۰۷:۴۱:۱۵ گروه بورس- هدیه لطفی: استقبال بازار سرمایه از جلسه شورای حکام، رشد تمامی متغیرها در بورس و فرابورس را به دنبال داشت به‌طوری‌که شاخص کل بورس با ثبت ۱۷ واحد افزایش و آیفکس نیز با ۸ واحد افزایش به استقبال اخبار مثبت از جلسه روز گذشته شورای حکام رفتند.

روز گذشته تمام فعالان سیاسی و اقتصادی کشور به ویژه سرمایه‌گذاران بورسی چشم به راه انتشار اخبار نهایی از جلسه شورای حکام یا به عبارتی نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بررسی پیش‌نویس برجام بودند چراکه قطع به یقین اعلام این گزارش بسیاری از ابهامات سیاست خارجی سایه افکنده بر سر بورس را مرتفع خواهد کرد؛ پس از بسته شدن پرونده PMD در شورای حکام، باید منتظر ماند و دید که زمان دقیق لغو تحریم‌های بین‌المللی چگونه تعیین خواهد شد؛ موضوعی که مهم‌ترین و اصلی ترین هدف تیم سیاسی کشورمان از برگزاری مذاکرات دو سال اخیر با گروه ۱+۵ بوده است.

این در حالی است که در کنار خوش‌بینی به مسائل مزبور، عامل دیگری همچنان در بازار پابرجا است که مانع از رشد بیشتر شاخص و بازگشت اطمینان به بازار و در واقع تشکیل یک پارادوکس در بورس شده است؛ نوسان قیمت نفت در روزهای اخیر که سیر نزولی را در پیش گرفته به افت قیمت‌های جهانی سایر کالاها منجر شده است و از آنجا که حدود نیمی از بازار سرمایه چرخشی بر محور کالایی دارد بالطبع تغییرات مزبور بیشترین تاثیر را بر بورس خواهد داشت که این امر همچنان تقابل فروشندگان را در بازار سرمایه به دنبال دارد. «دنیای اقتصاد» در تحلیل شرایط فعلی سیاسی و اقتصاد ایران و جهان این پارادوکس رفتاری را بر بازار سرمایه مورد بررسی قرار داده که هر چند برآیند عوامل مزبور برون‌رفت بازار از روند رکودی را محتمل‌تر نشان می‌دهد، اما شاخص بازار سهام در هفته‌ جاری نتوانست ثبات خود را در سطح ۶۳ هزار واحدی حفظ کند و ۳/ ۰ درصد کاهش را در این مدت تجربه کرده است. به این ترتیب، نوسانات شاخص بورس از ابتدای سال کماکان در سطح زیان ۴۷/ ۰ درصد قرار دارد و نسبت به روزهای اوج بورس در نیمه دی‌ماه ۹۲ نیز زیان بیش از ۵/ ۳۰ درصدی را نشان می‌دهد.

روزهای مثبت بورس آغاز شده است؟

در این راستا مهدی طحانی، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه معتقد است که پارادوکس فرصت‌ها و چالش‌ها مهم‌ترین‌ معضل کنونی بازار سرمایه است؛ از یک طرف چشم‌انداز مثبت سیاسی کشور و برطرف شدن مناقشه هسته‌ای، بازگشت موج جدیدی از خریداران را به بورس نوید می‌دهد و در مقابل نوسانات در قیمت‌های جهانی به چالشی بزرگ برای بورس تبدیل شده که باعث خروج هر چه بیشتر نقدینگی می‌شود. وی ادامه داد: در حال حاضر نرخ کالاهای جهانی از لحاظ ارزش اسمی با کاهش شدیدی به قیمت‌های حدود ۳۰ سال گذشته بازگشته‌اند که هر چند این ریزش‌ها واکنشی بیش از حد معقول بوده اما با توجه به فاصله اقتصاد ایران از المان‌های دنیا، هنوز نقطه مثبتی برای اقتصاد ایران به چشم می‌خورد. طحانی با اشاره به این مطلب که ظرف اقتصاد ایران برای رسیدن به شاخص‌های جهانی هنوز خالی است، گفت: اقتصاد کشور پتانسیل بالایی برای رسیدن و همگام شدن با اقتصاد جهانی دارد که با جذب سرمایه‌گذاری در فرصت‌های جدید می‌توانیم به مولفه‌های اساسی نزدیک‌تر شویم. بر این اساس، وزنه خوش‌بینی در وضعیت کنونی اقتصاد کشور سنگین‌تر خواهد بود.

مدیر عامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه در ادامه با اظهار این مطلب که رکود ۲ ساله بورس به اتمام رسیده، گفت: روند مثبت بورس با توجه به نهایی شدن مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها که از جلسه دیروز به‌طور عملی آغاز شد و به دنبال آن سوئیفت و آغاز ورود سرمایه‌گذاران خارجی که به احتمال زیاد از هفته‌های آینده استارت می‌خورد، تداوم این موج مثبت را در پی خواهد داشت. بنابراین، در صورت مدیریت صحیح بحران رکود در اقتصاد توسط دولت، می‌توان رونق را در بازارها مشاهده کرد. به گفته طحانی، سیاست‌های پولی و انبساطی در کنار مشوق‌هایی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی بازارهای اقتصادی را در کوتاه‌مدت با رشد همراه می‌کند اما برای تداوم روند بلند‌مدت این رشدها باید دولت متهورانه‌تر و با ارائه راهکارهای عملی به رونق اقتصاد اهتمام بورزد. مدیر عامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه در ادامه خاطرنشان کرد: صنعت خودرو به دلیل وجود اقدامات مثبت برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی و همچنین بانکی‌ها به دلیل رفع تحریم‌های سوئیفت از یکسو و کاهش نرخ سود بین بانکی از سوی دیگر می‌توانند دو صنعتی باشند که نسبت به دیگر صنایع بورسی واکنش زودتر و مثبت‌تری را از خود نشان دهند.

در بازار چه گذشت؟

در جریان معاملات دیروز نه تنها تمامی شاخص‌های با اهمیت بازار با افزایش همراه شدند بلکه حجم و ارزش کل معاملات نیز با افزایش روبه‌رو‌ شدند به‌طوری‌که در مجموع روز گذشته بیش از ۳۷۵ میلیون و ۶۰۰ هزار برگه اوراق بهادار به ارزش ۶/ ۷۴۴ میلیارد ریال داد‌و‌ستد شد که در مقایسه با معاملات روز دوشنبه افزایش ۳/ ۱۳ درصدی حجم و ۸/ ۲۲ درصدی ارزش را به ثبت رساند، به این ترتیب ارزش بازار روز بورس بالغ بر ۲۶۹ هزار میلیارد تومان شد. در این روز بانک ملت و بانک صادرات هر کدام به ترتیب با معاملات ۲/ ۴۴ و ۶/ ۳۲ میلیون سهمی و همچنین حق تقدم فولاد مبارکه اصفهان با جابه‌جا‌یی ۵/ ۳۵ میلیون حق‌تقدم، بیشترین حجم معاملات را به‌خود اختصاص دادند؛ مگسال نیز با مبادلات بیش از ۸۹ میلیارد ریال بیشترین ارزش معاملات را کسب کرد.

همچنین در پایان معاملات روز گذشته شاخص کل بورس پس از چند روز کاهش با ۱۷ واحد رشد مواجه شد و در ارتفاع ۶۲ هزار و ۲۳۳ واحدی ایستاد که بانکی‌ها از جمله بانک انصار با ۱۹ واحد و بانک تجارت با ۱۶ واحد تاثیر مثبت به همراه تاثیر مثبت ۱۳ واحدی و پالایش نفت بندرعباس، بیشترین نقش را در رشد مزبور داشتند و توانستند تاثیر منفی نمادهای تاپیکو، مپنا و خدمات انفورماتیک را خنثی کنند. طی معاملات دیروز نماد معاملاتی شرکت‌های نوسازی و ساختمان تهران، صنایع شیمیایی ایران، حفاری شمال، حق‌تقدم خرید سهام فیبر ایران، اوراق مشارکت شهرداری دزفول، اوراق مشارکت شهرداری شیراز، اوراق مشارکت شهرداری مشهد، اوراق اجاره واسط مالی مرداد، اوراق اجاره واسط مالی مهر، از سوی ناظر بازار سهام متوقف و در مقابل نماد معاملاتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران، تایدواتر خاورمیانه، موتوژن، ایران ارقام، پارس الکتریک و حق تقدم خرید سهام بیمه سامان بازگشایی شدند.

فرابورس نیز روز گذشته با بیش از ۸ واحد رشد در محدوده ۶۸۹ واحدی متوقف شد که پتروشیمی مارون و پالایش نفت تهران بیشترین تاثیر را در این روند داشتند. همچنین در مجموع این بازار داد و ستد بیش از ۷۶ میلیون برگه اوراق بهادار به ارزش یک هزار و ۴۲۷ میلیارد ریال به ثبت رسید که «دی» با معاملات ۲/ ۷ میلیون سهمی بیشترین حجم و بهمن دیزل با معاملاتی به ارزش ۱۴ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند. بر اساس این گزارش، سهام قند شیروان در کنار قند چهارمحال و مواد ویژه لیا بیشترین افزایش قیمت را داشتند و در سوی دیگر بازار، سهام شرکت‌های معادن مس تکنار، تدبیرگران فارس و خوزستان و روان فن‌آور با بیشترین افت قیمت روبه‌رو‌ شد. همچنین در روز گذشته بلوک ۴۶/ ۲۵ درصدی سهام کارخانجات مخابراتی ایران به‌عنوان اولین و بزرگ‌ترین تولید‌کننده تجهیزات مخابراتی کشور به قیمت پایه هر سهم ۶۲۳ ریال و قیمت پایه کل ۲۲۲ میلیارد و ۳۷۲ میلیون و ۵۲۴ هزار و ۱۴۳ ریال در بازار سوم واگذار شد. در بازار ابزارهای نوین مالی، بیشترین حجم معاملات ETF به صندوق سرمایه‌گذاری اعتماد آفرین پارسیان با خرید و فروش یک میلیون و ۴۳۰ هزار سهم اختصاص یافت و بیشترین حجم معاملات در بازار اوراق با درآمد ثابت هم متعلق به معامله ۵۰۰ هزار ورقه مشارکت شهرداری شیراز بود. در روز جاری ۴۹ میلیارد و ۷۵۰ میلیون ریال اسناد خزانه اسلامی معامله شد که نرخ سود موثر آن تا سررسید با توجه به قیمت ۹۴۵ هزار و ۹۴۸ریالی هر اوراق در روز گذشته به ۶/ ۲۵ درصد رسید.

۰۷:۳۷:۱۹ گروه بورس – زهرا رحیمی: روز گذشته شاخص کل بورس شاهد تقابل پایاپای عرضه و تقاضای سهام بود و در همین راستا نیز پس از ریزش در دو روز یکشنبه و دوشنبه در نهایت رشد ناچیز ۱۷ واحدی معادل ۰۳/ ۰ درصد را در کارنامه خود ثبت کرد. در دو روز ماقبل شاهد افت قیمتی در عمده نمادهای اثر‌پذیر از بازار‌های کالایی بودیم، البته این ریزش‌ها بسیار کمتر از پیش‌بینی‌ها اتفاق افتاد که به نظر می‌رسد به دلیل رسیدن قیمت‌ها به ارزش اسمی و همچنین خوش‌بینی‌ها به نشست حکام بود که دیروز برگزار شد. (در لحظه تنظیم این گزارش خبری از نتیجه این نشست منتشر نشده است.) به هر ترتیب بیشتر پیش‌بینی‌ها حکایت از اجرایی شدن برجام و همچنین عزم طرفین بر اجرای برنامه رفع تحریم‌ها مطابق زمان‌بندی‌ها دارد که نشانه‌های این انتظار را در فضای کلی بازار دیروز می‌توان مشاهده کرد.

بررسی نوسانات شاخص صنایع مختلف در بورس تهران حاکی از توازن صنایع مثبت و منفی در بازار است. به‌طوری که از بین ۳۷ صنعت بورسی شاخص ۱۷ صنعت با رشد و شاخص ۱۸ صنعت با افت مواجه بوده‌اند. گروه زراعت با تک‌نماد «زمگسا» پر‌بازده‌ترین صنعت بازار دیروز بود، این در حالی است که این سهم در هفت روز معاملاتی اخیر در مسیر نزولی حرکت می‌کرد. محصولات کاغذی با ثبت افت ۲۱/ ۲ درصد رتبه اول زیان‌ده‌ترین گروه بازار دیروز را به خود اختصاص داد. بیشترین حجم و ارزش معاملات دیروز در اختیار گروه بانکی بود.پس از گروه بانکی، خودرویی‌ها بیشترین حجم و گروه زراعت بیشترین ارزش معاملات بازار را در اختیار داشت.

حمل‌و‌نقلی‌ها چشم انتظار اجرایی شدن برجام
یکی از گروه‌های تحت تاثیر مستقیم از بحث رفع تحریم‌ها گروه حمل‌‌و‌نقل است که در بازار دیروز در آستانه نشست حکام بازدهی ۰۸/ ۰ درصدی را ثبت کردند. هرچند این گروه در شرایط رکودی بازار نیز وضعیت متفاوتی از شرایط کلی بازار را تجربه کرده بود اما کارشناسان معتقدند این شرکت‌ها در صورت رفع تحریم‌ها و بازگشت شرکت‌های کشتیرانی به شبکه حمل‌‌و‌نقل دریایی بین‌المللی شرایط بسیار مناسبی را تجربه خواهند کرد.

در مورد وضعیت گروه حمل‌‌و‌نقل، یاسر حمزه‌نژادی کارشناس بازار سهام گفت: نمادهای زیر‌مجموعه گروه حمل‌‌و‌نقل روز گذشته همچون دیگر نمادهای فعال در بازار به پیشواز نشست حکام رفتند و نوسانات مثبتی را رقم زدند و از آنجا که این گروه در صدر صنایعی است که بیشترین تاثیر مثبت از بحث هسته‌ای را می‌پذیرد، پیش‌بینی می‌شود وضعیت بنیادی این شرکت‌ها با اجرایی شدن برجام به طرز چشمگیری تغییر یابد.

حمزه‌نژادی افزود: در این گروه دیروز مجمع فوق‌العاده «حتاید» برگزار شد که به افزایش سرمایه از ۶۰ میلیارد تومان به ۱۰۰ میلیارد تومان از محل سود انباشته انجامید. ضمن اینکه از یک برنامه دیگر برای افزایش سرمایه در آینده نزدیک خبر داده شد.حمزه نژادی افزود: دو نماد «حکشتی» و «حسینا» بیشترین تاثیر مثبت را از اجرایی شدن برجام می‌پذیرند.در این نماد‌ها پس از توافق هسته‌ای تلاش‌هایی نیز در راستای انعقاد قرارداد با شرکت‌های خارجی صورت گرفته است. در جریان معاملات دیروز در گروه حمل‌‌و‌نقل «حتوکا» بیشترین رشد قیمتی را تجربه کرد. به جز نماد «حفارس» دیگر نمادهای زیر‌مجموعه این گروه نیز سبزپوش بودند. «حتوکا» بیشترین حجم و ارزش معاملات را به نام خود ثبت کرد. «حتاید» که چهارشنبه هفته گذشته به منظور برگزاری مجمع عمومی فوق العاده سالانه بسته شده بود، در جریان معاملات دیروز به بازار بازگشت و رشد ۱۴/ ۱ درصدی را تجربه کرد.

سیمانی‌ها در مسیر نزولی
عمده نماد‌های گروه سیمانی، روز گذشته در معرض افت قیمتی قرار گرفتند و به جز سه نماد «سرود»، «سبهان» و «سفانو» دیگر نمادهای زیر‌مجموعه این گروه قرمزپوش شدند که در نهایت منجر به افت ۲۳/ ۰ درصدی شاخص این گروه شد. در این گروه تعطیلی برخی شرکت‌ها در آستانه فصل زمستان، شرایط بحرانی این گروه (یعنی مازاد عرضه در اثررکود در بخش ساخت و ساز و همچنین از دست رفتن بازار صادراتی عراق) را تشدید و وضعیت سود آوری این شرکت‌ها را بیش از گذشته با چالش مواجه کرده است. ضمن اینکه دولت نیز بدهی‌های قبلی خود را با شرکت‌های زیر‌مجموعه این گروه تسویه نکرده و این عامل نیز موجب افزایش هزینه شرکت‌های این گروه شده است.

۰۷:۳۶:۵۹ محمدحسین بابالو: بازار محصولات پتروشیمی با محوریت پلیمرها مدتی است که شرایط جذابی ندارد. پایین بودن نسبی حجم معاملات در بورس کالا، افت عرضه‌ها در بازار داخلی و نهایتا صعودی شدن قیمت‌ها برخی از واقعیت‌های بازار را تشکیل می‌دهد که شرایط جذابی را ترسیم نخواهد کرد. با توجه به واردشدن به روزهای سرد سال و افت تقاضا برای حجم بزرگی از محصولات پلیمری، عدم جذابیت بازارهای صادراتی محصولات نهایی همچون بازار عراق یا سوریه، مشکلات نقدینگی، نوسان قیمت دلار و سقوط بهای نفت خام در بازارهای جهانی، دورنمای روشنی پیش روی بازار قرار نداد که می‌تواند سیگنال خطرناکی برای حجم تولید در صنایع پایین‌دستی رقم بزند.

هم‌اکنون حجم عرضه‌ها به بازار داخلی با محوریت بورس کالا کاهش یافته که نهایتا به برتری تقاضا بر عرضه‌ها منجر شده است. این رخداد که در گذشته به صراحت به آن اشاره شد را باید جدی گرفت زیرا رشد قیمت مواد اولیه و رکود تولید نهایتا به رکود تورمی در بازار منجر می‌شود که رخدادی بسیار خطرناک تلقی می‌شود.

معاملات محصولات پلیمری در بورس کالای ایران
روز گذشته در رینگ محصولات پتروشیمی بورس کالا شاهد یک روز آرام و کم نوسان بودیم تا جایی که بخش بزرگی از عرضه‌ها بدون مشتری ماند و نهایتا وارد مچینگ شد. این در حالی است که پس از افت محسوس حجم معاملات در هفته‌های گذشته، این بار و پس از اعلام قیمت‌های پایه جدید انتظارات بسیاری از این بازار وجود داشت ولی نتوانست ذهنیت فعالان بورس کالا را از حجم معاملات برآورده سازد. از سوی دیگر برخی از عرضه‌کنندگان نیز با کاهش محدود عرضه‌های خود شرایط جذابی را برای خریداران فراهم نکردند تا در نهایت بازگشت خریداران نتواند شرایط جذابی را با افزایش محسوس حجم معاملات به ثبت برساند. بخش بزرگی از معاملات در روز گذشته به گریدهای سبک پلی‌اتیلن‌ها مربوط بود که نشان می‌دهد بازار از عمق و وسعت مطلوبی برخوردار نیست زیرا این قبیل کالاها از شرایط فنی خاص خود برخوردار هستند.

بالابودن جذابیت گریدهای OFF همچون گذشته، توجه بازار به کالاهای پرمخاطبی همچون PVC و دقیق تر گریدهای S65 و S57، پلی‌اتیلن ترفتالات نساجی TG641، پلی‌اتیلن سنگین اکستروژن EX3، پلی‌پروپیلن شیمیایی EP2X83CE، پلی‌پروپیلن فیلم HP525J، پلی‌استایرن مقاوم ۷۲۴۰ و پلی‌استایرن معمولی ۱۵۴۰، افزایش عرضه‌های سلف، رشد معاملات سلف – مچینگ، کم توجهی بازار به بسیاری از گریدهای پرمخاطب، عدم پوشش انتظارات درخصوص عرضه گریدهای سنگین، آرامش فراگیر در معامله‌گریدهای سبک، کم توجهی بازار به پلی‌پروپیلن‌های شیمیایی و شرایط بهتر معاملات در انواع نساجی پلی‌پروپیلن‌ها، ترس بازار از کاهش مجدد قیمت‌ها در کنار سقوط بهای جهانی نفت خام و افت دلار و همچنین انتظار برای مشخص شدن نتیجه پرونده هسته‌ای ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی را می‌توان مهم‌ترین‌ ویژگی‌های معاملات پلیمرها در بورس کالای ایران برشمرد.

با توجه به این موارد باید گفت هنوز جذابیت خرید در بازار ایجاد نشده و در کنار مشکلات فراگیر نقدینگی و متاسفانه عدم بازپرداخت بدهی‌های پیشین و افزایش مطالبات معوق از واحدهای تولیدی نمی‌توان انتظار چندانی از بازار داشت ولی شرایط فوق نیز قابل پذیرش نیست. با توجه به پایین بودن جدی موجودی انبارها در بازار داخلی، ضعف معاملات در بورس کالا به هیچ عنوان سیگنال مثبتی برای بازار به همراه نخواهد داشت و ضعف عرضه‌ها را تشدید می‌کند که به افزایش مداوم قیمت‌ها در بازار داخلی منتهی خواهد شد.

رشد قیمت‌ها پس از سه هفته نزول
در بازار داخلی محصولات پتروشیمی در روز سه‌شنبه شاهد رشد قیمت اغلب گریدها بودیم تا جایی که بیشتر محصولات پلیمری رشد نرخ پیدا کردند که می‌توان از آن به‌عنوان یک صعود قدرتمند یاد کرد. این افزایش نرخ که در کنار کاهش قیمت‌های پایه به ثبت رسید تنها به دلیل بازگشت خریداران و پایین بودن موجودی انبارها است که باعث شد تقاضا بر عرضه‌ها پیشی بگیرد. این نکته یعنی دورنمای افزایش قیمت‌ها، مطلبی است که در روزهای گذشته بارها به آن اشاره و نسبت به تغییر شرایط بازار هشدارهای لازم داده شد. همیشه پس از افت حجم معاملات در بورس کالا شاهد کاهش عرضه در بازار داخلی هستیم که خود سیگنالی برای رشد نرخ‌ها است. از سوی دیگر عقب‌نشینی خریداران در دو هفته گذشته بازار را وارد یک فاز شکننده کرد که نهایتا به جهش شتابان قیمت‌ها منجر شد که غالب گریدهای پلیمری را نیز در بر گرفت.

نکته مهم در رشد قیمت‌ها را باید افزایش بهای اغلب گریدهای سنگین دانست تا جایی که این گریدها به نسبت گریدهای سبک رشد نرخ بیشتری را ثبت کردند که نشان‌دهنده شرایط خاص تولید است. این در حالی بود که در هفته‌های گذشته حجم معامله این قبیل کالاها در بورس افت داشته که باز هم زمینه را برای افزایش قیمت‌ها فراهم کرد. با توجه به شرایط و ویژگی‌های فنی این بازار شاهد آن نیز بودیم که گریدهای سبک رشد قیمت کمتری را تجربه کردند که البته با توجه به کاهش تقاضای محصولات نایلونی در روزهای سرد سال، افت تقاضا برای این گروه کالایی چندان دور از انتظار نیست.

با توجه به جهش شتابان قیمت‌ها در روز گذشته، می‌توان به ادامه این روند هرچند با شیبی آرام‌تر امیدوار بود که باعث خواهد شد هفته‌ای صعودی در بازار پلیمرها در نهایت به ثبت برسد. این در حالی است که اغلب روند عمومی قیمت‌ها در بازارهای کالایی و مخصوصا بازار پلیمرها حالت ممتد و ادامه‌داری داشته که باعث خواهد شد امیدواری‌ها به افزایش نرخ، تقویت شود. از طرف دیگر در کنار معاملات روز گذشته در بورس کالا انتظار داریم تا حجم عرضه‌ها به بازار تقویت شود اما این فرآیند زمان‌بر خواهد بود و در کنار زمان مورد نیاز برای تسویه وجوه، تخصیص و آزادسازی حواله فروش و همچنین بارگیری، حمل و تحویل در بنگاه، شاید حجم عرضه‌ها در بازار به سرعت افزایش پیدا نکند. البته با توجه به تجربه‌های گذشته، بسیاری از فعالان بازار اجناس خریداری شده در بورس را پیش‌فروش کرده بنابراین حجم عرضه‌ها در کل افزایش خواهد داشت.

مکانیزم نوسان قیمت در بازار پلیمرها چیست؟
سیکل اقتصادی عبارت است از؛ دوره‌های مختلف رکود و رونق که همیشه متناوب یکدیگر نوسان کرده و قیمت‌ها را تغییر می‌دهد. این مطلب به آن معنا است که همیشه بعد از هر دوره رونق اقتصادی به آن یا رشد قیمت‌ها، برخی از خریداران از بازار خارج شده و برخی دیگر با افزایش فعالیت خود، حجم عرضه‌ها را افزایش می‌دهند. این رویکرد باعث خواهد شد که حجم عرضه‌ها در برابر تقاضا در بازار افزایش یافته که به افت قیمت‌ها منجر می‌شود. نوسان قیمت در این مکانیزم در برخی بازارها و صنایع در چند سال متمادی تجربه شده و در برخی دیگر در فاصله چند هفته به ثبت می‌رسد.

در بازار پلیمرها این نوسان قیمت به گونه‌ای ساده‌تر خودنمایی می‌کند یعنی با افزایش حجم معاملات در بورس کالا شاهد افزایش حجم عرضه‌ها هستیم که می‌تواند به افزایش موجودی انبارها منتهی شود. این در حالی است که نوسان تقاضا در پاره‌ای از اوقات اجازه شفاف شدن واقعیت‌های بازار را با نوسان قیمت‌ها نداده و می‌تواند دره رکود را عمیق‌تر کند. با توجه به این موارد بهتر است تا فعالان بازار توجه بیشتری به حجم معاملات در بورس کالا داشته باشند زیرا سیگنال مهم و اصلی در جریان تغذیه بازار از مواد اولیه به شمار می‌رود. از سوی دیگر نوسان تقاضا نیز در فصول مختلف سال متفاوت است ولی بخش بزرگی از تقاضا حالت دائمی داشته و دارد.

۰۷:۳۶:۳۵ دنیای اقتصاد: کمیته بازار آزاد فدرال رزرو ایالات‌متحده ممکن است امشب برای اولین بار طی یک دهه گذشته نرخ بهره وجوه فدرال را افزایش دهد. انقباض سیاست پولی مهم‌ترین بانک مرکزی جهان قطعا بازارهای مالی و کالایی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اما مساله این است که بازارها ماه‌ها است با پیش‌بینی افزایش نرخ‌های بهره آمریکا، روندهای خاصی را تجربه کرده‌اند و این امر نحوه واکنش آنها پس از افزایش احتمالی نرخ بهره در پایان نشست امشب را با ابهام مواجه کرده است. احتمال این افزایش ۸۵ درصد عنوان شده است.

حمیدرضا آریان‌پور: سیاست پولی مهم‌ترین بانک مرکزی جهان، ممکن است امشب پس از حدود ۱۰ سال، انقباضی شود. کمیته بازار آزاد فدرال رزرو ایالات‌متحده، چهارشنبه شب در پایان آخرین نشست خود در سال ۲۰۱۵ میلادی، درباره اولین افزایش نرخ بهره وجوه فدرال از تابستان ۲۰۰۶ تصمیم خواهد گرفت، اتفاقی که بازارهای مالی و کالایی جهان مدت‌ها است گوش به زنگ آن هستند. همین انتظار، عامل ابهام بازارها در آخر وقت چهارشنبه و روزهای کاری پس از آن است.

قیمت‌های پیش‌خور؟

واکنش بازارها به انقباضی شدن سیاست پولی بانک مرکزی آمریکا مشخص است، اما آنچه واکنش قیمت‌ها و شاخص‌ها را نامشخص کرده این که بازارها ماه‌ها است که خود را با پیش‌بینی افزایش نرخ‌های بهره آمریکا تنظیم کرده‌اند. کمیته بازار آزاد فدرال رزرو در اکتبر ۲۰۱۴ با توجه به روند احیای بزرگ‌ترین اقتصاد جهان به برنامه «تسهیل کمی» یا خرید اوراق قرضه برای تزریق پول به اقتصادی که از سال ۲۰۰۷ گرفتار بحران شده بود، پایان داد تا بلافاصله حاضران و ناظران بازارهای گوناگون متوجه بحث افزایش نرخ‌های بهره شوند. پایان برنامه تسهیل کمی به این معنا بود که اعضای کمیته بازار آزاد فدرال رزرو دیر یا زود نرخ بهره را افزایش می‌دهند، با این همه عوامل مختلفی باعث تشدید احتیاط این کمیته شد. روند احیای ضعیف اقتصاد ایالات‌متحده از یکسو و چالش‌های متعدد اقتصاد جهان به‌خصوص روند رشد اقتصادهای اروپا، چین، ژاپن و دیگر اقتصادهای عمده، باعث شد تا کمیته بازار آزاد نشستی پس از نشست دیگر، افزایش نرخ بهره وجوه فدرال را به تعویق بیندازد. با این همه بازارها از اوایل سال ۲۰۱۵ و به‌ویژه از میانه‌های این سال میلادی، با حتمی دانستن افزایش نرخ‌های بهره آمریکا در آینده نزدیک یا دور، واکنش‌هایی نشان دادند. با جدی شدن بحث افزایش نرخ‌های بهره از میانه‌های سال جاری میلادی، بازارهای ارز و کالاهای پایه تحت‌تاثیر قرار گرفتند. شاخص دلار که ارزش پول آمریکا را در برابر ۶ ارز عمده جهانی مقایسه می‌کند، از میانه‌های تابستان خیز گرفت. خیز دلار کالاهای پایه را متاثر کرد و به‌خصوص کالاهایی که پناهگاه سرمایه بودند به دلیل پیش‌بینی ادامه احیای اقتصاد آمریکا رو به ضعف گذاشتند. این به آن معنا است که «پیش‌خور» شدن قیمت‌ها ممکن است، باعث واکنش معکوس انتظارات در آخر وقت چهارشنبه شود.

احتمالات معکوس

با توجه به ماهیت محتاط کمیته بازار آزاد، افزایش نرخ‌های بهره آمریکا هنوز هم امری قطعی نیست، اما بر اساس برآورد کارشناسان احتمال افزایش این نرخ اکنون بیشتر از ۸۵درصد است. نشست این کمیته که از روز گذشته آغاز شده،‌ امشب به کار خود پایان خواهد داد و افزایش احتمالی نرخ بهره وجوه فدرال به معنای اعتماد اعضای کمیته به روند احیای اقتصاد آمریکا است. اطمینان به روند احیا و پایان سیاست‌های پولی آسان، دلار آمریکا را بیش از پیش تقویت و کالاهای پایه را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد و همچنین بازارهای سهام را از سیاست‌های پولی انبساطی محروم خواهد کرد. این یعنی افزایش نرخ بهره وجوه فدرال قاعدتا باید دلار را گران‌تر و طلا و نفت و دیگر کالاهای پایه را ارزان‌تر و شاخص‌های بازارهای سهام را با افت مواجه کند، اما ماه‌ها حرکت بازارها بر اساس پیش‌بینی‌های پیش گفته، ممکن است روندی مخالف را شکل دهد. مثلا دلار ممکن است پیش از افزایش نرخ بهره، بیش از اندازه رشد کرده باشد و پس از رخ دادن این اتفاق، حتی با افت روبه‌رو شود یا فلز زرد ممکن است پیش‌تر چنان بیش از اندازه تضعیف شده باشد که پس از این رخداد، روندی دیگرگونه پیش بگیرد. مساله‌ای که بازارها پس از افزایش احتمالی نرخ بهره بر آن متمرکز خواهند شد، افزایش اندک نرخ بهره وجوه فدرال در نوبت اول و روند تدریجی آن در نوبت‌های دیگر است. این امر خود می‌تواند خنثی‌کننده بخشی از اثر انقباضی شدن سیاست‌ها باشد. نرخ بهره وجوه که چند سال است نزدیک به صفر مانده، اکنون در صورت افزایش، ‌بیشتر از ۲۵/ ۰ درصد رشد نخواهد کرد و اگر نشست دسامبر تاییدکننده این رشد باشد، بعید است که در نیمه نخست سال ۲۰۱۶ دو رشد دیگر نرخ را شاهد باشیم. با توجه به تمام این موضوعات معامله‌گران بازارهای مختلف همچنان با ابهام روبه‌رو خواهند بود تا تنها بتوان از سناریوهای مختلف در بازارهای مختلف حرف زد.

سناریوهای دلار قوی

در صورتی که بانک مرکزی آمریکا در نشست چهارشنبه شب بار دیگر در افزایش نرخ‌های بهره تردید کند، شاخص دلار قطعا با افت مواجه خواهد شد. ارزش دلار ایالات‌متحده بدون شک به قدرت اقتصاد آمریکا وابسته است و تردید چندباره فدرال رزرو در افزایش نرخ‌های بهره به معنای تردید نسبت به روند احیای اقتصاد آمریکا و در نتیجه عامل فشار روی ارزش دلار آمریکا است. با این همه، داده‌های خوبی که در ماه‌های اخیر از اقتصاد ایالات‌متحده منتشر شده چنان است که حتی چنین تردیدی نیز باعث تضعیف قابل توجه دلار نخواهد شد.

اما اگر نرخ بهره افزایش پیدا کند، دو حالت ممکن است. دلار ممکن است مانند ماه‌های گذشته از بحث این افزایش نفع ببرد و بر قدرت خود مقابل دیگر ارزها بیفزاید، اما حالت دیگر این است که دلاری که ماه‌ها از احتمال افزایش نرخ‌های بهره نفع برده، حالا ممکن است با معلوم شدن سیاست پولی بانک مرکزی آمریکا به تعدیل خیز ماه‌های گذشته بپردازد، اما حتی در حالت دوم نیز نباید انتظار افت قابل توجه دلار را داشت. اقتصاد آمریکا آنقدر قوی است که بتواند پول خود را قوی نگه دارد.

بیم و امید فلز زرد

وضعیت بازار کالاهای پایه نیز به همین ترتیب است. یکی از مهم‌ترین کالاهای این دسته که نفت رهبری آن را بر عهده دارد، طلا است. فلز زرد ماه‌ها است با پیش‌بینی‌های معامله‌گران رو به ضعف داشته است. اونس طلا که سال ۲۰۱۵ را با نوسان در محدوده‌های پایانی کانال ۱۱۰۰ دلار آغاز کرده بود، این روزها در میانه‌های کانال ۱۰۰۰ دلار نوسان می‌کند. موضوع افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا به دو طریق بر فلز زرد فشار وارد می‌آورد. اول اینکه افزایش نرخ بهره می‌تواند به تقویت دلار منجر شود و دلار قوی همیشه دشمن کالاهای پایه و خام بوده که عمدتا با این ارز خرید و فروش می‌شوند، اما چنین افزایش نرخی، نماد احیای اقتصاد آمریکا نیزهست و از این رو می‌تواند خرید طلا به‌عنوان سرمایه امن را کاهش دهد. طلا که مانند برخی از ارزها از پناهگاه‌های سرمایه است در شرایط بحرانی با افزایش تقاضا روبه‌رو می‌شود و از این رو، اعتماد به اقتصاد آمریکا، طلا را ارزان خواهد کرد.

اما آنچه در مورد دلار گفته شد، در مورد طلا نیز صدق می‌کند. طلا که ماه‌ها است از بیم اثر کاهشی افزایش نرخ بهره در حال افت بوده، حالا ممکن است با معلوم شدن سیاست پولی بانک مرکزی آمریکا از روند چند ماهه خود فاصله بگیرد و ضمن تعدیل قیمت‌ها، با رشد مواجه شود. رشد این کالای گرانبها به‌خصوص در موردی محتمل است که دلار تضعیف شود. البته افت بهای نفت خام، همچنان به‌عنوان عامل سرکوب طلا عمل خواهد کرد. در این شرایط، برخی از احتمال افت اونس به زیر مرز ۱۰۰۰ دلار هم سخن گفته‌اند.

پایان آسودگی سهام؟

بازارهای سهام آمریکا که بیشترین اثر را بر دیگر بازارهای سهام جهان دارند، در بحران مالی جهانی سال ۲۰۰۸ آسیب شدیدی دیدند، اما با آغاز روند احیا در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، شاخص‌های آمریکایی سهام هم با شرایط خوبی روبه‌رو شدند. سیاست تسهیل کمی چنان اثری بر این بازارها داشت که چند بازار سهام در ایالات‌متحده رکوردهای چند ساله شکستند و کمتر رو به ضعف گذاشتند. هر چه باشد سیاست‌های تحریکی و تسهیلی، بیش از هر بازاری به بازارهای سهام کمک می‌کند. بازارهای سهام آمریکا پیش از پایان سیاست‌های تسهیل کمی آمریکا در برخی مقاطع نگران پایان سیاست‌های تحریکی بودند، اما بعد از این اتفاق نگران انقباضی شدن سیاست‌ها شدند. نگرانی دوم نیز در ماه‌های گذشته در برخی مقاطع،‌ افت شاخص‌ها را رقم زد، اما حالا کاهش ابهام درباره سیاست پولی است که می‌تواند به کمک این بازارها بیاید.

بازارهای سهام قاعدتا باید به بالا نرفتن نرخ بهره واکنش مثبت نشان دهند، اما ادامه تردید حدودا یکساله درباره سیاست‌های پولی بانک مرکزی آمریکا، می‌تواند معامله‌گران این بازارها را کلافه کند. این بازارها که اکنون به مشخص شدن سیاست پولی جدید فدرال رزرو امید بسته‌اند، ممکن است به افزایش نیافتن نرخ بهره واکنش بسیار شدیدی نشان دهند. در صورت افزایش نرخ بهره، احتمالا اثر رفع ابهام سیاستی بر اثر نگرانی از انقباضی شدن سیاست‌ها، غلبه خواهد کرد.

دردسرهای نفت خام

بهای نفت خام این روزها نزدیک پایین‌ترین سطح خود در ۱۱ سال گذشته نوسان می‌کند. نفت خام از میانه‌های سال ۲۰۱۵ رو به ضعف شدید گذاشت، روندی که مهم‌ترین عامل آن مازاد تقاضا در بازار طلای سیاه بود. اضافه شدن نفت شیل آمریکا همراه با افزایش تولید برخی کشورها به‌ویژه عربستان برای افزایش فشار اقتصادی بر روسیه و ایران، بازار نفت را چنان اشباع کرده که فعلا امیدی به رشد بهای نفت نیست. در این شرایط، رشد ارزش دلار پس از افزایش احتمالی نرخ بهره آمریکا می‌تواند فشار بیشتری روی بازار نفت ایجاد کند. البته افزایش نرخ‌های بهره می‌تواند شرکت‌های مقروض آمریکایی وابسته به نفت شیل را مقروض تر کند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، بازار نفت بخشی از تولید خود را از دست خواهد داد و رشد محدود قیمت‌ها دور از انتظار نخواهد بود.

۰۷:۳۳:۵۸ گروه خودرو: در شرایطی که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران تا چندی دیگر لغو و در پی آن، خودروسازان خارجی امکان حضور در کشور را خواهند داشت، ظاهرا چینی‌ها قصد رفتن نداشته و می‌خواهند بمانند و رقابت کنند.

آن‌طور که مدیرعامل شرکت مدیران‌ خودرو در نشستی خبری اعلام کرد، این شرکت طی ۱۰ سال حضور در ایران، زیرساخت‌های مناسبی را ایجاد کرده و این نوعی مزیت در مقایسه با شرکت‌هایی که به تازگی می‌خواهند وارد بازار کشور شوند، به حساب می‌آید؛ بنابراین دلیلی ندارد چینی‌ها نسبت به بازار ایران مطمئن نباشند. وی در ادامه اما در پاسخ به پرسشی مبنی‌بر میزان مراجعه خریداران ایرانی خودروهای چینی به تعمیرگاه‌ها تاکید کرد:میزان مراجعه خریداران ایرانی خودروهای چینی به تعمیرگاه‌ها، دو برابر میزان مراجعه خریداران چینی همین محصولات به تعمیرگاه‌ است. وی ادامه داد: در حال حاضر ضریب مراجعه صاحبان خودروهای چینی مدیران‌ خودرو به تعمیرگاه‌ها، عدد ۷/ ۲ است، به این معنی که این خودروها بین دو تا سه بار در سال، راهی تعمیرگاه می‌شوند، اما در چین، میزان مراجعه یک بار در سال است. به گفته وی، اختلافی بین خودروهای تولید شده در ایران و چین وجود ندارد، به جز در موارد خاص که با توجه به اقلیم آب و هوایی، تغییراتی صورت می‌گیرد تا قطعات عملکرد بهتری داشته باشند. مدیرعامل مدیران خودرو اما از بررسی طرحی برای تعویض خودروهای دست‌دوم چینی در ایران صحبت به میان آورد و گفت: سرد بودن بازار خودروهای دست‌دوم چینی در ایران به دلایلی مانند مناسب نبودن خدمات پس از فروش، مشکل در تأمین قطعات یدکی یا معطل شدن بیش از حد مشتریان برای دریافت قطعات یا خدمات اتفاق افتاده که قصد داریم با طرح جدیدی، این بازار را رونق دهیم. در ادامه نشست اما رادین پیمان‌فر، مدیرعامل شرکت خدمات پس از فروش مدیران‌ خودرو نیز با بیان اینکه در حال حاضر قطعات تقلبی خودروهای چینی در بازار عرضه می‌شود، گفت: این قطعات ارزان‌تر از نمایندگی‌های شرکت‌های خودروساز به مشتریان عرضه می‌شوند، اما کیفیت مناسبی ندارند. وی تاکید کرد: در حال پیگیری طرحی هستیم که با کمک دولت، جرایمی برای واردکنندگان قطعات بی‌کیفیت وضع شود.

۰۷:۳۳:۲۱ رکن الدین جوادی در گفتگو با مهر با بیان اینکه برنامه افزایش تولید یک میلیون بشکه‌ای افزایش تولید نفت خام ایران در دوران پساتحریم تنها شامل نفت خام می شود، گفت: این افزایش یک میلیون بشکه صرفا برای نفت خام بوده و برای تولید و صادرات میعانات گازی برنامه جداگانه ای داریم.

مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران با اعلام اینکه با بهره برداری از فازهای جدید پارس جنوبی از سال گذشته تاکنون ظرفیت تولید میعانات گازی کشور هم افزایش یافته است، تصریح کرد: از این رو به دلیل افزایش تولید و همچنین مشکل فنی در یکی از پالایشگاه های چینی هم اکنون مقادیری میعانات گازی بر روی آب ذخیره داریم که بخش عمده این ذخیره سازی صرفا به دلیل افزایش تولید در فازهای پارس جنوبی است.

معاون وزیر نفت با بیان اینکه پیش بینی می شود با لغو تحریم‌ها حجم صادرات میعانات گازی کشور هم افزایش یابد، بیان کرد: برخلاف میعانات گازی، هم اکنون هیچ گونه نفت خام بدون مشتری بر روی آب ذخیره سازی نشده است.

نائب رئیس هیات مدیره شرکت ملی نفت با تاکید بر اینکه هم اکنون ظرفیت تولید میعانات گازی کشور به بیش از ۶۰۰ هزار بشکه در رزو رسیده است، اظهارداشت: با بهره برداری از فازهای جدید پارس جنوبی تا دو سال آینده، ظرفیت تولید میعانات گازی کشور به بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش می یابد.

جوادی با بیان اینکه قرار است با بهره برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس و سپس مجتمع پالایشگاهی سیراف بخشی از میعانات گازی تولید شده صرف تامین خوراک این واحدهای پالایشگاهی شود، تاکید کرد: از این رو در صورت بهره‌برداری از پالایشگاه‌های جدید صادرات میعانات گازی کشور صفر می‌شود اما تا زمان بهره‌برداری از پالایشگاه‌ها مجبور به صادرات میعانات گازی هستیم.

مدیر عامل شرکت ملی نفت با بیان اینکه از ابتدای سال‌جاری حجم صادرات میعانات گازی کشور افزایشی ۵۰ درصدی داشته است، تاکید کرد: هم اکنون با تامین خوراک پالایشگاه‌ها و مجتمع‌های پتروشیمی، حدود ۴۰۰ هزار بشکه میعانات گازی از ایران به بازارهای جهانی صادر می‌شود.

سید پیروز موسوی مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی اخیرا با اشاره به ثبت رکورد جدید برای صادرات میعانات گازی، گفته است: هم اکنون امکان پهلوگیری و بارگیری میعانات گازی به طور همزمان برای سه فروند کشتی نفتکش در پایانه گاز عسلویه فراهم شده است.

به گزارش مهر، در طول ۷ ماهه نخست سال جاری پهلوگیری و بارگیری یک‌هزار و ٨٠٧ فروند کشتی نفتکش در پایانه گازی عسلویه انجام شده است.

۰۷:۳۰:۰۲دنیای اقتصاد: روند کاهشی بهای نفت که از بیش از یک‌سال و نیم اخیر آغاز شده با نشست صد و شصت و هشتم کشورهای عضو اوپک به اوج خود رسید. بهای نفت اوپک روز دوشنبه با عبور از کف ۱۱ ساله خود به قیمت‌های سال ۲۰۰۴ رسید. مطابق گزارش‌ها بهای نفت ایران به حدود ۳۱ دلار رسیده که این قیمت نیز کف ۱۱ ساله اخیر محسوب می‌شود. بر اساس این آمار قیمت نفت ایران در حال حاضر با قیمت‌های آخرین سال دولت اصلاحات برابری می‌کند. اگرچه برخی کارشناسان معتقدند کاهش قیمت این کالای استراتژیک موجب ایجاد شوک در دولت‌های نفتی می‌شود؛ اما تشدید تحریم‌ها و کاهش درآمدهای نفتی در دو سال گذشته باعث هضم این شوک در اقتصاد ایران شده است. بنابراین به نظر می‌رسد تاثیرپذیری اقتصاد ایران از این شوک کمتر از سایر کشورهای صادرکننده نفت باشد. فارغ از این پدیده بررسی‌های پژوهشی و مشاهدات تجربی نشان می‌دهد که می‌توان کاهش قیمت نفت را به‌عنوان یک مزیت در اقتصاد ایران تلقی کرد. مطابق بررسی «بهبود ساختار مالی دولت»، «کاهش رانت‌جویی»، «بهبود کیفیت نهادی» و «بهبود توان رقابتی‌پذیری از مسیر نرخ ارز» نیمه پر کاهش درآمدهای نفتی است که می‌تواند با مدیریت مناسب در این برهه، زمینه‌ساز رشد اقتصادی پایدار و تقویت توان صادراتی کشور شود.

گروه تحلیل – مهدیه شادرخ: آخرین آمارها نشان می‌دهد که قیمت نفت اوپک با ثبت رقم ۵/ ۳۲ دلار برای هر بشکه به کمترین مقدار طی ۱۱ سال اخیر رسیده است. کاهش قیمت نفت، اثر قابل‌توجهی در نزول درآمدهای نفتی خواهد داشت و می‌تواند در کوتاه‌مدت، مسیر خروج از رکود را با مشکل روبه‌رو سازد. اما از سوی دیگر، این کاهش نرخ، می‌تواند با مدیریت مناسب سیاست‌گذاران در بلندمدت اثرات مثبتی را برای اقتصاد در پی داشته باشد. مطالعات و تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که در زمان کاهش درآمدهای نفتی، تولید غیرنفتی از مسیر کاهش مخارج دولت و افت تقاضا، کاهش می‌یابد، اما در بلندمدت کاهش قیمت نفت می‌تواند با افزایش کیفیت نهادی، کاهش رانت‌جویی بهبود ساختار دولت و افزایش استقلال بودجه از نفت، زمینه بهبود رشد پایدار اقتصادی را فرآهم آورد. در این گزارش به بررسی روند کاهش درآمدهای نفتی در سال‌های گذشته و مکانیزم بهره‌گیری از این فرصت برای بهبود شرایط اقتصاد پرداختیم.

نزول تاریخی درآمدهای نفتی

درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران طی دهه‌های گذشته از روندی بسیار پر فراز و نشیب و پرنوسان برخوردار بوده است. در سال ۱۳۹۰ رکورد تاریخی درآمدهای نفتی کشور با رقم ۱۱۸ میلیارد دلار ثبت شد. پس از آن به واسطه تحریم‌های اقتصادی و کاهش صادرات نفت، درآمدهای نفتی به حدود ۶۵ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۲ کاهش یافت. موج دوم نزول درآمدهای نفتی به واسطه کاهش قیمت نفت از پاییز سال ۱۳۹۳ آغاز شد و در پاییز سال جاری به حدود ۳۵ میلیارد دلار کاهش یافته است که پایین‌ترین رقم از سال ۱۳۸۴ است. سوال مهم این است که پیامدهای این نزول تاریخی درآمدهای نفتی برای اقتصاد ایران چیست؟ برای پاسخ به این سوال، باید اثرات کاهش درآمد نفت را در دو افق زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت مورد بررسی قرار داد.

اثرات رکودی نزول درآمد نفت در کوتاه‌مدت

از آنجا که بودجه دولت در ترکیب تقاضای کل اقتصاد دارای سهم بسزایی است، بنابراین بودجه دولت و هزینه‌های آن یکی از مهم‌ترین کانال‌های اثرگذاری شوک‌های نفتی بر تقاضای کل اقتصاد است. درآمدهای نفتی یکی از مهم‌ترین منابع درآمدهای دولت است. دولت در واکنش به نزول درآمدهای نفتی، به ناگزیر مخارج خود را کاهش خواهد داد. بار اصلی این کاهش مخارج نیز عمدتا بر دوش مخارج عمرانی خواهد بود. کاهش مخارج دولت به‌عنوان یک شوک منفی تقاضای کل، می‌تواند در کوتاه‌مدت تولید را با رکود مواجه کند و کاهش دهد. علاوه بر این کاهش درآمد نفت می‌تواند به کاهش عرضه ارز و به تبع آن افزایش نرخ ارز بینجامد. افزایش نرخ ارز نیز با توجه به افزایش هزینه واردات کالاهای واسطه‌ای، به افزایش هزینه‌های تولید و به دنبال آن تقویت رکود اقتصادی در کوتاه‌مدت می‌انجامد.

این فرآیندی است که اقتصاد ایران طی چهار سال اخیر تجربه‌ کرده است. در نتیجه کاهش شدید درآمدهای نفتی، مخارج دولت به شدت افت نموده و نرخ ارز افزایش شدیدی را تجربه کرده است. در نتیجه اقتصاد کلان از هر دو مسیر کاهش شدید مخارج دولت و افزایش شدید نرخ ارز با رکود و افت قابل‌توجه رشد اقتصادی مواجه شده است. بنابراین اقتصاد ایران در حال حاضر هزینه‌های کوتاه‌مدت کاهش شدید درآمدهای نفتی را پرداخت کرده است، اما سوال این است که پیامدهای میان‌مدت و بلندمدت کاهش درآمدهای نفتی چیست؟

رونق تولید پیامد نزول درآمد نفت در بلندمدت

برخلاف دوره کوتاه‌مدت که نزول درآمدهای نفتی به رکود تولید می‌انجامد، در میان‌مدت و بلندمدت به تدریج نزول درآمدهای نفتی از کانال بهبود ساختار مالی دولت، بهبود توان رقابت‌پذیری، کاهش رانت‌جویی در اقتصاد و بهبود نهادی، نیروهایی مثبت در اقتصاد خلق می‌کند که می‌تواند به رونق اقتصادی در بلندمدت بینجامد.

بهبود ساختار مالی دولت

طی دهه هشتاد سهم درآمدهای ریالی نفت در بودجه با سیر نزولی مواجه بوده و از حدود ۹۰ درصد به مرز ۴۰ درصد کاهش یافته است، اما این امر تا سال ۱۳۹۰ عمدتا به دلیل ثبات نرخ ارز به وقوع پیوسته و با توجه به افزایش درآمدهای دلاری نفت حتی وابستگی واقعی بودجه به درآمدهای نفتی نیز افزایش یافته است. در این میان تنها کاهش سهم درآمدهای نفتی در بودجه از سال ۱۳۹۱ که ناشی از کاهش شدید درآمدهای دلاری (تحت تاثیر تحریم نفتی و سپس کاهش قیمت نفت) بوده است به کاهش وابستگی واقعی بودجه به نفت انجامیده است. در پایان سال ۱۳۹۴ سهم درآمدهای نفتی در بودجه دولت به پایین‌ترین سطوح خود در دوره پس از دفاع مقدس خواهد رسید. اگرچه کاهش سهم نفت در بودجه نه به دلیل برنامه‌ریزی خودخواسته دولت، بلکه به دلیل اجبار کاهش درآمدهای دلاری نفت رخ داده و هزینه‌های رکودی را در کوتاه‌مدت بر اقتصاد ایران تحمیل کرده است، اما در عین حال فرصتی تاریخی برای کاهش وابستگی ساختاری بودجه دولت به نفت فراهم کرده که می‌توان از آن بهره‌برداری کرد. در سال ۱۳۹۵ با وجود کاهش جاری قیمت نفت، افزایش صادرات نفت به دلیل لغو تحریم‌ها می‌تواند به افزایش درآمدهای نفتی بینجامد. در عین حال احتمال افزایش قیمت نفت در سال آینده نیز می‌تواند این مسیر را تقویت کند. اگر دولت بتواند در برابر وفور مجدد درآمدهای نفتی مقاومت کرده و از این فرصت برای کسب استقلال نسبی از درآمدهای نفتی بهره‌برداری کند، این زمینه فراهم خواهد شد که به دولتی کارآتر تبدیل شود. تکیه دولت به درآمدهای مالیاتی و ایجاد و تعمیق بازار بدهی می‌تواند راه دولت را در مسیر استقلال بودجه از درآمدهای نفتی هموار کند.

در کشورهای توسعه‌یافته، مالیات بیش از ۲۵ تا ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی است، این در حالی است که در اقتصاد ایران درآمدهای مالیاتی کمتر از هفت درصد تولید ناخالص داخلی است. در ایران، حدود ۴۰ درصد اقتصاد زیر بار مالیات قرار دارد. حدود ۴۰ درصد اقتصاد کشور نیز از پرداخت مالیات معاف است. اگر سهم اقتصاد زیرزمینی و غیرشفاف را مساوی ۲۰ درصد از کل اقتصاد ایران در نظر بگیریم که این بخش نیز مالیاتی نمی‌پردازد. بنابراین عملا ۶۰ درصد اقتصاد ایران در پوشش مالیاتی قرار ندارد. این امر نشان می‌دهد که دولت در اقتصاد ایران هم از مسیر افزایش نرخ مالیات و به ویژه از مسیر گسترش پایه مالیاتی ظرفیت بالایی برای جذب درآمدهای مالیاتی دارد. برنامه‌ریزی برای اتکای بیشتر دولت بر درآمدهای مالیاتی، از یکسو دولت را به این سمت هدایت خواهد کرد تا با تقویت نظام بوروکراتیک خود، به تقویت مالیات‌ستانی بپردازد که این امر خود به بهبود عملکرد دولت در تخصیص منابع خواهد انجامید. از سوی دیگر، اتکای بیشتر دولت بر درآمدهای مالیاتی، موجب تقویت ارتباط عملکرد دولت و عملکرد تولید داخلی خواهد شد و دولت تلاش خواهد کرد تا با ایجاد فضای مناسب برای رشد تولید، درآمدهای مالیاتی خود را افزایش دهد.

بهبود توان رقابت‌پذیری از مسیر افزایش نرخ ارز

کاهش درآمدهای نفتی از کانال افزایش نرخ ارز، اگرچه از مسیر افزایش هزینه‌های تولید اثرات منفی رکودی در کوتاه‌مدت در بر دارد، اما در میان‌مدت و بلندمدت موجب افزایش قدرت رقابت‌پذیری تولیدکنندگان داخلی در برابر رقبای خارجی و تقویت تقاضا در بازارهای داخلی و صادراتی برای محصولات داخلی شده و به بهبود فرآیند تولید در بلندمدت می‌انجامد.

کاهش رانت‌جویی

وجود درآمدهای هنگفت نفت و تبدیل دولت به کانون تخصیص‌دهنده و توزیع‌کننده رانت، دولت را به هدف اصلی و اولیه عوامل رانت‌جو تبدیل کرده است. تلاش عوامل رانت‌جو برای بهره‌برداری از فرصت‌های بالقوه کسب منفعت از دولت به‌عنوان منبع عظیم رانت، موجب نفوذ گسترده آنان به انحای متفاوت در دولت و تغییر ساختاری دولت در جهت تامین منافع عوامل رانت‌جو شده که این امر مشوق فعالیت‌های رانت‌جویی نامولد نسبت به فعالیت‌های اقتصادی مولد است. تحت چنین شرایطی دستیابی به چرخه رانت، نسبت به کارآیی تولید اهمیت بیشتری می‌یابد. در واقع انگیزه برای کارآفرینی در زمینه‌های تولیدی اقتصاد تضعیف شده و کارآفرینان اقتصادی ترجیح می‌دهند تا با سوء استفاده از نهادهای ضعیف، رانت بالایی را کسب کنند و از فعالیت‌های تولیدی که درآمد نسبی کمتری خواهند داشت، خارج شوند؛ بنابراین با وجود منابع عظیم رانت در دولت، به‌طور طبیعی بخشی از کارآفرینان اقتصادی ترجیح می‌دهند تا بخشی یا همه منابع کارآفرینی خود را به جای به کارگیری در فرآیند تولید، در راستای فعالیت‌های رانت‌جویی به کار گیرند.

اکنون سوال این است که تحت ساختار موجود اقتصادی، کاهش رانت نفت چه تاثیری بر تخصیص منابع کارآفرینی در بخش تولید و رانت‌جویی در بلندمدت خواهد داشت؟ با توجه به اینکه مهم‌ترین منبع رانت در دولت، درآمدهای نفتی است، کاهش رانت نفت موجب می‌شود تا بازدهی مورد انتظار کارآفرینان برای فرآیند رانت‌جویی نسبت به فرآیند تولید کاهش یافته و در نتیجه بخشی از کارآفرینان اقتصادی ترجیح دهند تا منابع کارآفرینی بیشتری را از فرآیند رانت‌جویی خارج کرده و در راستای تولید به کار گیرند. بنابراین در شرایط فعلی کاهش شدید درآمدهای نفتی پس از شوک منفی اولیه، به تدریج زمینه را برای تقویت تولید در برابر رانت‌جویی فراهم می‌کند. تداوم این مسیر می‌تواند به بهبود بلندمدت فرآیند تولید در اقتصاد کشور منجر شود.

بهبود کیفیت نهادی

کاهش رانت نفت در عین حال می‌تواند به تضعیف تلاش‌های گروه‌های رانت‌جو برای گسترش نفوذ و بهره‌برداری از منابع رانت بینجامد که این امر در نهایت به تقویت ساختار و ارتقای کیفیت نهادی خواهد انجامید. بررسی تجربی رابطه میان کیفیت نهادی و درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران نیز اثر مثبت کاهش درآمدهای نفتی بر نهادها را تایید می‌کند. بررسی رابطه شاخص کیفیت نهادی و درآمدهای نفتی طی دوره ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ نشان می‌دهد که تغییر درآمدهای نفتی، به‌طور میانگین اثر معکوس بر کیفیت نهادی داشته است. به بیان دیگر افزایش درآمدهای نفتی به کاهش کیفیت نهادی و در مقابل کاهش درآمدهای نفتی به افزایش کیفیت نهادی منتهی شده است. بنابراین افزایش کیفیت نهادی در اثر کاهش درآمدهای نفتی نیز یکی دیگر از مسیرهای مهم اثرگذاری مثبت درآمدهای نفت بر فرآیند تولید در بلندمدت است.

رونق پس از رکود

بررسی اثرات درآمد نفت بر عملکرد اقتصاد ایران در کوتاه‌مدت و بلندمدت نشان می‌دهد نزول درآمدهای نفتی در کوتاه‌مدت از مسیرهای مختلف مانند کاهش مخارج دولت، کاهش تقاضای کل اقتصاد و افزایش هزینه‌های تولید ناشی از افزایش نرخ ارز به رکود موقت اقتصادی می‌انجامد، اما در پی آن و با گذشت زمان به تدریج خالق اثرات مثبتی در اقتصاد از مسیرهای دیگر مانند بهبود ساختار مالی دولت، بهبود توان رقابت‌پذیری اقتصاد، کاهش رانت‌جویی و بهبود کیفیت نهادی خواهد بود. برخی مطالعات تجربی در مورد اقتصاد ایران نیز این موضوع را تایید می‌کنند. نتایج مطالعه طیب‌نیا، زمان‌زاده و شادرخ (۱۳۹۳) براساس یک الگوی تعادل عمومی نشان می‌دهد یک شوک منفی درآمد نفت، تولید غیرنفتی را در کوتاه‌مدت از مسیر کاهش مخارج دولت و کاهش تقاضا کاهش می‌دهد، اما در بلندمدت به مرور اثرات مثبت ناشی از افزایش کیفیت نهادی و کاهش رانت‌جویی در اقتصاد ظاهر می‌شود. این اثرات مثبت در حدی است که در نهایت به افزایش تولید غیرنفتی می‌انجامد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت پس از رکود اقتصادی ناشی از نزول شدید درآمدهای نفتی، به تدریج زمان بهره‌برداری از پیامدهای مثبت آن فرارسیده است.

تجارب گذشته

اقتصاد ایران طی دو دهه گذشته سه شوک منفی درآمد نفت را تجربه کرده است. اولین شوک منفی مربوط به سال ۱۳۷۶ و ۱۳۷۷ است که در آن درآمد نفتی کشور از حدود ۲۰ میلیارد دلار به کمتر از ۱۰ میلیارد دلار کاهش یافت اما مدیریت مناسب اقتصادی در دولت هفتم موجب شد رشد اقتصادی در محدوده ۳ تا ۴ درصد حفظ شود. در پی این شوک بود که حساب ذخیره ارزی برای مقابله با شوک‌های منفی نفت در برنامه سوم توسعه تشکیل شد. شوک منفی دوم درآمدهای نفتی در سال ۱۳۸۷ و در پی بحران مالی جهانی رخ داد که طی آن دولت نهم با وجود موجودی مناسب حساب ذخیره ارزی نتوانست اثرات منفی شوک نفتی را به خوبی مدیریت کند و در نتیجه آن رشد اقتصادی در سال ۱۳۸۷ به حدود ۵/۰ درصد کاهش یافت اما شوک سوم درآمد نفت نسبت به دو شوک قبلی هم از شدت بیشتری برخوردار بود و هم طی دوره طولانی‌تری به وقوع پیوست. این شوک درآمدی از اواخر سال ۱۳۹۰ و در پی تحریم نفتی آغاز شد و در سال ۱۳۹۳ و در پی کاهش شدید قیمت نفت تشدید شد که همچنان نیز تداوم یافته است. از آنجا که این شوک منفی درآمد نفت با تحریم‌های اقتصادی همراه بود، اثرات منفی آن تشدید شد به نحوی که در سال آخر دولت دهم یعنی سال ۱۳۹۱ رشد اقتصادی به منفی ۸/۶ درصد کاهش یافت. با وجود اینکه رشد اقتصادی در سال ۱۳۹۳ رو به بهبود بود و به ۳ درصد افزایش یافت، تشدید شوک درآمد نفتی بار دیگر رشد اقتصادی را به حدود یک درصد کاهش داده است.

منبع: طیب‌نیا، زمان‌زاده و شادرخ؛ «نقش نهادها در بروز مصیبت یا موهبت منابع نفتی یک مدل رانت‌جویی با رویکردDSGE»، فصلنامه پژوهش‌های پولی و بانکی، پاییز ۱۳۹۳٫

۰۷:۲۹:۴۷ به گزاش ایرنا، فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی ظرفیت تولید روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز را دارند که به تازگی طرح توسعه آنها به پایان رسیده است.
قرار است ۵۰ میلیون مترمکعب گاز پالایش شده تولیدی این فازها برای تامین سوخت و خوراک مورد نیاز مشترکان خانگی، تجاری، صنعتی، تولید روزانه ۸۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۴۰۰ تن گوگرد برای صادرات به بازارهای جهانی و تولید سالانه یک میلیون و ۵۰ تن گاز مایع برای صادرات، استفاده شود.
تخمین زده می شود با بهره داری کامل از فازهای ۱۵ و ۱۶ و در مدار فعالیت قرار گرفتن همه بخش ها، سالانه معادل ۶ میلیارد دلار درآمد برای کشور کسب شود.
در اسفندماه سال گذشته نیز فاز ۱۲ که به عنوان بزرگترین فاز پارس جنوبی به شمار می رود به ظرفیت تولید روزانه ۷۵ میلیون مترمکعب گاز توسط رئیس جمهوری به طور رسمی افتتاح شد.
پس از اولویت بندی فازهای نیمه کاره پارس جنوبی، روند توسعه و بهره برداری از این فازها شتاب گرفته و میزان تولید گاز کشور افزایش یافته است.
بر اساس گزارش ها، از ابتدای امسال تا پایان آبان ماه، حدود ۱۱۰ میلیارد مترمکعب به شبکه سراسری تزریق شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشد پنج درصدی داشته است.

۰۷:۲۵:۲۷ «هوشنگ فلاحتیان» روز سه شنبه در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا درباره مطالبات برق ایران از کشورهای همسایه، افزود: باز شدن سوئیفت ها در نتیجه برداشته شدن تحریم ها به افزایش سرعت وصول مطالبه های برقی ناشی از صادرات به کشورهای همسایه خواهد انجامید.
بر پایه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که بیست و سوم تیرماه بین جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ (انگلیس، فرانسه، آمریکا، روسیه و چین به همراه آلمان) با حضور اتحادیه اروپا نهایی شد، در ازای کاهش برخی فعالیت های اتمی تهران، تحریم های هسته ای علیه این کشور لغو خواهد شد.
سوئیفت (swift) انجمن ارتباط مالی بین بانکی بین المللی است و سامانه سوئیفت برای ارسال و دریافت هر گونه پیام ارزی بین واحدهای ارزی بانک های داخل و همچنین بانک های خارج از کشور استفاده می شود.
به گفته این مسئول، گشایش اعتباری یا اعتبار اسنادی یا ال.سی (Letter of Credit) نیز در سرعت بخشیدن به این مهم تاثیرگذار خواهد بود.
معاون وزیر نیرو یادآوری کرد: از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار مطالبه های برقی ایران از کشورهای پیرامونی، بیشترین آن متعلق به کشور عراق است.
«آرش کردی» مدیرعامل شرکت مادرتخصصی توانیر، پیش از این ارزآوری کنونی صادرات سالیانه ۱۰ میلیارد کیلووات ساعت برق را ۶۰۰ میلیون دلار دانسته و گفته بود: تلاش می شود این مقدار به ۲۰ تا ۲۵ میلیارد کیلووات ساعت در سال افزایش یابد.

** به زودی سهم هر شرکت طلبکار از وزارت نیرو مشخص می شود
به گفته معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی، این وزارتخانه مصمم است با توجه به قانون بودجه ۱۳۹۴ و قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور، بخشی از مطالبه فروشندگان برق و سایر افرادی را که به نوعی از صنعت برق مطالبه دارند، پرداخت کند.
وی همچنین درباره آخرین اقدام ها برای پرداخت بدهی های وزارت نیرو ادامه داد: هفته های پیش ۲۰ هزار ریال اوراق مشارکت اسلامی برای پرداخت به طلبکاران در نظر گرفته شده است که به زودی سهم هر یک از شرکت ها از آن اعلام می شود.
مدیرعامل شرکت مادرتخصصی توانیر نیز بیست و چهارم آذرماه گفت: ۲۰ درصد مطالبه های یکصد میلیارد ریالی طلبکاران صنعت برق از طریق اسناد خزانه اسلامی پرداخت می شود.
ایران با داشتن بیش از ۷۰ هزار مگاوات ظرفیت تولید برق، در رتبه نخست خاورمیانه قرار دارد.
هفته گذشته مجلس شورای اسلامی قانون حمایت از صنعت برق کشور را در قالب ۶ ماده و یک تبصره، به دولت ابلاغ کرد.

۰۷:۲۲:۴۶ وزیر نفت نیجریه گفت در صورتی که بهای طلای سیاه بهبود نیابد، اوپک نشست فوق اضطراری برگزار خواهد کرد.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از شبکه تلویزیونی المیادین، روزنامه انگلیسی گاردین اعلام کرد سازمان کشورهای صادر کننده نفت «اوپک» مجبور خواهد شد به هدف استقرار ثبات در بازار نفت، در هفته های آینده نشست اضطراری برگزار کنند.

«امانوئل ایبه کاچیکوو»، وزیر نفت نیجریه که ریاست اوپک را تا هفته گذشته در اختیار داشت، در این زمینه گفت: با وجود رسیدن بهای نفت به پایین‌ترین میزان خود در هفت سال گذشته، اوپک همچنان امیدوار است بازار بهبود یابد. او افزود: در صورتی که بهای نفت افزایش نیابد، این سازمان نشست فوق اضطراری برگزار خواهد کرد.

۰۷:۲۰:۰۸ وزیر خارجه روسیه اعلام کرد که مذاکراتی در مورد سوریه جمعه آینده در نیویورک برگزار خواهد شد.

به گزارش تسنیم به نقل از شبکه خبری روسیا الیوم، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اعلام کرد که مذاکراتی در مورد سوریه جمعه آینده در نیویورک برگزار خواهد شد.

لاوروف افزود: با جان کری وزیر خارجه آمریکا درباره تهیه فهرست سازمان های تروریستی و اعضای هیئت گروه های مخالف توافق کردیم.

۰۷:۱۸:۴۲ به گزارش خبرنگار بورس خبرگزاری فارس؛ علی سنگینیان رییس کمیسیون «بازار پول و سرمایه» اتاق بازرگانی تهران با بررسی و شناخت موانع و مشکلات و ارائه راهکارهای مناسب برای تسهیل تامین منابع مالی شرکت‌ها، گفت: راهکارهای موجود دراین زمینه پایش دائمی و بررسی نتایج و اثرات سیاستهای پولی و ارزی و ارائه پیشنهادات مناسب و همچنین تبادل اطلاعات و انتقال دیدگاه ها و توسعه سیاستی و مقرراتی به بانک مرکزی، سازمان بورس و اوراق بهادار و بیمه مرکزی است که با هدف توسعه بازار مالی، تسهیل تامین مالی بنگاه ها و مدیریت ریسک های اعتباری شرکت ها صورت می گیرد.

علی سنگینیان همکاری با بانک مرکزی برای تدوین سیاست های مناسب ارزی با هدف تامین مالی تجارت خارجی، تسهیلات ارزی و مدیریت ریسک نوسان ارزی را یادآور شد و گفت: کمک به جذب سرمایه های خارجی از طریق بازار سرمایه با همکاری در اصلاح مقررات و رویه ها و همچنین معرفی فرصت های سرمایه گذاری به سرمایه گذاران خارجی با استفاده از ظرفیت های اتاق از دیگر اقدام هایی است که می تواند دراین زمینه بکار گرفته شود .

وی افزود: آگاهی بخشی به اعضا با هدف فرهنگ سازی استفاده از خدمات و محصولات جدید مالی و تشویق اعضا به استفاده از خدمات بازار سرمایه و کاهش وابستگی در بررسی موضوعات مرتبط پولی و مالی در بودجه های سنواتی و برنامه های توسعه ای و همچنین آگاهی بخشی به اعضا با هدف فرهنگ سازی استفاده از خدمات و محصولات جدید مالی و تشویق اعضا به استفاده از خدمات بازار سرمایه و کاهش وابستگی در بررسی موضوعات مرتبط پولی و مالی در بودجه های سنواتی و برنامه های توسعه ای نیز از دیگر موضوعات مطرح است.

رییس کمیسیون «بازار پول و سرمایه» اتاق بازرگانی تهران از برنامه های بورسی این کمیسیون سخن گفت و افزود: با حضور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار مذاکره اولیه در مورد همکاری کمیسیون با ناظر بازار سرمایه ، همکاری در تدوین مقررات ، همکاری در برگزاری دوره های آموزشی ، همکاری در پیگیری مشکلات صنایع ، بررسی مشکلات صنایع پالایشی و پتروشیمی در بازار سرمایه ، بررسی مشکلات صنایع یادشده در رابطه با نحوه قیمت گذاری خوراک و محصول با حضور فعالان صنعت ، برگزاری نشست مشترک با کمیسیون انرژی و تهیه گزارش نهایی و ارسال برای هیئت رئیسه تا کنون انجام و یا در حال پیگیری است.

سنگینیان با بیان اینکه ایجاد یک نظام رگولاتوری غیردولتی به‌عنوان تنظیم کننده مقررات در برنامه ششم پیشنهاد بخش خصوصی به دولت است ، گفت: پیشنهاد شده کمیته ای برای بررسی و تعیین فرمول بهینه قیمت گذاری خوراک پتروشیمی تشکیل شود، در عین حال اجرای درخواست‌های اصلی و چهارگانه صنعت پالایشی در چند دسته تعریف شده که شامل؛ فروش نفت خام به قیمت قانونی به پالایشگاه‌های داخلی و پرهیز از محاسبه قیمت های مهندسی‌شده برای آن، محاسبه قیمت فروش محصول به قیمت روز با هدف جلوگیری از زیان ناشی از نوسانات قیمت‌های فروش، و ارائه مجوز صادرات محصولات پالایشگاه‌ها از جمله بنزین در نهایت ارائه مجوز واردات نفت خام به‌عنوان مواد اولیه است.

وی از بررسی مشکلات نظام بانکی با حضور مدیران بانکی در این کمیسیون نیز خبر داد و گفت: از جمله مواردی که تا کنون صورت گرفته ارسال گزارش برای وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر تعیین تکلیف بدهی دولت به بانک‌ها و پیمانکاران و اجرای سریع‌تر ماده ۲ قانون رفع موانع و آزادسازی نرخ سود بانک‌ها و حذف تدریجی نظام نرخ‌گذاری با استفاده از تجربه جهانی است. در عین حال بر افزایش سرمایه بانک‌های دولتی به‌ویژه بانک‌های تخصصی یا عدم‌دریافت سود دولت از بانک‌ها و اصلاح ساختار مالی بانک‌ها با آزادسازی منابع و رعایت استانداری‌های بین‌المللی و همچنین اصلاح بازار بین‌ بانکی اشاره شده است.

سنگینیان از ارسال نامه به معاون نظارتی بانک مرکزی در مورد درخواست فعالان اقتصادی کشور مبنی بر عدم نیاز به دریافت سفته از دریافت‌کنندگان تسهیلات بانکی به دلیل تحمیل هزینه‌های اضافی سخن گفت و افزود: تاکنون با رئیس کل بانک مرکزی در مورد تسویه تسهیلات ارزی تخصیص داده شده از محل منابع جزء (د) بند (۶) قانون بودجه سال ۱۳۸۸ و تسهیلات تهاتر شده با بانک‌های چهارگانه، با شرایط برابر با آیین‌نامه ماده ۲۰ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر مکاتبه شده است.

۰۷:۱۸:۲۳ به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، «فیلیپ هاموند» وزیر خارجه انگلیس در واکنش به خاتمه پرونده رسیدگی به ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران گفت: «ما مشتاقانه منتظر مشاهده تکمیل فعالیت‌های مورد نیاز باقی مانده از سوی ایران قبل از روز اجرای توافق هستیم.»

بر اساس این گزارش ، فیلیپ هاموند در این زمینه اظهار داشت: «امروز ایامی مهمی برای تعامل با ایران است. چهار سال تحقیق بر ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران خاتمه یافته و آژانس بین‌المللی اتمی حال می‌تواند بر موضع تایید و نظارت بر توافق تاریخی منعقد شده با ایران بپردازد.»

هاموند افزود: «اجرای کامل توافق همراه با تبعیت ایران از افزایش بازرسی‌ها و تایید فعالیت‌ها مهمترین روش از اطمینان یافتن بابت این موضوع است که ایران برنامه هسته‌ای نظامی را پیروی نمی‌کند و در نتیجه این امر کمک به اطمینان پیدا کردن به امنیت منطقه شده و تعامل مجدد ایران با جامعه بین‌الملل را میسر می‌شود.»

وزیر خارجه انگلیس در خاتمه گفت: «ما منتظر تکمیل فعالیت‌های باقی مانده مورد نیاز از سوی ایران تا روز اجرای برجام و رفع تحریم ها هستیم.»

۰۷:۱۷:۲۹ به گزارش گروه مانیتورینگ بین‌الملل خبرگزاری فارس، «جاش ارنست» سخنگوی کاخ سفید ساعتی پس از بسته شدن پرونده «جنبه‌های نظامی احتمالی ایران» در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که امیدی است برای به بار نشستن مذاکرات رفع تحریم، از تحریم‌های جدید سخن گفت.

ارنست با سوالی صریح از سوی یکی از خبرنگاران در خصوص آزمایش موشک بالستیک عماد در ایران و رفتار آمریکا در برابر این اقدام نظامی مواجه شد؛ خبرنگار پرسید که «آیا توافق هسته‌ای مانعی برای برخورد آمریکا با شلیک آزمایشی این موشک خواهد بود؟»

ارنست پاسخ داد: «اگر تیم امنیت ملی ما (دولت آمریکا) و کارشناسان تحریم در وزارت خزانه‌داری به این نتیجه برسند که اعمال تحریم‌های جدید برای مقابله با برنامه موشکی ایران مفید است، رئیس‌جمهور مخالفت نخواهد کرد.»

سخنگو ادامه داد: «برخی از افرادی که در شلیک بالستیک میان‌برد عماد نقش داشتند، پیش از این مورد تحریم بودند ولی اگر کارشناسان ما صلاح بدانند، اقدامات بیشتری در برابر برنامه موشکی ایران انجام خواهیم داد؛ برنامه موشکی ایرانیان موجب برهم خوردن ثبات در منطقه است.»

این کنفرانس خبری محورهای دیگری هم داشت. یکی از خبرنگاران پرسید که آیا کاخ سفید از همپوشانی مأموریت‌های ائتلاف ۳۴ کشور تحت پرچم عربستان با ائتلاف تحت رهبری خود و دامن زده شدن به آتش درگیری‌های قومیتی در اثر تشکیل این ائتلاف، نگرانی ندارد؟

سخنگو گفت «نه.» ارنست افزود: «(عملیات نظامی) این ائتلاف مستقیماً متوجه داعش نیست بلکه متوجه تمام تهدیدهای تروریستی است که کشورهای حاضر در آن، با آن مواجه‌اند.»

۰۷:۱۷:۰۲ به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، سید عباس عراقچی معاون وزیر خارجه و رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در برنامه تیتر امشب شبکه خبر به تشریح قطعنامه پیشنهادی ۱+۵ درباره PMD که امروز در شورای حکام آژانس با اجماع به تصویب رسید پرداخت و گفت: به اعتقاد من نمی‌شود نکته منفی ویژه‌ای را برای این قطعنامه در نظر گرفت. کلیت قطعنامه و مولفه‌های اصلی که مدنظر ما بوده همه مثبت است

عراقچی با بیان اینکه قطعنامه از هیچ عبارت منفی استفاده نکرده، عنوان کرد: هیچ جایی از هیچ چیزی ابراز نگرانی نکرده و همه جا ادبیات مثبت و سازنده به کار برده شده است.

به گفته معاون وزیر خارجه ساختار کاملا مثبت و ادبیات کاملا مثبتی دارد.

عراقچی افزود: تمام مواردی که مربوط به بسته شدن پرونده است را کاملا آورده است و اذعان می‌کند که در موضوع پی ام دی چیزی باقی نمانده است.

وی گفت: از این به بعد آمانو نگاهش به آینده است و بر اجرای برجام نظارت می‌کند. در پاراگراف ۹ اجرایی صریح و روشن از خاتمه بررسی استفاده کرده و صراحتا پرونده را می‌بندد.

معاون وزیر خارجه افزود: تمام مولفه‌های مثبت که انتظار داشتیم در قطعنامه است. البته به آژانس می‌گوید بر اجرای برجام نظارت کند.

وی گفت: قطعنامه بسیار محکم و با اقتداری است که پرونده را می‌بندد و فصل نوینی در همکاری‌های ایران و آژانس برای آینده ایجاد می‌کند.

معاون وزیر خارجه در خصوص زمان اجرای برجام گفت: ممکن است آمانو برای راستی آزمایی و ارزیابی اقدامات ایران چند روزی را نیاز داشته باشد. تصور من این است سه هفته الی یک ماه آینده به روزی برسیم که اعلام کنیم این روز اجرایی شدن است که در روز اجرایی شدن تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای به صورت عملی برداشته خواهد شد.

عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای همچنین گزارش اخیر آمانو درباره پی‌ام‌دی را تأکیدی بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران برشمرد.

وی در خصوص اهمیت پی‌ام‌دی گفت: تمام اتهاماتی که به ما زده و فشارهایی که وارد شد و تحریم‌های اعمال شده به بهانه و با استناد به پی‌ام‌دی بود. ساختن یک نظر منفی جهانی نسبت به ایران و امنیتی سازی موضوع ایران و معرفی ایران به عنوان تهدید علیه صلح جهانی با استناد به پی‌ام‌دی بود. پی‌ام‌دی بنای کاذبی بود که بر روی برخی اشتباهات و بی تجربه‌گی‌ها و اینکه باید مواردی اطلاع داده می‌شد و به موقع اطلاع داده نشده بود و برخی کارهای دومنظوره و مجموعه‌ای از این عوامل جمع شده بود که با جعل سند یک بنای کاذب ساختند و ایران را تهدیدی برشمردند که به دنبال بمب هسته‌ای است.

* چند روز آینده بیانیه‌ای را در خصوص ادعای آژانس ارائه می‌کنیم

وی با بیان اینکه سر و صدای صهیونیست‌ها و نخست‌وزیر کذای آنها فروپاشید، گفت: علت اینکه اصرار می‌کردیم پی‌ام‌دی بسته شود تا برجام را اجرا کنیم برای این بود که اذعان کنند این پرونده ساختگی بوده و بنای دروغ و اتهام فروبپاشد. اصراری که داشتیم به حق بوده است و مقام معظم رهبری در نامه معروفشان در تایید برجام این شرط را خیلی روشن گذاشته بودند.

معاون وزیر خارجه ادامه داد: تمام سرویس‌های جاسوسی و اطلاعاتی جهان غرب به کار گرفته شد که ثابت کند ایران یک برنامه نظامی هسته‌ای و غیرقانونی داشته است. هر تلاشی را صورت دادند و نتیجه آن ۱۲ پرونده‌ای شد که آمانو به عنوان مجموعه موضوعات پی‌ام‌دی ارائه داد.

وی با اشاره به ادعا و اتهام مطرح شده در گزارش آمانو مبنی بر اینکه ایران قبل از سال ۲۰۰۳ مطالعاتی را انجام داده، گفت: چند روز آینده بیانیه‌ای را در خصوص این ادعا به آژانس ارائه می‌دهیم.

معاون وزیر خارجه در ادامه سخنان خود با بیان اینکه همواره در طول یک دهه گذشته می‌گفتیم تحریم‌های اعمال شده علیه ملت ایران ظالمانه و غیرقانونی است، اظهار داشت: در طول ماه‌های آینده و پس از اجرای برجام فرصت کاملا بازی در اختیار داریم و حقوقدانان ما باید بررسی کنند که چگونه می‌شود مسئولیت حقوقی کسانی که تحریم‌های ناعادلانه علیه ملت ایران اعمال کردند را پیگیری کرد.

وی درباره موضوعات خاکستری که آمانو به آن اشاره کرده گفت: اگر آژانس بخواهد ماهیت فنی و حرفه‌ای خود را حفظ کند و درباره موضوعی که اتفاق افتاده قضاوت کند و بخواهد گزارش بی طرفانه و حرفه‌ای بدهد چاره‌ای ندارد که از احتمالات استفاده کند چون مدارک قطعی ندارد.

*خاکستری بودن گزارش آمانو

عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای یادآور شد: خاکستری بودن گزارش آمانو حاکی از فنی و حرفه‌ای بودن گزارش است. مهم این است که شورای حکام به عنوان نهاد تصمیم گیر تصمیم می‌گیرد و پرونده را می‌بندد.

وی گفت: در قطعنامه ۱+۵ به شورای حکام نشانه‌ای از اینکه پنجره‌ای از پی‌ام‌دی باز مانده باشد، وجود ندارد.

به گزارش فارس، رئیس ستاد پیگیری برجام گفت: هدف ما در قطعنامه این بود که پرونده پی‌ام‌دی بسته شود و موضوع مهم این است که به مدیرکل آژانس می‌گوید نقشه راه کامل شده و از ایران انتظار همکاری در هیچ موضوعی را ندارد و موضوع پی‌ام‌دی را بسته و از دستورکار خود خارج و دستورکار جدیدی ایجاد کرده است.

به گفته عراقچی شورای حکام آنچه مدنظر ایران بود را به طور کامل انجام داد.

معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه در خصوص اجرای برجام نیز اظهار داشت: احتمال دارد زمان اجرای برجام در اواسط ژانویه باشد، بعد از آن تحریم‌ها لغو و یا متوقف می‌شود.

وی درباره تعداد سانتریفیوژ‌هایی که در نطنز و فردو جمع‌آوری شده‌اند، گفت: اینکه چند تعداد برداشته شده اطلاع دقیق ندارم، دوستان در سازمان پاسخگو خواهند بود. کار تبادل مواد غنی شده و کیک زرد موکول به پی‌ام‌دی بود. مواد کیک زرد به ایران منتقل شده و الان که پی‌ام‌دی بسته شد، فکر می‌کنم ظرف چند روز آینده با توجه به اینکه کشتی مربوطه باید وارد شود و بسته بندی انجام گیرد و موارد ایمنی رعایت شود، اورانیوم غنی شده به روسیه منتقل شود.

عراقچی درباره راکتور اراک نیز گفت: درباره اراک سند رسمی بین ایران و ۱+۵ به امضای وزرای خارجه ایران و ۱+۵ و خانم موگرینی رسید و کارهای مقدماتی انجام شده و در خصوص قراردادهای مربوطه مذاکراتی صورت گرفته که ظرف چند روز آینده عملیات آن آغاز شود و بین دو تا سه هفته طول خواهد کشید. در اراک تا الان دست به هیچ کاری نزدیم و مذاکرات صورت گرفته و گفت‌وگوها با آمریکایی‌ها و چینی‌ها انجام شده است.

وی گفت: تا الان سه سند درباره اراک توافق و منتشر شده است. سند اول بیانیه‌ای بین ایران، چین و آمریکا که سه کشور اراده خود را برای مدرن سازی اعلام کردند بعد یک یادداشت تفاهم بین شش کشور (۱+۵) امضا شد که یک گروه کاری ایجاد کردند که با ایران در بازسازی همکاری می‌کند و سومین سند که بین ایران و ۱+۵ و موگرینی امضا شده که سند بسیار مهمی است و ۱+۵ تعهد قوی خود را برای اتمام مدرن سازی اراک طبق مهلت پنج ساله اعلام کرده و اذعان کردند که مدیر اجرایی پروژه و مالک آن ایران است و تجهیزات لازم را در اختیار ایران قرار می‌دهند و گواهینامه‌های بین‌المللی طراحی و ساخت را صادر می‌کنند.

۰۷:۱۶:۲۹ جنگنده‎های سعودی ساعاتی پس از اعلام آتش‎بس در یمن، ۵ بار به منطقه مرزی «الربوعه» استان عسیر حمله کردند و با شلیک ۴ موشک منطقه «آل‌الشیخ» استان صعده را بمباران کردند.

۰۷:۱۶:۲۲ به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما به تشریح آخرین تحولات در برنامه هسته‌ای ایران پرداخت.

وی در خصوص اظهارات امروز آمانو که عنوان کرد هنوز نقاط خاکستری در پرونده ایران وجود دارد، گفت: مهم و ملاک قطعنامه است و مضمون سخنان آمانو در متن قطعنامه نیامده است.

رئیس سازمان انرژی اتمی سخنان آمانو را مغایر مفاد قطعنامه امروز در شورای حکام خواند و گفت: پرونده ایران از این به بعد با عنوان پایش برنامه هسته‌ای در چارچوب برجام ادامه خواهد یافت.

صالحی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با بیان اینکه کارگروه ویژه ایران، چین و آمریکا برای مدرن سازی راکتور اراک تشکیل شده، گفت: کشورهای دیگر می‌توانند به این کارگروه بپیوندد.
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با بیان اینکه ایران مدیر پروژه است، افزود: فرض می‌کنیم اگر چین و آمریکا با ما همکاری نکنند چه پیش خواهد آمد باید اذعان داشت که خودمان به ادامه کار خواهیم پرداخت، لذا باید یک مخزن دیگری را براساس طراحی بسازیم که دو سال و نیم ساخت آن به طول می‌انجامد.
وی افزود: کشوری مانند چین از تجربه بالایی برخوردار است و می تواند طراحی ما را مورد تایید قرار دهد.

معاون رئیس جمهور درباره دیدار اخیرش با مونیز در عمان نیز عنوان کرد: امروز با ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا تماس تلفنی مفصل ۴۵ دقیقه‌ای داشتم و علاوه بر آن با رئیس سازمان انرژی اتمی چین نیز یک ساعت راجع به بازطراحی راکتور اراک صحبت کردم.

وی اضافه کرد: یک ماه پیش به ژاپن رفته بودم و در عمان جلسه‌ای با آقای مونیز داشتم که جلسه خوبی بود و مسائل پشت پرده را پس از برجام بیان خواهیم کرد.

رئیس سازمان انرژی اتمی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در خصوص وضعیت غنی سازی گفت: الان ۵۰۶۰ ماشین داریم که این ماشین‌ها تا سال دهم به عنوان تولید می‌ماند بعد از ۱۰ سال با یک شیبی بالا می‌رویم. ما یکسری ماشین در قسمت تحقیقات داریم که جزو اینها نیست.

صالحی اضافه کرد: می‌خواهیم با بهترین و کارآمدترین روش تولیدات خود را انجام دهیم. ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده را نگه می‌داریم و ۷۰۰ کیلو را یا باید رقیق کنیم یا بفروشیم که این بار هم رقیق نکردیم و من تأکید کردم که باید بفروشیم که پول غنی سازی آن را بگیریم.

وی در خصوص کیک زردی که از روسیه وارد شده نیز گفت: توانستیم ما به ازاء را بیاوریم و هنوز اورانیوم غنی شده را ندادیم و توافق شده در زمان مقرر اورانیوم را منتقل خواهیم کرد و میزان اورانیومی که ما به ازاء گرفتیم فوق العاده است.

صالحی درباره کارخانه کیک زرد در اردکان و اینکه آیا این کارخانه تعطیل می‌شود؟ اضافه کرد: ما اکتشاف و استخراج اورانیوم داریم و سال به سال اکتشاف افزایش می‌یابد. در اردکان کیک زرد تولید می‌شود و در این زمینه هیچ محدودیت و تعطیلی نخواهیم داشت.

وی همچنین از مقام معظم رهبری تشکر کرد و افزود: نقشی که ایشان در حفظ صنعت هسته‌ای و در پیشبرد این صنعت و مدیریت نحوه مذاکرات این صنعت داشتند،فوق العاده بوده است.

۰۷:۱۳:۰۱ امیدواریم هوای بازار امروز مانند اخبار داغ داغ باشد

۰۷:۱۲:۵۱ سلام صبح شما عزیزان بخیر و شادی

اخبار بازار امروز ...(بخش اول)

آخرین تحلیل‌ها

بتاسهم را دنبال کنید

اخبار بازار امروز …(بخش اول)

روش‌های جایگزین پرداخت