این مقام مسوول در برابر این سوال‌ که کاهش قیمت خوراک برای سال گذشته چند درصد بوده و چرا سود ناخالص به جای افزایش، کاهش یافته، به بورس پرس توضیح داد: به دلیل تفاوت قیمت‌ها در ماه‌های مختلف، محاسبه‌ای از درصد کاهش قیمت خوراک نشده اما نتیجه آن برای پالایشگاه شیراز مثبت بود.تنگستانی ادامه داد: علاوه براین عامل دیگر مربوط به عدم محاسبه ذخیره کاهش ارزش موجودی فرآورده‌ها برای سال ۹۴ به دلیل افزایش قیمت‌ها بود. این در حالی است که ذخیره کاهش ارزش موجودی فرآورده‌ها در سال‌های گذشته اثر سود و زیانی نداشت.

وی افزود: بنابراین در محاسبه سود ۲۲ ریالی هر سهم سال مالی، هم سود عملیاتی و هم سود غیر علمیاتی لحاظ شده بود و گمان می‌رفت زیان عملیاتی قابل توجهی لحاظ شود، اما با کاهش قیمت خوراک، زیان عملیاتی به شدت کم شد.وی با اشاره به برگزاری مجمع سالانه پالایشگاه شیراز در سه‌شنبه جاری، درباره پیشنهاد تقسیم سود هم اظهار کرد: پیشنهاد هیات مدیره تقسیم سود ۱۰ درصدی برای هر سهم و کنار گذاشتن ۳۰‌درصدی برای اجرای پروژه‌ها است. با این حال تصمیم نهایی به عهده مجمع خواهد بود.

در بازار دیروز معامله‌گران شاهد تاثیر آخرین هفته فصل مجامع بر بازار بودند جایی که شمار قابل ملاحظه‌ای از نمادها از جمله نماد ایران خودرو، زامیاد، گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو، قند قزوین، حفاری و سرمایه‌گذاری‌های نفت و سایپا نیز بازگشایی شدند. اکثر این نمادها به دلیل جو مثبت بازار شرایط بهتری را در بازگشایی تجربه کردند. دیروز همچنین شمار قابل‌ملاحظه‌ای از نمادها برای برگزاری مجامع سالانه متوقف شدند که در این میان، نمادهای رایان سایپا، آهنگری تراکتورسازی ایران، بانک کارآفرین، فولاد مبارکه اصفهان و گروه مپنا از اهمیت بیشتری برخوردار بودند.

دیروز ابراهیم مهبد مدیرعامل قند قزوین نیز در گزارش شفاف‌سازی انتقال یارانه بخشی از شکر تولیدی به سال ۹۵را دلیل افت سود آوری این شرکت در سال ۹۴عنوان کرد.در گروه معدنی دیروز گل گهر در مجمع عادی خود ۲۲تومان تقسیم کرد.در گروه شرکت‌های هلدینگی نیز دیروز گروه توسعه ملی وبانک در مجمع با تقسیم ۵۵تومانی از فروش شرکت‌های ایران ترانسفو، ارج و بارز خبر داد.در مجموع بازار دیروز بازاری مثبت بود که در آن شاخص ۴۴/ ۰درصد رشد کرد، ارزش معاملات در بورس به ۲۱۵میلیارد تومان و در فرابورس به ۸۰ میلیارد تومان بالغ شد.

وی افزود: به‌دنبال برجام تصور این بود که بورس امسال عملکرد بهتری داشته باشد، اما عملیات شرکت‌ها و درآمد و سود آنها هیچ تغییری نکرده و هنوز شاهد اثرات اجرایی و عملیاتی بر‌جام در صنایع نیستیم.وی گفت: صنایع هنوز با تحریم‌ها درگیرند و محدودیت‌های نظام بانکی و مالی همچنان وجود دارد.

وی اضافه کرد: هیات‌های مختلف اقتصادی و سیاسی در این مدت به ایران آمدند و ارتباطات جدید آغاز شده، اما سرمایه زیادی به‌دنبال این بازدیدها وارد کشور نشد و مشکلات همچنان باقی هستند.سنگینیان افزود: سرمایه‌گذاری خارجی بحث بلندمدتی است که نیاز به تصمیم‌گیری طولانی دارد و به‌زودی نمی‌توان انتظار آن را داشت. وی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاران خارجی پتانسیل جمعیتی و بازار مصرفی ما را جذاب می‌بینند، گفت: عمده سرمایه‌‌گذاران خارجی روی صنایعی متمرکز هستند که مصرف‌کننده جزء دارند مانند غذا، دارو، بیمارستان، هتل و …

وی در پاسخ به سوالی مبنی‌بر اثر کاهش نرخ سود بانکی بر بازار سهام گفت: هنوز هم بازده ۱۵ درصدی بدون ریسک از بازده منفی ۸ درصدی بورس جذاب‌تر است.وی ادامه داد: سرمایه‌گذاران بازار پول و سهام جدا از هم هستند و کاهش نرخ سود اثر معناداری در جذب این سرمایه‌ها به بازار سرمایه ندارد.وی بازار بدهی را با پتانسیل خوب معرفی کرد و گفت: دولت در این حوزه ثابت‌قدم است و به همین دلیل رشد خوبی را در این زمینه شاهد خواهیم بود.

مشارکت روس‌ها در بازار سهام ایران

از مهمان‌های برجسته این دوره از نمایشگاه بورس،بیمه و بانک دکتر «رجب صفروف» مشاور معاون رئیس دومای روسیه بود. روسیه که همواره با ایران مراودات قابل توجهی داشته است از مدت‌ها زمزمه‌های حضور در بازار سرمایه ایران را داشته است. از این رو در حاشیه نمایشگاه بورس،بانک و بیمه سال جاری، مذاکره‌ای میان رجب صفروف و بهادر بیژنی، جانشین رئیس سازمان در امور بین‌الملل و جذب سرمایه‌گذاری خارجی با حضور «راشاتودی(RT)»، صورت گرفت. بیژنی در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: مذاکرات انجام شده در چند بخش صورت گرفته که بخش اول مربوط به امکان حضور بورس سن‌پترزبورگ و کشورهای مشترک المنافع (CIS) در بازار سهام ایران است.

وی در ادامه می‌گوید: بورس ایران از نظر بازدهی جذابیت بسیاری برای طرف‌های غربی دارد.‌ روسیه نیز از کشورهایی است که تا کنون درخواست‌های بسیاری برای حضور در بازار ما داشته است. بر همین اساس، رجب صفروف در این دیدار به‌عنوان نماینده روسیه تمایل بسیاری برای خرید بخش عمده‌ای از سهام شرکت‌های ما توسط بورس سن پترزبورگ و کشورهای (CIS) نشان داد،که در صورت اجرایی شدن آن می‌تواند برای بورس تهران بسیار مثبت باشد.

وی در ادامه می‌گوید: این موضوع باید توسط بورس ایران بررسی شود که کشورهای خارجی تا چه اندازه‌ای می‌توانند در بازار ایران مشارکت داشته باشند. البته تا کنون محدودیتی برای ایران وجود نداشته، به‌طوری که بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی بورس ایران را معدن طلا (gold mine) برای سرمایه‌گذاری دانسته که هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذاری در آن وجود ندارد.

تالارهای بورس خارجی به ایران می‌آیند؟

بیژنی موضوع دوم مطرح شده میان دو طرف را در زمینه ایجاد تالار خارجی در ایران دانست و گفت: بورس سن پترزبورگ تمایل بسیاری دارد که بتواند تالار‌های خارجی در ایران تاسیس کند.پیشنهاد طرف‌های مقابل این بود که بتوانند در شهرهای همجوار با کشورهای (cis) مانند بندرانزلی با ایجاد تالارهای خارجی،شرکت‌های خود را وارد بازارسرمایه ایران کنند. با توجه به اینکه در شرایط کنونی امکان قانونی چنین کاری در کشور وجود ندارد، پیشنهاد ما به طرف‌های مقابل این بود که درخواست رسمی از طرف بورس سن پترزبورگ داده شود تا امکان سنجی آن در بورس و اوراق بهادار ایران بررسی شود.

اما طبق گفته‌های دکتر بیژنی پیش تر در این زمینه نیز بحث‌های زیادی مطرح بود.در آخرین نشست کشورهایcis (کشورهای مشترک‌المنافع) ایجاد تالارها در کشورهای همسایه مطرح بود و در همان جلسات نیز کشورهای عضو این اتحادیه تمایل بسیاری برای حضور در بازار ایران نشان دادند.

همچنین محمد فطانت رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز طی ماه‌های اخیر، خبر از ایجاد تالار در کشور‌های همسایه داده بود و ایجاد تالارهای بورس کالایی را در کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان موجب گسترش این بازارها دانست. به زعم بسیاری از کارشناسان، در پی اجرای برجام یکی از برنامه‌های اصلی دولت در زمینه گسترش روابط بین‌المللی است و در این زمینه یکی از برنامه‌هایی که منجر به بهبود شرایط بین‌المللی بازار سرمایه ایران می‌شود،راه‌اندازی تالارهای اختصاصی در ایران و کشورهای همجوار است.

حضور خارجی‌ها در نهاد‌های مالی بورس تهران

در بخش دیگری از این گفت‌وگو، جانشین رئیس سازمان در امور بین‌الملل و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، از بحث تاسیس نهاد‌های مالی جدید در بورس ایران خبر داد. وی در این زمینه می‌گوید: نهاد‌های مالی ایران به خوبی در حال گسترش است. همان‌طورکه می‌دانید طی ماه‌های اخیر، چند نهاد جدید در بازار سرمایه ایران ایجاد شده که تاسیس موسسات رتبه بندی از مهم‌ترین آنها بوده است.در این زمینه نیز بورس سن پترزبورگ تمایل بسیاری برای تاسیس نهاد‌های مالی جدید و ایجاد موسسات رتبه بندی در ایران دارد که احتمال می‌رود در روزهای آینده درخواست‌های آنان در این خصوص به سازمان بورس و اوراق بهادار برسد.

روابط قوی بین ارکان دوبازار

در ادامه نیز بیژنی درخصوص همکاری‌ها میان دو کشور بیان کرد: ارکان بازار سرمایه دو کشور ارتباطات خوبی دارند. قبل تر نیز امکان همکاری‌های مشترک درخصوص بورس کالا فراهم شد که احتمال می‌رود به زودی به مرحله اجرا برسد. همچنین با عضویت دو کشور در اتحادیه الکترونیکی بین بورسی (IEU)، می‌توانیم قراردادهای چند جانبه میان دوکشور و کشورهایcis (کشورهای مشترک‌المنافع) به امضا برسانیم. همچنین حضور مشترک در این اتحادیه می‌تواند روسیه را به‌عنوان پل ایران و کشورهای اروپای شرقی مطرح سازد. وی همچنین در بخش دیگری از این گفت‌وگو خبر از همکاری‌های دوجانبه در بخش سپرده‌گذاری داد و گفت: شرکت سپرده‌گذاری و تسویه وجوه ایران فصل جدیدی از همکاری‌های خود با دیگر کشور‌ها را آغاز کرده است که قرارداد همکاری میان ایران و آتن از برجسته ترین آنها است. همچنین در این مدت بورس سن پترزبوگ نیز رایزنی‌هایی با طرف‌های ایرانی داشته که پیش‌بینی می‌شود در این زمینه نیز اقدامات مشترک مفیدی برای هر دو کشور صورت گیرد. وی در پایان بیان کرد: بورس سن‌پترزبوگ یکی از قدیمی ترین بورس‌های روسیه بوده و جایگاه سومین بورس فعال در روسیه را دارد. همچنین بورس این منطقه به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ بورس خارج از مسکو بوده که ۲۵۰ شرکت در آن فعال هستند.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، لازمه دستیابی به رشد اقتصادی ۸ درصدی در چارچوب ششمین برنامه پنج‌ساله توسعه کشور را سرمایه‌گذاری سالانه ۵۰ میلیارد دلار ذکر کرد.وی گفت: امروز شرایط نوین کشور، ضرورت رشد در ابعاد مختلف مطابق برنامه را طلب می‌کند و براین اساس در چارچوب سیاست ارتقای بهره‌وری، رسیدن به رشد اقتصادی ۸ درصدی در دستور کار قرار گرفته است.رئیس هیات عامل ایمیدرو اضافه کرد: سال گذشته اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را شاهد بودیم، اما هنوز قفل‌ها بازنشده و کشورهای غربی خیلی کند عمل می‌کنند.

کرباسیان گفت: تحریم شرایطی را به وجود آورده بود که شرکت‌های اروپایی و استرالیایی برای همکاری در زمینه‌های پژوهشی و تحقیقاتی با ایران از حضور در تهران امتناع داشتند، اما امروز جمهوری اسلامی‌از فهرست ویژه کشورهای آلمان، فرانسه و ایتالیا خارج شده و توافق با شرکت بیمه هرمس (آلمان) ماه گذشته به امضا رسید.همچنین در چهارمین همایش جایزه بهره‌وری معادن و صنایع معدنی از مجریان ۷ پروژه و مدیران عامل ۴ شرکت تقدیر شد.

براساس رای کمیته داوران چهارمین همایش جایزه بهره‌وری معادن و صنایع معدنی، از مجریان پروژه‌های معدن و صنایع معدنی برتر بخش دولتی و خصوصی شامل شرکت زغال سنگ پروده طبس، (پروژه کاهش میزان آب مصرفی برای تغلیظ زغال‌سنگ در کارخانه زغالشویی)، پاکسیما، شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان (پروژه صرفه‌جویی مصرف آب در قالب مدیریت انرژی و پسماندها)، شرکت کک‌سازی و پالایش قطران زرند (پروژه بهینه‌سازی برج خاموش‌کننده کک)، شرکت فولاد مبارکه اصفهان (پروژه بومی‌سازی سوپرمندرِل نورد گرم)، مجتمع فولاد خراسان (پروژه افزایش راندمان نسوز پاتیل‌های ذوب از طریق تغییر نوع نسوز لایه ایمنی پاتیل)، شرکت فولاد مبارکه اصفهان (پروژه افزایش درصد شارژ دینامیک از صفر به ۸۰ در کوره‌های قوس الکتریک) و شرکت راهسازی و معدنی مبین(پروژه طراحی و استقرار نظام جامع مدیریت پروژه بر مبنای استاندارد ۲۰۱۲) تقدیر شد.

همچنین در این همایش، لوح تقدیر جایزه بهره‌وری در بخش «معادن» به مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی فولاد سنگ مبارکه اصفهان، در بخش «صنایع معدنی غیر فولادی» به قائم مقام شرکت سیمان دشتستان و در بخش «صنایع معدنی فولادی» به شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان و مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان اهدا شد.

جایزه بهره وری معادن و صنایع معدنی ایران تاییدیه قطعی سازمان ملی بهره‌وری را دریافت کرد.مدیر آموزش، پژوهش و فناوری ایمیدرو و دبیر علمی ‌جایزه بهره‌وری معادن و صنایع معدنی نیز در این مراسم اعلام کرد جایزه بهره‌وری معادن و صنایع معدنی ایران به‌عنوان اولین جایزه ملی بهره‌وری در کشور مورد تایید این سازمان قرار گرفت. شمس‌الدین سیاسی‌راد افزود: سازمان ملی بهره‌وری ایران در ابلاغ رسمی‌ تایید قطعی جایزه، ضمن تشکر و قدردانی از ایمیدرو، اقدامات انجام شده را مورد تایید کمیته ارزیابی آن سازمان دانست و اعلام کرد که این جایزه مورد تایید سازمان ملی بهره‌وری قرار گرفته است.

به‌موجب ماده ۵ قانون برنامه چهارم توسعه کشور و ماده ۱۱ آیین‌نامه اجرایی ماده ۷۹ قانون برنامه پنجم توسعه کشور، برخی وظایف قانونی به سازمان ملی بهره‌وری ایران محول شده که براساس این تکلیف، لازم است این سازمان نسبت به نظارت بر جوایز مرتبط با بهره‌وری اقدام کند. به این منظور سازمان مذکور نسبت به تدوین دستورالعمل اعتبار‌دهی جوایز ملی بهره‌وری اقدام کرده و ارزیابی جوایز متقاضی اخذ اعتبار براساس این دستورالعمل صورت می‌پذیرد.جایزه بهره‌وری بخش معدن و صنایع معدنی بر اساس مصوبه هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، با هماهنگی سازمان ملی بهره‌وری ایران و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط، به منظور فرهنگ‌سازی و ارتقای بهره‌وری بنگاه‌های بخش معدن و صنایع معدنی، طرح‌ریزی و اجرا می‌شود. این جایزه بعد از ثبت‌نام در فرآیند اعتبار سنجی سازمان ملی بهره‌وری و برگزاری جلسات با اعضای کمیته ارزیابی سازمان ملی بهره‌وری در سال ۹۴ موفق به اخذ تاییدیه مشروط شد و با انجام اقدامات اصلاحی و بازبینی مدل بهره‌وری و کلیه مستندات پشتیبان مدل در تاریخ ۲۶/ ۴/ ۹۵ تاییدیه قطعی جایزه را از سازمان ملی بهره‌وری دریافت کرد.

به گزارش «دنیای اقتصاد» احسان دشتیانه در همایش افزایش مقاومت و تنوع تولید ذوب‌آهن اصفهان، به سیاست عرضه تولیدات از طریق بورس کالا اشاره و اظهار کرد: ذوب‌آهن اصفهان از بدو تاسیس بورس کالا به سیاست عرضه در بورس کالا پایبند بوده، اما بورس برای الزام بقیه تولید‌کنندگان به عرضه تولیدات خود از این جایگاه اقدام لازم را به عمل نمی‌آورد.

به گفته معاون فروش و بازاریابی ذوب‌آهن اصفهان، بورس پایگاهی برای شفاف‌سازی معاملات و جلوگیری از رانت است، چنانچه با فروشندگان غیراستاندارد که خارج از شبکه بورس اقدام به فروش کالا با قیمت کمتر از این کارخانه می‌کنند، برخورد لازم صورت نگیرد، این واحد صنعتی نیز ناگزیر از خروج می‌شود و فقط به کشف قیمت اکتفا می‌کند.وی با اشاره به رکود بازار فولاد و وابستگی اقتصاد کشور به نفت گفت: کاهش بهای نفت با توجه به وابستگی اقتصاد کشورمان به این ماده، همچنان سیاست‌های دولت را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اکنون به دلیل محدودیت منابع، دولت اولویت را با پروژه‌های دارای پیشرفت ۷۰ درصدی تعیین کرده است.وی افزود: رشد منفی آمار پروانه‌های ساختمانی صادره مربوط به امسال در مقایسه با سال گذشته، نشانه شرایط نامطلوب ساختمان‌سازی است، اما تحقق صادرات ۱/ ۴ میلیون تنی فولاد در سال گذشته روزنه امیدی برای این بخش بود.

دشتیانه در جمع مشتریان این واحد صنعتی و فعالان بخش ساختمان و مسکن گفت: آمریکا برای ایجاد سپر ایمنی تولیدات فولادی خود در برابر فولاد چین، تعرفه ۲۳۲ درصدی پارسال را در سال جاری به ۵۰۰ درصد رساند، اما در ایران تعرفه ۱۰ به ۱۵ و سپس ۲۰ درصد می‌رسد و چندان موثر نیست.وی یادآور شد: امروز ۷۰ درصد فولاد سازان جهان تولید خود را به روش کوره بلند (همانند ذوب‌آهن) به بازار عرضه می‌کنند و بقیه از کوره‌های قوس الکتریکی بهره می‌گیرند، بنابراین این روش موجب مصرف کمتر انرژی می‌شود و در ایران سهم این بخش ۱۷ درصد است.

معاون بازاریابی و فروش ذوب‌آهن میزان تولید این واحد را در سال گذشته ۵/ ۲میلیون تن ذکر کرد و گفت: رشد ۱۰۲ درصدی صادرات نسبت به سال گذشته نیز ثبت شد، در واقع پارسال صادرات به دو برابر رشد پیدا کرد. پیش از این کشورهای اسپانیا، ایتالیا، بلژیک، عراق، امارات، جمهوری آذربایجان، پرتغال، قطر، یونان، عمان، لهستان، کویت، ارمنستان، مصر، هند و چین از جمله بازارهای صادراتی ذوب‌آهن معرفی شده‌اند.وی اظهار امیدواری کرد: دولت امسال برای حمایت از صادرات برنامه‌ریزی لازم را به عمل آورد و این سیاست موجب شد چین و ترکیه از شتاب لازم برخوردار باشند. دشتیانه معتقد است: دولت در افق ۱۴۰۴ دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد را پیش بینی کرده است که از این رقم ۲۰ تا ۲۱ میلیون تن باید صادر شود، درعین حال ترکیه با نداشتن مواد اولیه و انرژی فراوان ایران، اکنون سالانه ۱۸ میلیون تن فولاد صادر می‌کند که این مهم با سیاست‌های تشویق صادرات تحقق یافته است. وی آمار تلفات انسانی و خسارات مادی زلزله‌ها را در کشور یادآور شد و گفت: دولت باید نسبت به تعطیلی واحد‌های تولیدی فولادی که استاندارد ندارند، اقدام لازم به عمل آورد، تا در برابر رویداد زلزله جان انسان‌ها در ایمنی بماند. دشتیانه افزود: خط تولید ریل ملی در این هفته تست گرم را پشت سرخواهد گذاشت و در واقع به مرحله بهره‌برداری از این خط نزدیک می‌شویم.

تمرکز بر تنوع تولید

در ادامه این همایش دکتر فرهنگ فرحبد، رئیس بخش مهندسی سازه و ابنیه فنی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به مقایسه میلگردهای فولادی آج ۴۰۰ و آج ۵۰۰ و مقاطع فولادی مرکب و نوردشده از دیدگاه مباحث نهم و دهم مقررات ملی ساختمان پرداخت. وی گفت: با توجه به تکنولوژی‌های نوین استفاده از میلگردهای مقاومت بالا و انواع A3 و A4 فراهم شده است. البته این قبیل میلگردها نباید ترک یا شکستگی یا عیوبی داشته باشد. در قاب‌ها و اجزای مرزی و دور پیچ ستون‌ها و فولادهای عرضی پیچشی و برش‌های اصطکاکی نباید از انواع مقاوم و گریدهایی بالاتر از S400 استفاده کرد ولی برای بتن آرمه مانند فونداسیون و دال‌های سقفی بلامانع است. همچنین وی به کاربرد روزشمار انواع مقاطع نوردی به جای تیرورق در واحدهای ساختمانی پرداخت و برخی مشکلات فنی و اجرایی مقاطع فولادی مرکب همچون بحث‌های مربوط به جوشکاری و استحکام آنها، صعوبت ساخت و نصب را برشمرد. در این همایش همچنین باقر‌زاده رئیس هیات مدیره انجمن تولید‌کنندگان سازه‌های فولادی استان تهران درخصوص مزیت‌های ساخت و ساز از طریق سازه‌های فلزی گفت: اعضای این انجمن اغلب از سازه‌های فولادی دارای کیفیت مناسب برای ساخت و ساز بهره می‌گیرند اما هستند افرادی که به خصوص در شهرستان‌ها از سازه‌های فولادی مناسب در ساخت و ساز استفاده نمی‌کنند. وی ادامه داد: برای بهره‌گیری از سازه‌های فولادی مناسب حتی با سازمان نظام مهندسی و سازمان ملی استاندارد نیز هماهنگی‌هایی صورت گرفته تا الزاماتی برای استفاده از سازه‌های فولادی در ساختمان‌ها تعیین و مورد توجه قرار گیرد.

باقرزاده تنوع تولید در ذوب‌آهن را خواستار شد و اظهار کرد: با وجود آنکه ذوب‌آهن اصفهان قدمت زیادی در تولید دارد اما طی این سال‌ها تلاشی برای ارائه سایزها و تنوع تولید نکرده البته انتشار خبر تولید تیر آهن بال پهن و ریل بسیار امیدوار‌کننده بود. وی تصریح کرد: در حال حاضر در کشور‌های پیشرفته تنوع تولید و سایز زیادی وجود دارد اما در کشور ما تولید مقاطع در سایزهای بسیار محدود صورت می‌گیرد که اغلب تولید‌کنندگان نیز نبود بازار مصرف را عامل کم‌توجهی می‌دانند. وی افزود: امید آن می‌رود با استراتژی مناسبی که واحدهای تولیدی داخلی در بازار‌یابی در پیش می‌گیرند شاهد تنوع تولید مقاطع نوردی گرم باشیم و بتوانیم آن را جایگزین تیر ورق کنیم.

راهکارهای عبور از رکود

در ادامه این نشست، دکتر رنانی عضو هیات علمی دانشگاه تهران به تحلیل ریشه‌های رکود در اقتصاد ایران و راه‌های برون‌رفت از آن پرداخت. وی با این پیش‌فرض صحبت خود را آغاز کرد که رکود فعلی عمیق‌ترین رکود تاریخ اقتصاد ایران پس از پایان جنگ جهانی دوم است گفت: عمق رکود فعلی را نه بخش خصوصی و نه بخش دولتی هیچ‌کدام جدی نگرفته‌اند، زیرا بخش خصوصی هنوز رفتارهای رقابتی دوران رونق را ادامه داده و بخش دولتی نیز با ادامه رفتارهای پیشین گویی اولویت‌های دیگری به جز برون‌رفت از رکود فعلی را در دستور کار دارد. هرچند رکود فعلی رکودی نیست که دولت به تنهایی بتواند از آن خارج شود؛ چراکه عمق رکود عمیق‌تر از چیزی است که دولت با سیاست‌های تشویقی بتواند از آن خارج شود.

به گفته وی تورم با جمع‌آوری نقدینگی مهار شد ولی بعضی اوقات کنترل تورم خود رکودآور است. این دقت و ظرافت به کار گرفته نشد، زیرا مردم ایران با تورم ۲۰ تا ۳۰ درصد خو کرده‌اند و کاهش تورم به زیر ۲۰ درصد چاره کار نبود اما کاهش تورم به زیر ۱۰ درصد در دستور کار قرار گرفت و محقق شد.

وی در ادامه افزود: بین رکود تورمی، رکود و تورم، رکود تورمی از همه وخیم‌تر است به‌طوری‌که در ۷ تا ۸ سال اخیر در نادرترین دوره‌های رکود تورمی قرار داشتیم. تیم تخصصی ملی برای جراحی اقتصادی شکل نگرفت و هر کدام از دولت‌ها به دستور مشاوران خاص خود عمل کردند. وی ادامه داد: هرچه دیرتر به داد اقتصاد برسیم شرایط سخت‌تر خواهد شد حتی می‌توان این گونه استنباط کرد که اگر به سرعت نجنبیم آخرین فرصت‌های درمان را از دست می‌دهیم. به عقیده وی هم‌اکنون عاجل‌ترین مساله نظام سیاسی رکود است. بی‌ثباتی اقتصادی می‌تواند به ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی، سقوط بورس و حتی اعتراضات کارگری منجر شود و من به شدت نگران ۵ میلیون دانش‌آموخته بیکار خارج از بازار کار هستم، زیرا بعد از جست‌وجو به دنبال شغل، ناامید شده و در جست‌وجوی کار نیستند، یعنی در نرخ بیکاری مورد محاسبه قرار نمی‌گیرند. در صورت نگاهی فراگیر به جامعه این گونه برآورد می‌شود که چیزی نزدیک به ۱۰ میلیون نفر بیکار در کشور وجود دارد که خود یک بمب اجتماعی است. این در حالی است که در بی‌ثباتی‌های اجتماعی و سیاسی کل جامعه آسیب می‌بیند نه یک گروه خاص.

این عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه سراغ توضیح رکود رفت و گفت: در ادبیات اقتصادی رکود به معنی رشد منفی اقتصاد در دو فصل پیاپی است و دو فصل رشد اقتصادی نیز به‌عنوان خروج از رکود خواهد بود ولی در اقتصاد ایران با توجه به فروش نفت شاید این تعریف درست نباشد. وی در ادامه افزود: با یک تعریف از سال ۸۴ وارد رکود شده‌ایم و با تعریفی دیگر از سال ۸۷ به رکود وارد شده‌ایم. در سال ۸۴ تعداد شاغلان کشور رقمی نزدیک به ۲۰ میلیون نفر بوده ولی در سال ۹۳ این رقم تنها به ۲۱ میلیون تن رسیده است که این عدم رشد تعداد شاغلان شاید خود به‌عنوان شاخصی برای رکود به شمار آید ولی تعریفی دقیق‌تر نیز وجود دارد. در سال ۸۳ تعداد کارگاه‌های صنعتی بالای ۱۰ نفر نیروی کار برابر با ۱۶ هزار و ۲۸۳ واحد بوده ولی این رقم در سال ۹۲ به ۱۴ هزار و ۶۹۷ واحد کاهش یافته است. این رخداد به صراحت از وجود یک رکود در بخش صنعت حکایت می‌کند آن هم در زمانی که بیشترین درآمدهای ارزی را داشته‌ایم یعنی با دارا بودن ۷۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی شاید بتوان رکود را عمیق‌تر فرض کرد؛ یعنی به اقتصاد انرژی تزریق کرده‌ایم ولی چرخ اقتصاد به حرکت در نیامده پس رکود عمیق بوده است.

دکتر رنانی در ادامه صحبت‌های خود رکود را به سه بخش اصلی یعنی کوتاه‌مدت و زیر یک سال، میان‌مدت و کمتر از سه سال و درازمدت و بیش از سه سال تقسیم‌بندی کرد و ایران را با هر سه نوع رکود دست در گریبان دانست. همچنین وی برای تشریح بهتر رکود از واقعیت‌های رشد اقتصادی استفاده کرد و گفت: در جهان امروز می‌توان سه نوع رشد را در نظر گرفت؛ رشد افقی که از آن به‌عنوان رشد یاد می‌شود یعنی تکثیر وضع موجود همچون ایجاد یک کارخانه مشابه یا توسعه راه‌های پیشین با همان شرایط قبل.

دوم رشد عمودی که از آن به‌عنوان پیشرفت یاد می‌شود یعنی فناوری را هم ارتقا دهیم مثلا در جاده‌ها با افزایش راندمان تولید و بهبود سطح ایمنی رو به رو شویم. حالت سوم رشد کیفی است که از آن به‌عنوان توسعه یاد می‌شود. تغییر برخی سازماندهی‌ها، به اشتراک گذاشتن دانش ضمنی، تغییر دانش آشکار در یک واحد صنعتی به همراه رشد اخلاق یا سرمایه اجتماعی بنگاه یا تولید با هزینه پایین‌تر و راندمان بالاتر را می‌توان از ویژگی‌های این نوع توسعه به شمار آورد؛ مثلا سبک رانندگی ما هم در کنار رشد کمی و کیفی راه‌ها بهبود یابد. حال عکس این وضعیت‌ها رکود خواهد بود. رکود افقی یعنی کاهش تعداد شیفت کاری و کاهش عملکرد که ساده‌ترین سطح رکود به شمار می‌آید. رکود عمودی یا استهلاک عبارت است از ساختار در حال کاهش توانایی، افزایش پرت انرژی و افزایش هزینه‌های تولید، رشد ضایعات و حتی استهلاک دانش در رکود کیفی یا اضمحلال، ماشین‌آلات سر جایش هست ولی کار نمی‌کند یا در یک واحد تولیدی حتی فکر و ذکر کار هم کاهش می‌یابد. جاده‌ها به جای ۲۵ سال در ۵ سال فرسوده شده و نیاز به بازسازی دارد. هم‌اکنون هر سه حالت رکود در کشور وجود دارد بنابراین خروج از آن در حالت عادی ممکن نیست.این عضو هیات علمی دانشگاه رکود از لحاظ منشأ ایجاد را به ۳ بخش رکود اقتصاد کلان، ساختاری و نهادی تقسیم‌بندی کرد و افزود: حتی رکود در بازارهای بین‌المللی و کاهش قیمت نفت نیز توانسته است در کشور ما رکود ایجاد کند. وی در ادامه افزود: در رکود اقتصاد کلان که در کمتر از یک سال ایجاد شده و در همین مدت نیز مرتفع می‌شود حجم پول، مالیات و نرخ بهره موثر است که البته دولت با همین ابزارها رکود را برطرف کرده است.

در رکود ساختاری تناسب سیستم اقتصادی به هم می‌خورد یعنی بدنه همان بدنه قبلی است ولی تناسب ندارد یعنی سرمایه بزرگی در یک بخش جذب شده و رشد متناسبی نداشته باشد. به‌عنوان مثال در سال‌های اخیر ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان در بخش مسکن جذب شده ولی خلق ارزش نشده و سرمایه موجود در بخش مسکن، زمین‌گیر شده است. از طرف دیگر هم‌اکنون برای تکمیل پروژه‌های نیمه کاره به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز داریم که تمامی این موارد از رکود ساختاری در اقتصاد ایران حکایت می‌کند. دکتر رنانی در ادامه از رکود نهادی یعنی بدکار کردن نهادهای غیر‌اقتصادی نیز انتقاد کرد زیرا ترکیباتی که رفتار جامعه را مدیریت می‌کند نیز در بروز رکود موثر هستند. رنانی در ادامه گفت: هم‌اکنون دولت چون خود را به کاهش تورم متعهد کرده است نمی‌تواند نقدینگی را تحریک کند هرچند که کاهش تورم به دلیل کاهش سرعت چرخش نقدینگی است وگرنه حجم یک میلیون میلیارد تومانی نقدینگی هم‌اکنون وجود دارد. البته در کنار مشکلات اقتصادی ثبات نسبی اقتصادی نیز ایجاد شده است و در صورت تحریک بازار هم تورم خواهیم داشت و هم رکود، بنابراین در شرایط فعلی درمان رکود دیگر در دست دولت نیست و ابزارهای اقتصاد کلان را نیز در دست ندارد. وی در ادامه افزود: اقتصاد ما هم‌اکنون به افقی روشن نیاز دارد و حجم نقدینگی مورد نیاز در جامعه وجود دارد ولی در چرخش نیست. هم‌اکنون ریسک اقتصادی نداریم ولی عدم اطمینان وجود دارد. امروزه ظرفیت تولید داریم ولی افق اقتصادی نداریم. افق نیز در شرایطی ایجاد می‌شود که اجماع سیاسی وجود داشته باشد و این اجماع در شرایطی ایجاد می‌شود که درک متقابل مقامات سیاسی وجود داشته باشد. هم‌اکنون تصمیم‌سازان اقتصادی و سیاسی برداشت مشترکی از مشکلات ندارند، پاسخ یکدیگر را در تریبون‌ها می‌دهند و در نهایت این شرایط باعث شد تا فرصت برجام به عنوان یک فرصت طلایی از دست برود.

در مورد رکود نیز باید به یک جمع‌بندی برسیم. هم‌اکنون ۱۰ میلیون بیکار و ۱۱ میلیون حاشیه‌نشین داریم که پتانسیل بزرگی برای بی‌ثباتی اجتماعی خواهد بود. خروج از رکود به عزم نظام سیاسی نیاز دارد هرچند که هم‌اکنون در حال خروج از رکود هستیم ولی نه به سمت رونق بلکه به سمت بن بست. اگر وارد بن بست شویم دست کم ۳ تا ۴ سال این شرایط ادامه پیدا خواهد کرد. اگر نظام سیاسی تصمیم بگیرد که از رکود خارج شویم چنین رخدادی چندان هم سخت نخواهد بود. همچون زمان جنگ شاهد تعیین فرمانده برای قرارگاه اقتصاد مقاومتی هستیم یعنی باید همگی به‌صورت واقعی از آن تبعیت کنند. دکتر رنانی در پایان صحبت‌های خود به بازار فولاد اشاره کرد و گفت: در شرایط رکود فعلی رقابت گناه است و ادامه وضعیت فعلی نیز شرایط را بدتر خواهد کرد. در این شرایط ادغام عمودی و افقی را باید مد نظر قرار داد. باید بازارهای جدیدی را خلق کرد و به شدت از تخریب بازارهای یکدیگر پرهیز شود. هم‌اکنون باید بدنه صنف فولاد باید یک صنعت واحد باشد نه صنایعی رقیب. البته صنعت فولاد نظام مالی خود را داشته باشد و باید نظام صادراتی واحدی را برای خود تعریف کنید نه آنکه در بازارهای داخلی فضای همدیگر را تخریب کنید. باید نظامی استاندارد را تعریف کرد و اگر یکدست و یکپارچه نباشید باز هم بازتعریف کارها و تخریب بازار ادامه پیدا خواهد کرد.

رشد مثبت ماهانه

آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد شاخص بهای کالاهای صادراتی در خردادماه به ۷/ ۲۰۹ واحد رسیده است. این شاخص در ماه قبل یعنی اردیبهشت‌ماه سال جاری معادل ۹/ ۲۰۸ واحد ثبت شده بود، بنابراین رشد ماهانه این شاخص معادل ۴/ ۰ درصد بوده است. این رقم در اردیبهشت‌ماه منفی ۲/ ۱ درصد ثبت شده که نشان می‌دهد در آخرین ماه بهار شاخص صادراتی تغییر مسیر داده و کمی ترمیم شده است. در یک سال گذشته، میانگین تورم ماهانه معادل منفی یک درصد بوده است؛ بنابراین این آمارها نشان می‌دهد تغییرات ماهانه در خردادماه متمایز از ماه‌های قبل از آن بوده است. روند مثبت ماهانه باعث شد تغییرات نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای صادراتی نسبت به ماه‌های قبل در سطح بهتری قرار گیرد. براساس آمارها رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای صادراتی در خردادماه معادل منفی ۱/ ۱۱ درصد گزارش شده است. این رقم در اردیبهشت‌ماه منفی ۷/ ۱۵ درصد گزارش شد.

بهبود شاخص متوسط

روند بهبودی شاخص در آمارهای دو ماهه و سه ماهه نیز قابل مشاهده است. مطابق آمارها در سه ماه نخست سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل ۴/ ۱۳ درصد از سطح شاخص کاسته شده است. این در حالی است که در دو ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل شاخص صادراتی ۵/ ۱۴ درصد کاهش یافته بود. یکی دیگر از مهم‌ترین آمارهایی که روند شاخص را در بازه ۲۴ ماهه مشخص می‌کند، تغییر متوسط یا ۱۲ ماهه است. بر این اساس رشد شاخص بهای صادراتی در ۱۲ ماه منتهی به خرداد ۹۵ سال جاری نسبت به ۱۲ ماه منتهی به خرداد ۹۴ معادل منفی ۸/ ۱۵ درصد بوده است. در ۱۲ ماه منتهی به اردیبهشت‌ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل شاخص بهای صادراتی ۳/ ۱۶ درصد کاهش یافته است؛ بنابراین مشاهده می‌شود که تغییرات ۱۲ماهه نیز شاخص بهبود یافته است.

روند متضاد نرخ ارز و شاخص کل

شاخص بهای کالاهای صادراتی یکی از انواع شاخص‌های قیمت است که تغییرات سطح عمومی قیمت کالاهای غیرنفتی صادراتی را نشان می‌دهد. به لحاظ ماهیت این شاخص بر مبانی بازار صادرات محاسبه می‌شود. عوامل موثر بر شاخص صادراتی را می‌توان به دو بخش مهم تقسیم کرد؛ نخست عواملی که قیمت کالاهای صادراتی داخلی را در بازار جهانی مشخص می‌کند. به‌طور کلی می‌توان این عوامل را «تقاضا و کشش بازار جهانی»، «امکانات داخلی»، «تبلیغات»، «ویژگی‌های اقتصادی بازار جهانی» و «قوانین و سیاست‌های داخلی و خارجی موثر در بازرگانی» عنوان کرد. این عوامل ارزش محصولات صادراتی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما علاوه‌بر عوامل مذکور، قیمت ارز در بازار آزاد نیز بر روند قیمتی شاخص بهای صادراتی تاثیر می‌گذارد. در گزارش شاخص بهای صادراتی بانک مرکزی، قیمت ارزی کالاهای صادر شده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود؛ بنابراین تغییرات قیمت دلار در بازار آزاد می‌تواند روند شاخص بهای صادراتی را تحت‌تاثیر قرار دهد. بر این اساس، به‌طور کلی می‌توان عنوان کرد که تغییرات شاخص بهای صادراتی تحت‌تاثیر «تغییرات قیمت کالاهای صادر شده در بازار جهانی» و «نوسانات نرخ آزاد ارز» است. آمارها نشان می‌دهد در خردادماه روند تغییرات شاخص بهای ارزی و شاخص بهای کل صادراتی متفاوت از یکدیگر است. مطابق آمارها رشد ماهانه دلار در خرداد سال جاری معادل منفی ۷/ ۰ درصد بوده، حال آنکه رشد ماهانه شاخص کل معادل ۴/ ۰ درصد ثبت شده است. از سوی دیگر با اینکه رشد نقطه‌به‌نقطه دلار مثبت ۶/ ۳ درصد اعلام شده، اما رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای صادراتی معادل منفی ۱/ ۱۱ درصد بوده است. متوسط نرخ دلار در خردادماه سال جاری در بازار آزاد معادل ۳ هزار و ۴۳۵ تومان بوده است. به‌نظر نمی‌رسد در ماه‌های پیش رو سیاست‌های ارزی به شکلی باشد که نرخ ارز تغییر قابل توجهی کند و این سیاست باعث افزایش شاخص بهای صادراتی شود؛ بنابراین این شاخص برای افزایش بیشتر باید منتظر تغییر در قیمت‌های جهانی به‌خصوص قیمت نفت باشد.

چشم انتظار افزایش قیمت نفت

اگر چه قیمت نفت به‌طور مستقیم شاخص بهای صادراتی را تغییر نمی‌دهد، زیرا این شاخص براساس قیمت کالاهای غیرنفتی محاسبه می‌شود، اما حدود نیمی از وزن شاخص را کالاهای پتروشیمی تشکیل می‌دهند که قیمت این کالاها نیز تحت‌تاثیر بهای طلای سیاه قرار دارد. آخرین آمارها نشان می‌دهد در خردادماه شاخص بهای پتروشیمی به ۱۸۰ واحد رسیده و در این ماه رشد منفی ۸/ ۰‌درصدی را پشت‌سر گذاشته است. همچنین رشد نقطه‌به‌نقطه این شاخص نیز معادل منفی ۱۸ درصد گزارش شده است. اگرچه این رقم منفی بوده، اما این کمترین مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه طی یکسال اخیر است. در ماه‌های اخیر بهای نفت در بازارهای جهانی کمی افزایش یافته است. در نتیجه این موضوع باعث شده قیمت محصولات پتروشیمی نیز اندکی بهبود یابد که با تداوم روند مذکور می‌توان امیدوار بود که ارزش صادرات در نیمه دوم سال جاری رشد کند.

تغییرات در گروه‌ها

به گزارش بانک مرکزی در خردادماه سال جاری، افزایش بهای برخی اقلام مانند قیر، کود اوره، شیشه جام فلوت، تیرآهن، میگو، کابل، شمش روی، پروپان مایع شده و آهن کلاف گرم، در مقابل کاهش برخی کالاها مانند پلی‌اتیلن سبک، بوتان مایع شده، دودسیل بنزن، متانول، پلی‌اتیلن سنگین و آمونیاک مواجه شده است. در بین گروه‌ها محصولات حیوانی با ۶ درصد افزایش طی یک ماه بیشترین افزایش را به نام خود ثبت کرده است، از سوی دیگر چربی‌ها و روغن‌های حیوانی نیز با ۷/ ۹ درصد کاهش بیشترین کاهش را ثبت کرده است. در خردادماه محصولات معدنی به‌دلیل افزایش ۹/ ۲۰ درصدی قیر و ۲/ ۰ درصدی پروپان مایع شده در مجموع معادل ۹/ ۰ درصد نسبت به ماه قبل افزایش یافت. همچنین شاخص گروه فلزات معمولی و مصنوعات آنها نسبت به ماه قبل معادل ۹/ ۱ درصد رشد کرد که این افزایش عمدتا در اثر ترقی شاخص قیمت تیرآهن معادل ۸/ ۱۷ درصد، شمش روی معادل ۳/ ۲ درصد و آهن کلاف گرم معادل ۶/ ۱ درصد بود. شاخص قیمت گروه نسبت به ماه مشابه سال قبل ۶/ ۱۸ درصد کاهش یافته است.

در حال حاضر تعدد مسائل اقتصادی و حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن، در کنار گرفتاری‌های برآمده از رفتارهای جناحی، فضای تصمیم‌گیری و حل مشکلات را سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌کند. براساس اظهارات وی، توقع بخش خصوصی بعد از اجرای برجام باز شدن محیط کسب‌وکار و رونق نسبی بود؛ با این وجود بعد از گذشت یک سال هیچ گره‌گشایی حاصل نشده است. جلال‌پور حفظ انسجام بین «اعضای هیات نمایندگان اتاق ایران»، «ارائه کارهای کارشناسی شده» و «پرهیز از هرگونه رفتار از سوی اعضا و به‌ویژه هیات رئیسه اتاق ایران که رنگ و بوی سیاسی و جناحی» داشته باشد را سه بعد اصلی دغدغه‌های امروز پارلمان بخش‌خصوصی عنوان کرد. از سوی دیگر، جلال‌پور از فعالان اقتصادی درخواست کرد که در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های خود تنها به طرح مشکلات اکتفا نکنند، بلکه ارائه راه‌حل درست و منطقی را نیز در دستور کار قرار داده و بیشتر روی این نکته تاکید داشته باشند. وی با تاکید بر رعایت اصل شفافیت در اقتصاد، بیان کرد: شفافیت مطالبه مردم از دولت و حاکمیت بوده و اتاق ایران هم به جد از آن حمایت کرده و امروز همه بخش‌های کاری خود را به‌صورت شفاف دنبال می‌کند. نایب رئیس اتاق ایران نیز شفافیت و جلب اعتماد از دست رفته مردم را موضوعی مهم دانست و تصریح کرد: بحث داغ فیش‌های حقوق طی هفته‌های گذشته نشان می‌دهد که مردم نسبت به پنهان‌کاری‌ها حساس شده و می‌خواهند از این پس با آنها به‌صورت شفاف و به دور از هرگونه ابهامی رفتار شود. آنچه پدرام سلطانی از آن به‌عنوان معضل اصلی در بحث فیش‌های حقوقی یاد کرد، بی‌کیفیت بودن مدیریت‌ها است که مورد انتقاد مردم قرار گرفته و عدد و رقم مطرح نیست.

پیشنهاد حذف کلیه مناطق آزاد

در بخش دیگری از این نشست، لایحه ایجاد «هفت منطقه آزاد تجاری – صنعتی» و «۱۲ منطقه ویژه اقتصادی» مورد بررسی قرار گرفت. یک فوریت این لایحه در مجلس به تصویب رسیده و بحث و جدل‌هایی را در پی داشته است. عده‌ای با تصویب و اجرایی شدن لایحه موافق و عده‌ای مخالف هستند. البته در این بین تعدادی هم به بررسی موردی مناطق تاکید می‌کنند، به این معنا که ایجاد منطقه آزاد در برخی نواحی مناسب بوده و در بعضی از مناطق موجب آسیب به تولید داخل می‌شود. محسن حاجی بابا، نایب رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران بر این باور است که مناطق آزاد از هدف خود که توسعه تولید و صادرات بوده عبور کرده و به ضد خود تبدیل شده‌اند.

اتمام این طرح‌ها تا پایان سال جاری در حالی در دستور کار قرار گرفته که دولت برنامه‌های جدیدی برای تامین منابع مالی آنها در نظر دارد. بر اساس تصمیم وزارت صنعت، معدن و تجارت، اولویت پرداخت وام به طرح‌هایی است که عمدتا دارای مشکلات نقدینگی بوده و از لحاظ ظرفیت تولید، دانش فنی، توان مدیریت و بازار، مشکلی که مانع راه‌اندازی یا افزایش تولید باشد، نداشته و با دریافت تسهیلات قادر به راه‌اندازی طرح تا پایان سال ۹۵ و تکمیل یا افزایش ظرفیت واحد و ایجاد اشتغال جدید باشند. بر اساس گزارش منتشر شده، ۷۷ هزار و ۴۲ فقره طرح با پیشرفت فیزیکی بین صفر تا ۲۰ درصد، ۶ هزار و ۳۵۸ فقره طرح با پیشرفت فیزیکی بین ۲۰ تا ۴۰ درصد، ۵ هزار و ۴۸۰ فقره طرح با پیشرفت فیزیکی بین ۴۰ تا ۶۰ درصد، ۴ هزار و ۵۶ فقره طرح با پیشرفت فیزیکی بین ۶۰ تا ۸۰ درصد و ۴ هزار و ۵۸۱ فقره طرح با پیشرفت فیزیکی بین ۸۰ تا ۹۹ درصد ثبت شده است. بیشترین تمرکز طرح‌هایی که استارت آنها تازه زده شده و پیشرفت فیزیکی تا ۲۰ درصد دارند، به ترتیب در استان‌های آذربایجان شرقی، فارس، خراسان رضوی، یزد و مرکزی است. از مجموع ۷۷ هزار و ۴۲ فقره طرح صنعتی با پیشرفت فیزیکی بین صفر تا ۲۰ درصد، ۷ هزار و ۶۶۶ فقره طرح در استان آذربایجان شرقی در دست اجرا است. در استان فارس ۶ هزار و ۸۲۷ فقره طرح، در استان خراسان رضوی ۶ هزار و ۱۷۱ فقره طرح، در استان یزد ۶ هزار و ۴۳ فقره طرح و در استان مرکزی نیز ۵ هزار و ۶۵۱ فقره طرح با پیشرفت فیزیکی بین صفر تا ۲۰ درصد در دست اجرا است. بر اساس این گزارش، بیشترین تمرکز طرح‌های در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی بین ۲۰ تا ۴۰ درصد نیز به ترتیب در استان‌های اصفهان، مازندران، خراسان رضوی، فارس و البرز است. مطابق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، هزار و ۶۴ فقره طرح در استان اصفهان با پیشرفت فیزیکی بین ۲۰ تا ۴۰ درصد در دست اجرا است. از سوی دیگر، در استان مازندران نیز ۶۴۹ فقره طرح، در استان خراسان رضوی ۵۳۲ فقره طرح، در استان فارس ۳۷۱ فقره طرح و در استان البرز ۳۱۹ فقره طرح با پیشرفت فیزیکی بین ۲۰ تا ۴۰ درصد در دست اجرا است. بررسی داده‌های آماری نشان می‌دهد که تمرکز طرح‌های صنعتی که پیشرفت فیزیکی بین ۴۰ تا ۶۰ درصد دارند، به ترتیب در استان‌های اصفهان، مازندران، یزد، گیلان و خراسان رضوی است. مطابق آمار ۸۸۸ فقره طرح در استان اصفهان، ۴۵۰ فقره طرح در استان مازندران، ۴۰۱ فقره طرح در استان یزد، ۳۳۴ فقره طرح در استان گیلان و ۲۹۷ فقره طرح در استان خراسان رضوی با پیشرفت فیزیکی بین ۴۰ تا ۶۰ درصد در دست اجرا است. تکمیل طرح‌های نیمه تمام صنعتی با پیشرفت فیزیکی بیش از ۶۰ درصد در حالی دغدغه این روزهای متولیان حوزه صنعت است که بیشترین تمرکز این طرح‌ها در استان اصفهان است؛ به‌طوری که ۷۲۸ فقره طرح در این استان پیشرفت فیزیکی بین ۶۰ تا ۸۰ درصد دارد. بعد از این استان، استان‌های یزد با ۳۵۲ فقره طرح، مازندران با ۲۵۸ فقره طرح، آذربایجان شرقی با ۲۳۰ فقره طرح و گیلان نیز با ۲۱۰ فقره طرح در رده بعدی قرار دارند. مطابق آمار تمرکز طرح‌های نیمه تمام صنعتی با پیشرفت فیزیکی بین ۸۰ تا ۹۹ درصد نیز به ترتیب در استان‌های اصفهان (۶۷۲ فقره طرح)، مرکزی (۳۸۸ فقره طرح)، آذربایجان شرقی (۳۵۲ فقره طرح)، یزد (۲۵۹ فقره طرح) و گیلان (۲۵۶ فقره طرح) است. توزیع جغرافیایی طرح‌های نیمه تمام صنعتی نشان می‌دهد که کمترین تمرکز طرح‌ها نیز در مناطق آزاد هفت‌گانه کشور (شامل ارس، اروند، انزلی، چابهار، قشم، کیش و ماکو) است.

گروه بورس- زهرا رحیمی: شاخص کل بورس تهران روز گذشته رشد ۳۲۷ واحدی معادل ۴۴/ ۰ درصد را در کارنامه خود به ثبت رساند و در نهایت در ارتفاع ۷۴ هزار و ۱۹۵ واحد به کار خود پایان داد. کارشناسان دلایل رشد دو روزه ابتدای هفته جاری را ناشی از تعدیل مثبت سود هر سهم سال ۹۴ دو نماد زیر مجموعه گروه پالایشی می‌دانند. موضوعی که به اعتقاد کارشناسان بر اساس تجربه و همچنین شرایط مشابه می‌تواند به دیگر نمادهای این گروه نیز تسری یابد. بر این اساس پس از تعدیل مثبت ۱۱۵۰ درصدی سود هر سهم «شراز» در جریان معاملات اولین روز از هفته جاری، دیروز «شاوان» نیز در عملکرد ۱۲ ماهه خود، زیان ۲۰۶۰ ریالی هر سهم خود را به سود ۲۲ریالی تغییر داد. افزایش قیمت نفت در بیش از سه ماه گذشته سبب شد، نمادهای زیر مجموعه این گروه که زمانی به‌عنوان لیدر شناخته می‌شدند، یک بار دیگر مورد توجه معامله‌گران تالار شیشه‌ای قرار گیرند تا سناریوی پیشین «دنیای اقتصاد» در راستای کمین معامله‌گران برای دریافت نشانه‌های واقعی مثبت از وضعیت شرکت‌ها تحقق یابد. موضوعی که استارت آن با انتشار گزارش‌های دو نماد پالایشی ذکر شده تحت تاثیر افزایش قیمت نفت و انعکاس اثرات قابل اندازه‌گیری آن در صورت‌های مالی این دو شرکت رقم خورد. به هر ترتیب در پایان معاملات روز گذشته نمادهای زیر‌مجموعه این گروه بیش از یک سوم رشد شاخص را موجب شدند. در کنار این نمادها تحرکات مثبت در نماد «فولاد» تحت تاثیر افزایش قیمت‌ها در بازار‌های جهانی نیز از دیگر دلایل رشد شاخص کل بود. همان‌طور که اشاره شد یک بار دیگر توجه سهامداران به لیدرهای سابق بازار که عمدتا نمادهای بزرگی هستند را شاهدیم. بر این اساس در جریان معاملات روز گذشته، رشد شاخص کل از رشد شاخص هم‌وزن پیشی گرفت. این موضوع نشان می‌دهد نمادهای بزرگ و شاخص ساز و براساس آنچه گفته شد لیدر‌های سابق سکان معاملات را در اختیار داشتند. موضوعی که برای بازار سهام در مقایسه با بیش از دو، سه ماه اخیر تازگی دارد (شاخص کل از ابتدای سال تا‌کنون با زیان ۵/ ۷ درصدی مواجه بوده است. شاخص کل هم وزن ۵/ ۲ درصد رشد کرده است).

از اتفاقات مهم بازار در جریان معاملات روز یکشنبه بازگشایی نماد «خودرو» بود. در حالی این نماد دیروز بازگشایی شد که انتظار می‌رفت این بازگشایی در روز معاملاتی پس از تنفس خوردن مجمع آن صورت گیرد. به نظر می‌رسد متولیان بازار برای بازگشایی این نماد مترصد فضای مثبتی بودند که بالاخره دیروز فراهم شد و بار دیگر برخوردی نامعمول و البته با زمینه حمایتی از نمادهای لیدر گروه خودرویی انجام شد.

در بررسی وضعیت بازار در شرایط فعلی،مهرزاد منتظری، تحلیلگر کارگزاری اقتصاد بیدار گفت: در جریان معاملات دو روز گذشته صورت‌های مالی دو نماد «شاوان» و «شراز» توجه برخی از معامله‌گران را به این نمادها جلب کرد. تعدیل مثبتی که از سمت سایر درآمدهای عملیاتی به دلیل کاهش قیمت میعانات گازی برای این دو نماد به وجود آمده است. وی افزود: تجربه نشان داده است چنین تعدیل مثبت‌هایی می‌تواند در شرکت‌های همگروه این دو نماد نیز به وجود بیاید. از این رو عامل مزبور می‌تواند زمینه تحرکات مثبت و البته متعادلی در نمادهای زیر مجموعه این گروه و به تبع آن فضای کلی بازار سهام به وجود آورد. منتظری تشریح کرد: تغییر وضعیت سود‌آوری این دو نماد بر کسی پوشیده نیست با این همه بسیاری از کارشناسان در تحلیل وضعیت سودآوری شرکت‌های پالایشی دچار اشتباه می‌شوند به‌طوری که صورت مالی این شرکت‌ها در گزارش‌های ۹ ماهه را با گزارش‌های دوازده ماهه آنها مقایسه می‌کنند و در نتیجه تعدیل سود آن را اعجاب انگیز می‌دانند.

این در حالی است که همواره در سه ماه پایانی سال قیمت‌ها از طرف شرکت پخش و پالایش به این شرکت‌ها ارائه می‌شود و گزارش‌های ۳ ماهه، ۶ ماهه و ۹ ماهه به نوعی علی‌الحساب محسوب می‌شوند. از این رو اساس مقایسه گزارش ۹ ماهه و ۱۲ ماهه درست نیست. ضمن اینکه تعدیل مثبت صورت گرفته که تحت تاثیر افزایش قیمت نفت صورت گرفت لزوما تکرار پذیر نیست. منتظری به وضعیت آینده شرکت‌های پالایشی اشاره کرد و ادامه داد: این نمادها تا پایان ۳۱ تیر ماه برای رفتن به مجمع بسته می‌شوند، از طرفی نیز گزارش حسابرسی شده این شرکت‌ها هنوز منتشر نشده است و این دو موضوع تا حدودی به‌عنوان دو ابهام مطرحند. اما به هر ترتیب پیش‌بینی می‌شود با توجه به‌ افت‌های قابل توجهی که قبلا تجربه کردند، بتوانند بازدهی متعادلی را تجربه کنند. منتظری افزود: برای بازار سهام در یکی، دو هفته آینده سیگنال‌های مثبتی مشاهده می‌شود. اولین سیگنال مربوط به گزارش‌های سه ماهه شرکت ها است که به نظر می‌رسد در بدترین حالت، از وضعیت شرکت‌ها در سال گذشته مناسب تر باشد. گزارش‌هایی که به نظر می‌رسد تحت تاثیر افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی و بهبود نسبی در فضای کسب و کار در برخی صنایع بتواند یک بار دیگر توجهات را به بازار جلب کند. سیگنال دوم نیز مربوط به قیمت‌های کنونی سهام است که پیش‌بینی ریزش بیشتر قیمتی سهم را دور از انتظار می‌‌نماید. از این رو تحت تاثیر این سیگنال‌های مثبت به نظر می‌رسد فضای رونق نسبی پس از اتمام فصل مجامع در بازار به وجود آید. منتظری همچنین به بازگشایی نماد خودرو اشاره کرد و گفت: این نماد می‌توانست در جریان معاملات هفته گذشته بازگشایی شود، اما برخی حمایت‌ها مانع از بازگشایی این نماد با توجه به فضای کم رمق بازار شد. این حمایت‌ها که در مورد گروه خودرویی به دفعات تکرار شده است، نوعی تبعیض رفتاری در بازار است و باید مورد توجه مسوولان قرار گیرد.

در بازار چه گذشت؟

در داد‌و‌ستدهای روز یکشنبه شاخص کل بورس ۳۲۷ واحد معادل ۴۴/ ۰ درصد رشد کرد و در عدد ۷۴هزار و ۱۹۵ واحد متوقف شد تا زیان این بازار از ابتدای سال به ۵/ ۷ درصد برسد. شاخص کل هم‌وزن نیز با رشد ۲۳/ ۰ درصدی مواجه شد. این موضوع نشان می دهد که رشد بازار در جریان معاملات روز گذشته بر دوش نمادهای بزرگ بازار بوده است. نمادهای هلدینگ نفت و گاز پارسیان، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان، سایپا، فولاد مبارکه و بانک ملت بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل ثبت کردند. در مقابل نیز مپنا بیشترین تاثیر منفی را بر نماگر بازار سهام گذاشت.در این روز سهامداران حدود یک میلیارد سهم را به ارزش ۲۱۵ میلیارد تومان حدود ۶۲هزار نوبت معاملاتی دست به دست کردند. به این ترتیب شاهد رشد حدود ۱۰ درصدی این دو متغیر در جریان معاملات دیروز نسبت به روز شنبه بودیم. گروه‌های خودرو، بانک‌ها و فرآورده های نفتی با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر جدول برترین‌های صنعت قرار گرفتند. بیشترین افزایش قیمت ها نیز به نمادهای سرمایه‌گذاری سایپا، سرمایه‌گذاری صنعت نفت، پالایش نفت تبریز، فرآورده‌های نسوز آذر، ایران یاسا تایر، سرمایه‌گذاری صنعت بیمه و صنایع خاک چینی اختصاص یافت. در مقابل نمادهای الکتریک خودرو شرق، توسعه معادن روی، صنایع جوشکاب یزد، سرامیک‌صنعتی اردکان، شهد، پشم شیشه ایران و نیرو محرکه با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول بازدهی نمادها قرار گرفتند.بانک صادرات با معامله ۱۲۵ میلیون سهمی خود بیشترین حجم و صنایع آذرآب با معامله بیش از ۱۴ میلیون تومانی خود بیشترین ارزش معاملات دیروز را به نام خود ثبت کردند.

رفت و آمدهای های دیروز بازار

در جریان معاملات روز یکشنبه نماد معاملاتی درخشان تهران، سالمین، فروسیلیس ایران، روز دارو، نفت بهران، سپنتا، گروه نورد آلومینیوم و معادن بافق پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه مبنی بر تقسیم سود نقدی، بدون محدودیت نوسان قیمت با استفاده از مکانیزم حراج تک قیمتی آماده انجام معامله شدند.در مقابل نماد معاملاتی ماشین‌سازی نیرو‌محرکه، کشت و صنعت پیاذر، لیزینگ رایان سایپا، آهنگری تراکتورسازی، رادیاتور ایران، بانک کارآفرین، فولاد مبارکه اصفهان و همچنین گروه مپنا جهت برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه به منظور تصویب صورت‌های مالی، متوقف شدند. در فرابورس ایران نیز با رشد ۵/ ۱ واحدی نماگر فرابورس ایران نسبت به روز شنبه، آیفکس رقم ۷۷۲ واحد را به ثبت رساند. معاملات بانک دی و برق دماوند بیشترین تاثیر را بر آیفکس گذاشتند.

سوءتفاهم اول

عراقچی با بیان اینکه در اجرای برجام و نتیجه مذاکرات هسته‌ای، بحث تحریم‌ها و برداشتن آنها خیلی مهم است، ابراز کرد: «قطعا یکی از اهداف مهم مذاکرات ما برداشتن تحریم‌ها بود؛ اما فراموش نکنیم که تمام خواسته ما فقط رفع تحریم‌ها نبود، خواسته‌های دیگر و به نظر من بزرگ‌تری هم وجود داشته که نباید فراموش شود.»

معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزیر امور خارجه با طرح این سوال که خواسته اصلی ما از رفع تحریم‌ها چه بود، گفت: ۱۰ تا ۱۲ سال، مردم ایران در مقابل تحریم‌های بسیار سنگین و تهدیدهای روزمره مقاومت کردند برای اینکه در بحران هسته‌ای یک خواسته داشتند. آن خواسته چه بود؟ به نظر من این را اگر که دقیق‌تر بفهمیم یا به آن توجه کنیم، قطعا در ارزیابی مذاکرات و برجام هم ارزیابی دقیق‌تری خواهیم داشت. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای افزود: به نظر من در تمام خواسته‌های ما در طول ۱۲ سالی که بحران هسته‌ای وجود داشت و ما با تحریم‌ها، تهدیدها و فشارها مواجه و در مقابل همه این‌ها ایستاده بودیم، در یک جمله یا یک شعار خلاصه می‌شود و آن «انرژی هسته‌ای حق مسلم ما است.»

معاون وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه می‌توانیم ادعا کنیم که شعار انرژی هسته‌ای حق مسلم ما است به‌عنوان خواسته اصلی مردم، محقق شده است، ابراز کرد: «به همین دلیل است ظرف بیش از یک‌سال که از امضای برجام می‌گذرد به شدت قبل از آن دیگر شعار« انرژی هسته‌ای حق مسلم ما است» در اولویت شعارهای مردم ایران نیست؛ چون من فکر می‌کنم وجدان جمعی جامعه ما پذیرفته که این شعار محقق شده است و دنیا الان به انرژی هسته‌ای ما احترام می‌گذارد.»

سوءتفاهم دوم

سیدعباس عراقچی در ادامه درباره این سوءتفاهم که در اثر برجام فقط تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای برداشته شده و بقیه تحریم‌ها باقی است، گفت: این ادعای جدیدی نیست، از اول که مذاکرات را شروع کردیم بنا بوده است که فقط تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای بحث شود و بارها در مصاحبه‌ها نیز گفته‌ام. معاون وزیر امور خارجه یادآور شد: توافق ژنو، شروع رسیدن به یک توافق در امر هسته‌ای بود که اصول مذاکرات را بیان می‌کرد. در آنجا هم گفته شده که تحریم‌های مرتبط به هسته‌ای است.

او اضافه کرد: مرتب در همه جا به ما ایراد می‌گرفتند که شما گفته‌اید همه تحریم‌ها برداشته می‌شود و ما هم جواب می‌دادیم که در موضوعات غیرهسته‌ای نه اجازه مذاکره داریم و نه طالب مذاکره هستیم. بنابراین درباره تحریم‌های غیرهسته‌ای اگر روزی نظام صلاح بداند، باید بررسی شود و الان بنای آن را نداریم و این موضع همیشگی ما بوده است. اینکه الان می‌گویم تحریم‌های اولیه و تحریم‌های مرتبط با حقوق بشر و تروریسم می‌ماند، نه حرف جدید و نه حرف خارق‌العاده‌ای است.

عراقچی افزود: «بارها این را گفته‌ام و الان هم روی آن تاکید است، همان‌طور که رهبر معظم انقلاب گفته است کسی نباید بگوید تحریم‌ها برداشته شده است چون واقعا تحریم‌های اولیه که اصلا ربطی به هسته‌ای ندارد، سرجایش است و تحریم‌های دیگری هم که مرتبط با هسته‌ای نیست سرجایش است و حتی در تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای هم آن‌طور که ما انتظار داشتیم، انتظارات برآورده نشده است. بنابراین فرمایشات رهبری دقیقا هوشمندانه است و نمی‌شود گفت همه تحریم‌ها برداشته شده است.»

سوءتفاهم سوم

معاون وزیر خارجه در ادامه یادآور شد: سوءتفاهم دیگری هم که این روزها زیاد شنیده می‌شود این است که آیا طرف‌های مقابل ما به تعهدات خودشان عمل کردند، نکردند و حرف ما چیست؟ من این را چند بار گفتم و مجددا تکرار می‌کنم اینکه تعهداتی که آنها طبق برجام داشته‌اند که یکسری تحریم‌ها را لغو و یکسری را متوقف و تصمیمات و مصوبات شورای وزیران اتحادیه اروپا را لغو کنند یا تغییر دهند و مصوبات جدید تصویب کنند، این کارها را صورت داده‌اند.» رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام توضیح داد: البته این به معنای آن نیست که تحریم‌ها کاملا در صحنه عمل برداشته شده و باید برای این دو تفکیک قائل شویم. او ادامه داد: بنابراین آنکه من می‌گویم آنها به تعهداتشان عمل کردند تعهدات روی کاغذ است. همان که رهبری با همین تعبیر اشاره کردند که تحریم‌ها روی کاغذ برداشته شده است. عراقچی گفت: از این جهت ایرادی نمی‌شود گرفت که طبق بند شماره فلان برجام قرار بوده این مصوبه را لغو کنید چرا نکردید، چرا لغو کردند. آنهایی را که باید لغو می‌کردند، لغو کردند ولی آیا تحریم‌ها در صحنه عمل کامل برداشته شده؟ نه، برداشته نشده است که باید این دو مقوله را از هم جدا کنیم. رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با طرح این سوال که چرا تحریم‌ها به‌طور کامل برداشته نشده است، ابراز کرد: یک مقدار ناشی از شرایط و زمانبر بودن آن است و یک مقدار زیادی هم به‌خاطر بدعهدی‌ها و شیطنت‌هایی است که آنها در صحنه عمل به طرق دیگری نشان دادند. عراقچی ادامه داد: من نمی‌گویم آنها تعهدات خود را انجام دادند، بلکه می‌گویم طبق برجام روی کاغذ انجام دادند و کارهایی که در قوانین خود روی کاغذ باید انجام می‌دادند را انجام دادند و از این جهت نمی‌شود ایرادی گرفت ولی از جهت اجرای تحریم‌ها در صحنه عملی ایرادات مفصل است.

سوءتفاهم چهارم

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه سوءتفاهم دیگری که باید به آن اشاره کنم، این است که معتقدیم تحریم‌هایی که برداشته شده هنوز در عمل آثار خود را نشان نداده است، گفت: این کاملا درست است، اما به این معنی نیست که هیچ گشایشی در عرصه اقتصادی کشور صورت نگرفته است. عراقچی افزود: باید به این دو وجه توجه داشته باشیم، در حالی که خیلی از انتظارات ما برآورده نشده است، خیلی از انتظارات ما هم برآورده شده است.

او به گزارشی که به کمیسیون امنیت ملی مجلس ارائه شده، اشاره کرد و گفت: در گزارشی که به مجلس ارائه شد به‌صورت ریز و مشروح درخصوص دستاوردهای برجام صحبت شده است. به گشایش‌هایی که صورت گرفته و گشایش‌هایی که صورت نگرفته؛ موانعی که وجود دارد و جاهایی که مشکلات حل شده یا نشده به‌صورت دقیق اشاره شده است. معاون وزیر امورخارجه ادامه داد: این درست است که ما به برداشته شدن تحریم‌ها ایراداتی داریم که انتظارات ما در حدی که می‌خواستیم برآورده نشده است اما این‌طور هم نیست که در نقطه صفر باشیم. عراقچی گفت: نسبت به ۶ ماه پیش که برجام شروع به اجرایی شدن شد، به اعتقاد ما روند گشایش‌های اقتصادی در کشور روند معقول و سرعت نسبتا خوبی را طی کرده است اما هنوز اینکه این گشایش‌ها در زندگی مردم و در زندگی اقتصادی کشور خودش را نشان دهند؛ حتما فاصله داریم و حتما هم موکول به برجام نیست.

آثار برجام در چهار حوزه

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با اشاره به ارائه گزارش سه ماهه دوم وزارت امورخارجه به مجلس شورای اسلامی درباره اجرای برجام گفت: «آثار تحریم در چهار حوزه مالی، بانکی و بیمه، نفت، گاز و پتروشیمی، حمل‌ونقل و صنعت و تجارت مورد بررسی قرار می‌گیرد. در حوزه انرژی، حمل‌ونقل و صنعت و تجارت شرایط تقریبا به حالت عادی برگشته اما در حوزه مالی و بانکی مشکلات جدی داریم، البته گشایش‌هایی نیز وجود داشته است.»

مالی و بانکی

عباس عراقچی با بیان اینکه در حوزه مالی و بانکی اگرچه گشایش‌های خوبی صورت گرفته، اما معضل اصلی عدم ورود بانک‌های بزرگ بین‌المللی برقرار است و بانک‌های بزرگ وارد کار بانکی با ایران نشده‌اند، گفت: «فضای لازم و اعتماد بخشی ایجاد نشده است که ناشی از فضای بیرون برجام است. آمریکایی‌ها کمال سوءاستفاده را کردند و همین تلقی است که تلقی به بدعهدی و عدم حسن نیت آنها می‌شود و فضای لازم را فراهم نکردند.» معاون وزیر امورخارجه با بیان اینکه ایجاد فضای لازم برای اجرای برجام جزو وظایف برجامی است، گفت: آنها شرایط لازم را برای رفع تحریم‌ها و بازگشت به حالت معمول انجام نداده‌اند و حتی در بعضی جاها فضای مخربی ایجاد کردند و این چالش ادامه دارد.

عراقچی در عین حال گفت: بانک مرکزی به منابع خود دسترسی دارد. ممکن است در انتقال پول به‌صورت خاصی مشکل وجود داشته باشد، اما بانک مرکزی مدیریت منابع ارزی در خارج از کشور را در دست دارد و این‌طور نیست که منابع ارزی در خارج مسدود باشد و این منابع آزاد شده است. او یادآور شد: یکی از شاخص‌ها برای بررسی این مساله شاخص تخصیص ارز در بانک مرکزی است که تخصیص ارز به روز رسیده است و هر متقاضی که به ارز نیاز داشته باشد در صورت داشتن اسناد مثبته و پرداخت معادل ریالی همان روز ارز مورد نیاز را تحویل می‌گیرد و این در حالی است که قبل از برجام متقاضیان در نوبت چهارماهه در صف می‌ماندند.

به گفته عراقچی در حوزه روابط کارگزاری و گشایش ال سی و دسترسی به منابع تبدیل ارز مشکلات رفع شده و با این حال هنوز شرایط به وضعیت مطلوب برنگشته است اما این‌طور است که وضع نامطلوبی داشته باشیم. معاون وزیر امورخارجه ادامه داد: برای مثال اگر قبل از برجام در ازای مصرف ۱۰۰واحد انرژی ۲۰ واحد نتیجه می‌گرفتیم در حال حاضر این رقم به ۶۰ یا ۷۹ واحد رسیده است. عراقچی یادآور شد: حتما تا فاصله مطلوب فاصله داریم و دلیل نمی‌شود که مطالبات از قبل را برای بازگشایی کامل درخواست نکنیم.

نفت، گاز و پتروشیمی

عراقچی در بیان آثار برجام در حوزه نفت و گاز با بیان اینکه فروش نفت به حالت سابق خود برمی‌گردد، ابراز کرد: «کسی توقع ندارد یک شبه کاهش یک و نیم میلیون بشکه‌ای را جبران کنیم چرا که بازارها از دست رفته و قراردادهای جدید زمانبر است. ما در مدت ۶ ماه به دو میلیون بشکه برگشتیم در حالی که قبل از اعمال تحریم‌ها میزان فروش نفت، دو و نیم میلیون بشکه بود و ظرف ماه‌های آینده ۵۰۰ هزار بشکه نیز جبران می‌شود.» او با اشاره به گشایش‌های ایجاد شده در فروش میعانات گازی و صادرات پتروشیمی ابراز کرد: صادرات پتروشیمی طی این مدت ۳۵ درصد رشد یافته است و در حوزه نفتی مشکلات جدی وجود ندارد به‌طوری که وزارت نفت به منابع خود دسترسی دارد. رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه طی این مدت، پنج میلیارد دلار از امارات و دو میلیارد یورو از چین دریافت کرده‌ایم، ادامه داد: در مورد بیمه کشتی‌ها و نفتکش‌ها نیز مشکلات حل شده و هیچ مشکلی وجود ندارد و اگر مشکلی وجود دارد مربوط به یک حساب بانکی یا کشور خاص است و مشکل برجام نیست.

حمل‌ونقل

عراقچی همچنین با بیان اینکه در بحث حمل‌ونقل و بیمه کشتی‌ها مشکلات برطرف شده است، ابراز کرد: رفت و آمدها در مسیرهای جدید انجام می‌شود و کشتی‌های خارجی نیز رفت و آمدهای خود را آغاز کرده‌اند. او یادآور شد: علاوه بر این در حوزه هوایی خریدهایی انجام می‌شود و در مورد سوخت هواپیما نیز مشکلات در بیشتر موارد غیر از یکی، دو مورد حل شده است.

صنعت و تجارت

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام درخصوص آثار برجام در حوزه صنعت و تجارت هم افزود: «هیات‌های متعددی را داشته‌ایم و قراردادهایی منعقد شده است که البته اجرای این قراردادها زمانبر هستند و سرمایه‌گذاری طول می‌کشد ولی روال کار به خوبی پیش می‌رود.»

جابه‌جایی موردی خط قرمزها

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در ادامه نشست خبری خود از جابه‌جایی برخی خط قرمزها در طول مذاکرات هسته‌ای خبر داد و گفت: کسی نمی‌تواند ما را متهم کند که سرخود اقدام کرده‌ایم. سیدعباس عراقچی با بیان اینکه در مواردی خط قرمزها جابه‌جا شد، افزود: «یکی از آنها این بود که باید همه تحریم‌ها لغو می‌شد. آمریکاییان گفتند دولت نمی‌تواند تحریم‌های مصوبه کنگره را لغو کند و اگر ما اصرار می‌کردیم به معنای عدم توافق بود.» او ادامه داد: «در دو سه مورد، وزیر خارجه گزارشی خدمت رهبر معظم انقلاب داد و خط قرمزها جابه‌جا شد. این‌گونه نبود که ما سرخود اقدام کرده باشیم.»

مراقب تله‌های رسانه‌ای باشیم

معاون وزیر امور خارجه در مورد بتن‌گیری رآکتور اراک با بیان اینکه سیمان و بتن یک ترفند آمریکایی بود و ما هم در داخل گرفتار شدیم، گفت: «یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای ما در برجام تثبیت رآکتور آب سنگین اراک است و چیزی که آمریکایی‌ها به هیچ‌وجه مایل نبودند به‌صورت واضح و علنی درباره آن مذاکره کنند، آب سنگین بود که بارها گفته بودند اجازه آب سنگین نخواهیم داد و در اوایل مذاکرات، غربی‌ها حاضر نبودند حتی اسم رآکتور اراک و رآکتور آب سنگین را به کار ببرند.» عراقچی ادامه داد: وقتی قرار شد مخزن رآکتور اراک را دربیاوریم و با مخزن مدرن‌تری که تولید پلوتونیوم در آن کم شود، جایگزین کنیم، بحث بود که مخزن قطعه قطعه شود یا اینکه در لوله آن مخزن بتن پر شود تا مشکل احیای مجدد وجود نداشته باشد.

او اضافه کرد: دوستان گفتند بهتر است بتن در آن ریخته و شکل ظاهر آن حفظ شود. در یک مخزن که کارآیی ندارد در حفره‌های آن بتن ریخته شود با اینکه اراک را سیمان گرفتند، فرق دارد. این تبلیغاتی بود که بلافاصله آمریکایی‌ها شروع کردند چون خیلی باخته بودند گفتند که بتن گرفتیم. معاون وزیر امور خارجه اضافه کرد: این بحث بتن در داخل کشور هم خودش یک موضوع شد. درعین اینکه استقبال می‌کنم مسائل مربوط به کار تیم مذاکره‌کننده کاملا شفاف‌سازی شود، اما باید مراقب باشیم در تله ترفندهای خبری و رسانه‌ای طرف‌های مقابل قرار نگیریم.