزادسازی خوراک مصرفی متحمل شده، سپس شرکت‌های الفینی در جایگاه دوم و در آخر شرکت‌های اوره ساز نسبت به سایر شرکت‌های پتروشیمی به دلیل مصرف سوخت بالاتر نسبت به خوراک مصرفی، کمترین تاثیر منفی را از افزایش نرخ خوراک و آزادسازی ارز می‌پذیرند. بخش دیگر تاثیر پذیر از این امر واردات است.

شرکت‌های پتروشیمی برای خرید برخی کالاهای سرمایه‌ای خود نیازمند واردات هستند و این موضوعی است که با افزایش قیمت ارز در نتیجه تک‌نرخی شدن آن به رشد هزینه‌های بنگاه‌ها منتهی می‌شود. این موضوع در بخش‌های پایین‌دستی با شدت بیشتری قابل بررسی است. بر این اساس باید گفت تک نرخی شدن بهای ارز می‌تواند باعث کنترل واردات محصولات واسطه‌ای و سرمایه‌ای در این صنعت شود. این در حالی است که در حال حاضر نیز تخصیص ارز مبادله‌ای برای واردات کاهش یافته و به زودی متوقف خواهد شد. در این بین صادرات محصولات تولیدی نیز موضوع دیگری است که با نرخ ارز در شرایط فعلی دستخوش تغییر خواهد شد. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که در شرایط رشد قیمت ارز در اقتصاد ایران میزان صادرات با رشد روبه‌رو‌ می‌شود. به عقیده کارشناسان در صورتی که قیمت ارز در نتیجه این اقدام افزایش یابد می‌توان انتظار داشت صادرات محصولات پتروشیمی در هر دو بخش بالادستی و پایین‌دستی رشد کند. بر این اساس باید گفت سیاست تک‌نرخی شدن ارز در شرایط فعلی اثرات و برآیندهای متفاوت اما مشخصی را بر بازار و تولید محصولات پتروشیمی بر جای خواهد گذاشت که بر طرف‌های عرضه و تقاضا در این بازار موثر است.

پلیمرها در هفته‌ای که گذشت

با توجه به این که طی هفته اخیر شاهد بازار نسبتا متعادلی برای محصولات پلیمری بودیم اما نکته قابل توجه این است که مقدار تقاضای محصولات پلیمری در این هفته به کمترین میزان خود از ۳ هفته گذشته تا‌کنون رسیده است. این در حالی است که مقدار عرضه نسبت به هفته قبل از آن روندی کاهشی را تجربه کرده و حجم معاملات به کمترین مقدار خود از آخرین هفته اردیبهشت‌ماه تا‌کنون رسیده است.

با توجه به تابلوی اعلانات بورس کالا، کل عرضه محصولات پلیمری در هفته‌ای که گذشت ۵۴ هزار و ۴۸۴ تن اعلام شده است و این در شرایطی است که با افتی ۱۶ هزار و ۵۱۶ تنی نسبت به هفته ما قبل، کارش را در تالار نقره‌ای به اتمام رسانده است. تقاضا هم استراتژی مشابهی را در پیش گرفته و از رقم ۲۴۸ هزار تن به ۱۶۲ هزار و ۹۲۰ تن در هفته گذشته رسید. به عقیده کارشناسان بازار پتروشیمی عمده دلیل نوسان این چنینی در دو شاخص عرضه، تقاضا و همچنین معاملات بازارها همانند روال همیشه این است که در هفته جاری قیمت‌های پایه این محصولات اعلام می‌شود و عرضه‌کننده‌ها به امید شیفت قیمت‌ها به سمت بالا کالاهای تولیدی خود را عرضه نمی‌کنند. پر واضح است که در پی کم‌شدن عرضه‌ها، تقاضا هم کاهش خواهد یافت. عامل دیگری که برای کاهش تقاضا می‌توان تعریف کرد کمرنگ شدن نقش سفته بازها در بازار است. وقتی فاصله قیمت‌های اعلام شده در بورس و بازارهای داخلی کم می‌شود تمایلی برای خرید واسطه‌ها باقی نمی‌ماند و همین علت باعث کاهش تقاضا می‌شود.نکته قابل ذکر دیگر، اعمال سقف برای پلی‌وینیل کلراید ( pvc) است که این موضوع باعث افت عرضه، تقاضا و حجم معاملات در این کالا است که در مجموع بر کلیت بازار نیز اثر می‌گذارد.

پلی‌اتیلن ترفتالات ۸۲۱ جذاب‌ترین کالای مورد معامله هفته گذشته به شمار می‌آید که با عرضه هزارو ۵۰۰ تنی در مقابل تقاضای ۱۸ هزار و ۸۶۵ تنی کار خود را در معاملات هفته گذشته به پایان رساند. پلی‌اتیلن ترفتالات ۸۲۵ و ۸۲۱ هم در این رتبه بندی به ترتیب جایگاه دوم و سوم را به خود اختصاص داده‌اند که از عمده‌ترین علل این اتفاق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- اوج تقاضای فصلی: با توجه به قرار داشتن در فصل گرما تقاضای آب معدنی و نوشیدنی‌ها بالا می‌رود و به دنبال این امر تقاضا برای این گرید‌ها بیشتر می‌شود.

۲- جذابیت واسطه‌گری و سفته‌بازی: با توجه به اختلاف قیمت این گرید‌ها در بورس کالا و بازارهای داخلی تقاضای دلال‌ها بیشتر می‌شود تا بتوانند کالا را از بورس کالا با قیمت پایین‌تری خریداری کرده و در بازاهای داخلی با قیمت بیشتری بفروشند.

۳- پایین بودن موجودی انبارها: این امر به وضوح نشانگر برتری تقاضا نسبت به عرضه است که در نهایت به پیشی گرفتن تقاضا از عرضه منجر می‌شود.

روز دوشنبه نخستین روز از هشتمین ماه میلادی بود. اونس که در ۷ ماه گذشته از سال ۲۰۱۶ میلادی حدود ۲۷ درصد جهش کرده بود، روز نخست هفته را نیز با امید آغاز کرد تا با وجود فشار افت بهای نفت خام، ۲ دلار رشد کند. قیمت نهایی این روز ۱۳۵۲ دلار بود که بیشترین قیمت در حدود ۳ هفته قبل از آن بود. بخشی از خریدهای روز دوشنبه در ادامه خریدهای جمعه پیش از آن بود، روزی که داده‌های بد میزان رشد اقتصاد آمریکا در سه ماه دوم سال جاری میلادی باعث جهش طلا شد. اونس طلا در حالی روز دوشنبه با رشد روبه‌رو شد که بهای نفت خام به زیر مرز ۴۰ دلار سقوط کرد. نفت خام در این روز در واقع به کف ۴ ماهه رفت تا معامله‌گران کل بازارهای کالاهای پایه بار دیگر نگران هدایت منفی طلای سیاه شوند. همزمان شاخص دلار تقویت شد تا عامل خارجی دوم نیز به ضرر طلا عمل کرده باشد. با این حال، طلا و نقره در روندی که بسیار برای معامله‌گران بازار فلزات گرانبها امیدبخش بود، رشد کردند. دوشنبه حتی رشد بازارهای سهام نیز نتوانست مانع طلا شود.

اما سه‌شنبه روز جهش ۱۱ دلاری و ثبت قیمت ۱۳۶۳ دلار بود. این جهش عمدتا ناشی از تضعیف دلار و قدرت فنی طلا بود. روز سه‌شنبه افت ارزش دلار به فلز زرد کمک کرد و همزمان جهش اخیر بهای اونس طلا، چهره فنی این کالای گرانبها را نیرومند نگه داشت. اما سه‌شنبه دیگر عامل خارجی مهم در بازار فلزهای گرانبها یعنی بهای نفت خام به ضرر طلا عمل کرد. روز سه‌شنبه بهای نفت خام با وجود رشد ابتدای روز دوباره افت کرد و به کف ۵ هفته‌ای رفت. در آن سو، قرار گرفتن شاخص دلار بر کف ۴ ماهه فشار نفت را خنثی کرد. بازارهای جهانی سهام روز سه‌شنبه با افت خود به طلا کمک کردند. بانک مرکزی ژاپن سه‌شنبه محرک‌های مالی به ارزش ۲۷۴ میلیارد دلار را معرفی کرد که نشان می‌داد چشم‌انداز اقتصاد این کشور هنوز مثبت نیست.

ولی چهارشنبه روز سقوط ۱۲ دلاری و ثبت قیمت ۱۳۵۱ دلار بود. این سقوط تحت فشار سودگیری معامله‌گران و جهش شاخص دلار رخ داد. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار فلزهای گرانبها چهارشنبه در انتظار گزارش مهم روز جمعه بودند. با این همه گزارش ADP از اشتغال‌زایی ماه جولای توانست تا حدی جلب توجه کند. در سومین روز کاری هفته همزمان با تقویت دلار از کف ۴ ماهه که به ضرر طلا کار می‌کرد، بهای نفت خام از کف ۴ ماهه سه‌شنبه رشد کرد تا کمک اندکی برای فلز زرد فراهم آمده باشد. با این همه نگرانی‌ها درباره مازاد عرضه در بازار انرژی پابرجا بود.

مهم‌ترین خبر پنج‌شنبه بدون تردید کاهش نرخ بهره پایه «بانک انگلستان» بود. روز پنج‌شنبه «بانک انگلستان» بانک مرکزی بریتانیا، نرخ بهره پایه خود را از ۵/ ۰ به ۲۵/ ۰درصد رساند، کمترین سطح در ۳ قرن گذشته! دلیل چنین اقدام بی‌سابقه‌ای افزایش نگرانی‌ها از پیامدهای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا است. بانک انگلستان برای خنثی‌سازی دردسرهای «برگزیت» علاوه‌بر اقدام به نخستین کاهش نرخ بهره در ۶ سال و نیم گذشته، ۱۷۰ میلیارد پوند محرک را نیز تصویب کرد تا پوند سقوط کند، اما شاخص‌های بورس، دلار و طلا رشد کنند. اونس روز پنج‌شنبه به قیمت ۱۳۶۰ دلار رسید. با آنکه معامله‌گران بازار فلزهای گرانبها در این روز بیشتر از روز چهارشنبه در انتظار گزارش اشتغال‌زایی روز جمعه بودند، اما اقدام تاریخی بانک مرکزی انگلستان کار خود را کرد. با اعلام سیاست‌های تازه، پوند ارزان و طلا گران شد. بازارهای سهام رشد کردند و اوراق قرضه دولتی آمریکا نیز تقویت شدند. روز پنج‌شنبه رشد شاخص دلار به دلیل افت ارزش پوند به ضرر طلا تمام شد اما رشد بهای نفت خام کمکی برای فلز زرد فراهم کرد. دلار در ساعات ابتدایی پنج‌شنبه در تعدیل روند قبلی به کف ۵ هفته‌ای رفته بود، اما دوباره دستخوش تعدیل در جهتی دیگر شد.

آخرین روز از هفته گذشته تحت‌تاثیر اخبار روز پنج‌شنبه و در انتظار گزارش اشتغال‌زایی آمریکا شروع شد. سیاست‌های انبساطی بانک مرکزی انگلستان بورس‌های بریتانیا را روز جمعه به اوج یک‌ساله برد. دیگر بورس‌های جهانی نیز ادامه رشد را تجربه می‌کردند. رشد شاخص‌های بورس، بخشی از سرمایه‌ها را از بازار فلزهای گرانبها خارج کرد، اما افت شاخص دلار به رشد قیمت طلا کمک می‌کرد. نفت خام هم روز جمعه با افت خود به ضرر فلز زرد عمل می‌کرد. ولی مهم‌ترین خبر روز که روند هفتگی را کاملا تحت‌تاثیر خود قرار داد، انتشار گزارش اشتغال‌زایی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان در ماه جولای بود. بر اساس گزارش تازه دولت آمریکا،‌ این اقتصاد در هفتمین ماه سال ۲۰۱۶ میلادی، ۲۵۵ هزار شغل ایجاد کرده است. رقم مورد انتظار ۱۸۰هزار شغل بود. داده‌های بسیار خوب این گزارش که ساعت ۵ عصر منتشر شد باعث جهش دلار و سقوط طلا شد. به این ترتیب معامله‌گران بازار فلزهای گرانبها در هفته جدید که از فردا دوشنبه آغاز خواهد شد با عوامل متناقضی مواجه هستند. گزارش فردای این صفحه، نظر کارشناسان حرفه‌ای و سرمایه‌گذاران خرد درباره روند کوتاه‌مدت را بررسی خواهد کرد.

در حالی که در مدت مشابه آن در سال گذشته (۱۳۹۴) فقط یک میلیارد و ۹۶۶ میلیون دلار به عراق صادرات غیرنفتی انجام شده است که این امر نشان‌دهنده رشد ۲۳ درصدی صادرات ایران به عراق است. ابراهیم رضازاده افزود: صادرات ایران از نظر وزنی در مدت مشابه با کاهش ۷ درصدی مواجه شده که نشان از تغییر سبد کالاهای صادراتی ایران به عراق، به ویژه بعد از ممنوعیت واردات سیمان توسط کشور عراق دارد. براساس اعلام رایزن بازرگانی ایران در عراق، آمار اعلام شده برگرفته از روزشمار گمرک ایران است. ایران در حال حاضر یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری عراق است که بخش اعظم کالاهای این کشور به دلیل نزدیکی، کیفیت و ارزان بودن و مشترکات فرهنگی و دینی از ایران تامین می‌شود. طبق اعلام رایزن بازرگانی ایران در عراق، ایران سال گذشته بیش از ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار کالای غیرنفتی به عراق صادر کرده که پس از ترکیه و چین سومین شریک تجاری عراق محسوب می‌شود. براساس این گزارش، حجم واردات عراق از کشورهای مختلف در سال گذشته ۳۸ درصد کاهش داشته که بخشی از آن به فعال شدن کارخانه‌ها و تولید داخلی و بخش دیگری به مشکلات اقتصادی عراق ناشی از کاهش جهانی قیمت نفت برمی‌گردد.

آیا فکر می‌کنید اگر تورم به این شدت تقلیل نیافته بود، دمل‌های سیستم بانکی این‌گونه آشکار می‌شد؟ سیستم بانکی ما برای سال‌های متوالی همین گونه عمل کرده بود و هر چند مشکلات روی هم تلنبار شده بود، اما اگر نبود افت تورمی که عملا جلوی درآمدهای غیربهره‌ای بانک‌ها و بازی در بازارهای دارایی و به‌خصوص مستغلات را از آنان سلب کرد، هیچ‌گاه وضعیت این‌گونه آشکار نمی‌شد که دولت به این شکل به فکر اصلاح نظام بانکی افتد. دارایی‌های غیروامی بانک‌ها در زمان تورم افسار گسیخته به قدر کافی نقدشونده بود که سیاست‌گذار اهمیت نمی‌داد سیستم بانکی تورش بسیار با معیارهای بانکداری تجاری دارد؛ اما افت تورم، پرده را برانداخت.

تورم تک‌رقمی نه تنها مشکلات سیستم بانکی را عیان کرد و راه را برای اصلاح باز کرد، بلکه سیاست‌گذار را قادر ساخت تا اصلاحات قیمتی در بسیاری از کالاها و به خصوص حامل‌های انرژی را به انجام رساند. یکی از موانع این اصلاحات بیم از تورم است و با تورم تک‌رقمی این مانع برطرف می‌شود. در شرایط باثبات، فضا آماده اصلاحات اقتصادی است و این نیز نعمت دیگری است که در موردش کمتر صحبت می‌شود.

رسانه‌ها و سایت‌هایی که امروز به این موضوع تشکیک می‌کنند که نباید این‌گونه به سوی تورم تک‌رقمی می‌رفتیم، همان‌هایی هستند که در اوج تورم‌های افسارگسیخته سال ۱۳۹۱، بخش انبوهی از مطالب خود را به بی‌ثباتی ناشی از تورم، عدم آرامش روانی شهروندان، ایجاد شغل‌های کاذب در بازارهای مختلف و بورس بازی در این بازارها و… اختصاص می‌دادند. آیا امروز این رسانه‌ها به مطالب آن زمان خود نگاهی می‌اندازند؟ پس چرا اگر آن روز این مطالبه وجود داشت، صادقانه این موفقیت را نمی‌پذیریم؟ آیا این منتقدان به یاد دارند که در اوج تورم ۳۰ درصدی، آرزوی بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان رسیدن به تورمی در سطوح جهانی بود – که البته ما هنوز با آن فاصله داریم- و اگر آن زمان می‌گفتید در عرض ۳ سال می‌توان تورم را تک‌رقمی کرد، شما را مجنون فرض می‌کردند؟ آیا این دستاورد کمی است؟ یا حال که به آن دست یافتیم می‌پنداریم ناچیز است؟

کارشناسان منصفی که گلایه از کاهش بیش از حد تورم دارند، باور دارند که اگر امروز به فرض تورم ۱۴ درصد بود، نرخ بیکاری ما تغییر محسوسی نداشت. اگر قرار باشد تا به میزانی هدف تورمی قربانی شود، خون آن باید پای اشتغال بیشتر ریخته شود و چون این نیست و چون راه ایجاد اشتغال از اصلاحات نهادی و ساختاری عبور می‌کند؛ بنابراین گلایه از کاهش شدید تورم تنها بهانه‌‌ای است برای انتقاد.

تورم تک‌رقمی پایدار افق دید سرمایه‌گذاری را توسعه می‌دهد. آنجا که می‌توان وام‌های بلندمدت را بدون دغدغه در مورد محاسبه نرخ بهره، تعیین کرد. آنجا که بیمه‌ها راحت تر می‌توانند بسیاری از بسته‌های پیشنهادی خود را از بیمه عمر تا بیمه پروژه‌ها سامان دهند. آنجا که حتی تعریف پروژه‌های عمرانی بدون این دغدغه است که تورم به یکی از دو طرف معامله ضرر رساند و حل این زیان به چنان فرآیند هزینه‌بر و زمان‌بری تبدیل شود که انجام پروژه را ناممکن کند و چه بسیار پروژه که در سال‌های گذشته به چنین معضلاتی خورده‌اند. آیا واقعا به راحتی می‌توان از کنار دستاورد تورم تک‌رقمی رد شد؟ حفظ آن ‌ای‌بسا برای اقتصاد ایران از به اهمیت رسیدن به آن است و شاید برای دولت آقای روحانی با وجود انتخابات پراهمیت‌تر.

گروه صنعت و معدن: تصویر رسمی از تولید ۵۸ کالای صنعتی، معدنی و پتروشیمی در بهار سال جاری از مثبت شدن دمای صنعت حکایت دارد. آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت از مجموع ۵۸ کالای منتخب صنعتی، معدنی و پتروشیمی، ۱۹کالای منتخب صنعتی از مجموع ۳۲محصول رشد تولید را تجربه کرده‌اند. مقایسه آمار منتشره با آمار فصل بهار سال ۹۳ نیز بیانگر تغییراتی در لیست کالای منتخب مورد بررسی است. از سوی دیگر از میان ۵ قلم کالایی که در بهار سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد تولید را تجربه کردند، تنها دو محصول در مدت زمان مشابه سال ۹۴ به ۹۳ با رشد مواجه بودند و سه قلم کالای باقی‌مانده در این دوره افت تولید را تجربه کردند. «دوده»، «ال‌ای‌بی»، «فیبر»، «وانت»، و «سموم دفع آفات نباتی» پنج محصول منتخبی هستند که در سال ۹۵ نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد تولید را تجربه کردند، اما براساس آمار اعلام شده در سال ۹۳ از میان این محصولات تنها «وانت» و «سموم دفع آفات نباتی» رشد تولید داشته‌اند و مابقی محصولات با افت تولید مواجه بودند. از سوی دیگر در میان محصولاتی که در بهار سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل افت تولید را تجربه کرده‌اند نیز می‌توان به «دی ام تی»، «اتوبوس و مینی بوس»، «کامیون کشنده»، «انواع تلویزیون تخت» و «نخ پلی‌استر» اشاره کرد؛ محصولاتی که از میان آنها تنها DMT‌ در سال ۹۳ نسبت به سال ما بعد خود رشد تولید داشته و مابقی محصولات همانند سال ۹۴ و ۹۵ با افت تولید همراه بوده‌اند. از سوی دیگر با توجه به تغییر لیست کالای منتخب امکان مقایسه کلی وضعیت تولید در بهار سال ۹۵ نسبت به بهار سال ۹۳ وجود ندارد.

محصولات منتخب معدنی

علاوه بر کالای منتخب صنعتی درخصوص محصولات منتخب معدنی نیز از میان ۱۳ کالا ۵ محصول در مدت زمان مذکور با رشد تولید مواجه بودند که با توجه به این آمار می‌توان گفت گروه محصولات معدنی نسبت به سایر گروه‌ها دراین دوره افت بیشتری را تجربه کرده است. اما در بخش محصولات پتروشیمی به تفکیک محصولات شیمیایی و پلیمری از میان ۱۳ محصول منتخب در مجموع ۷ محصول پلیمری رشد تولید را تجربه کردند و محصولات شیمیایی نیز بهار سال جاری را بدون افت تولید پشت‌سر گذاشتند که با این شرایط می‌توان گفت این گروه از وضعیت بهتری نسبت به سایر گروه‌ها برخوردار است.

تسهیل در روند دسترسی به مواد اولیه از یکسو و بهبود روند مبادلات مالی از سوی دیگر عمده دلیلی است که فعالان صنعتی بهبود روند تولید در بهار سال جاری را به آن نسبت می‌دهند و معتقدند در صورت ادامه روند کنونی شاهد بهبود بیش از پیش روند تولید خواهیم بود. علاوه بر موارد مذکور فعالان اقتصادی معتقدند که در صورت اجرای صحیح برنامه دولت برای خروج غیرتورمی شاهد شتاب گرفتن چرخه تولید خواهیم بود. با شدت‌گرفتن رکود در سال‌های اخیر و انباشت انبار تولیدکنندگان از کالا دولت طرح خروج از رکود را در دستور کار خود قرار داد اما به گفته فعالان اقتصادی سیاست‌های تعریف شده در بخش تقاضا به‌صورت جدی اجرا نشد، روندی که با تحریک درست تقاضا می‌توان انتظار داشت که تولید محصولات منتخب رشد بیشتری را تجربه کنند.

محصولات منتخب با رشد مثبت

براساس آمار اعلام شده در بهار سال جاری «دوده»، «ال‌‌ای‌بی»، «فیبر»، «وانت» و «سموم دفع آفات نباتی» بیشترین رشد تولید را تجربه کرده‌اند. تولید «دوده» در مدت زمان مذکور برابر با ۲۲ هزار و ۸۰۰ تن بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد ۵/ ۴۱درصد را تجربه کرده است. از سوی دیگر در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۴۲ هزار تن «ال ‌ای‌بی» در کشور تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از رشد بیش از ۳۳ درصدی حکایت دارد. «فیبر» تولید شده در مدت زمان مورد بررسی نیز برابر با ۱۷۱هزار و ۶۰۰متر مکعب بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشدی نزدیک به ۲۱ درصد را ثبت کرده است. «وانت» چهارمین محصولی است که در مدت زمان مورد بررسی با تولید ۱۸هزار و ۷۰۰دستگاه توانست رشد نزدیک به ۱۸درصد را تجربه کند. «سموم دفع آفات نباتی» نیز در دوره مورد بررسی تولیدی برابر با ۱۰ هزار و ۳۰۰‌تن داشته است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشدی ۱۶ درصدی داشته است.

محصولات منتخب با رشد منفی

«دی‌ام‌تی»، «اتوبوس و مینی بوس»، «کامیون کشنده»، «انواع تلویزیون تخت» و «نخ پلی‌استر» بیشترین افت تولید را در میان ۳۲ کالای صنعتی در بهار سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کردند. در میان محصولاتی که بیشترین افت تولید را داشته‌اند در مدت زمان مذکور می‌توان به «دی‌ام‌تی» اشاره کرد که تولید آن در اردیبهشت ماه به‌طور کامل متوقف شده بود اما درخرداد ماه مجدد به خط تولید بازگشت با این حال با توجه به توقف تولید در ماه‌های قبل افت ۹۵ درصدی را ثبت کرد. از سوی دیگر براساس داده‌های اعلام‌شده تولید اتوبوس و مینی‌بوس نیز در بهار سال جاری برابر با ۱۳۹ دستگاه بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افت بیش از ۵۵ درصد را تجربه کرده است. اما کامیون کشنده نیز در این دوره با تولید هزار و ۸۱۳ دستگاه با افت نزدیک به ۴۲ درصدی مواجه بوده است. «انواع تلویزیون تخت» چهارمین محصولی است که در این دوره افت تولید را تجربه کرد، به‌طوری‌که براساس آمار در بهار سال جاری در مجموع ۲۳۲ هزار و ۸۰۰ دستگاه انواع تلویزیون تخت در کشور تولید شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افتی در حدود ۲۷ درصد را تجربه کرده است. «نخ پلی‌استر» نیز در این دوره با تولید ۵۲ هزار و ۴۰۰ تن در مقایسه با بهار سال قبل افتی بیش از ۲۱ درصد داشته است.

از سوی دیگر براساس آمار اعلام شده از میان ۱۳ محصول منتخب معدنی نیز در بهار سال جاری در مجموع ۵ محصول رشد تولید را تجربه کردند. در این‌خصوص می‌توان به تولید ۳۱۷‌هزار و ۲۰۰ تنی «شیشه جام» اشاره کرد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشدی نزدیک به ۸۵ درصد را تجربه کرده، در این دوره در مجموع ۳۶۵ هزار و ۵۰۰ تن شیشه جام در کشور تولید شده است. کنسانتره زغال‌سنگ تولید شده در این مدت نیز برابر با ۲۹۳هزار و ۲۰۰ تن بوده که رشد بیش از ۱۷ درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل داشته است. « فولاد خام» دومین محصول منتخب معدنی است که در مدت زمان مذکور با تولید ۴میلیون و ۷۰۱هزار تن رشدی نزدیک به ۹ درصد را تجربه کرده است.

روند محصولات منتخب پتروشیمی

از سوی دیگر براساس آمار اعلام شده درخصوص کالاهای منتخب پتروشیمی به تفکیک محصولات شیمیایی و پلیمری نیز ۱۰ محصول منتخب پلیمری در سال گذشته توانستند رشد ۸ درصدی را تجربه کنند. رشد مجموع محصولات پلیمری در حالی است که افت تولید برخی از محصولات پلیمری تاثیر بسیاری بر تولید محصولات صنعتی دارد. آمار اعلام شده بیانگر آن است که «(ABS) اکریلونیتریل بوتادین استایرن» از میان محصولات پلیمری در مدت زمان مورد بررسی بیشترین رشد تولید را تجربه کرده است به‌طوری‌که در این مدت در مجموع ۱۶ هزار تن از این محصول در کشور تولید شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد نزدیک به ۳۷ درصدی داشته است .

«(PET) پلی‌اتیلن ترفتالات» نیز با تولید ۱۱۷هزار و ۶۰۰ تن رشد ۸/ ۲۷ درصدی و «(PP) پلی‌پروپیلن» با تولید ۲۱۶ هزار و ۸۰۰ تنی و رشد بیش از به ۲۳ درصد توانستند بیشترین رشد را در میان ۱۳ گروه کالایی منتخب پلیمری تجربه کنند. از سوی دیگر درخصوص کالاهای منتخب شیمیایی نیز آمار اعلام شده از رشد بیش از ۱۱ درصدی در تولید این محصولات حکایت دارد؛ به‌طوری‌که در این مدت اوره با تولید یک میلیون و ۲۱۱ هزار تنی توانست رشد نزدیک به ۲۰ درصد را کسب کند. تولید آمونیاک نیز در این دوره برابر با ۹۴۰ هزار تن آمونیاک در کشور تولید شده که از رشد ۵/ ۲۰ درصدی در بهار سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل حکایت دارد اما سایر محصولات شیمیایی نیز در این دوره برابر با بیش از ۹ میلیون و ۶۵۵ هزار تن بوده و به این طریق رشد ۹ درصدی را تجربه کرده است.